Program autorski "Z ekologią na co dzień"

PROGRAM EDUKACJI EKOLOGICZNEJ
DLA KLASY IV-VI
SZKOŁY PODSTAWOWEJ

„Z EKOLOGIĄ NA CO DZIEŃ”
NAUCZYCIELA MIANOWANEGO
KATARZYNY WOJCIECHOWSKIEJ
________________________________________

SPIS TREŚCI
I WSTĘP
II GŁÓWNE CELE PROGRAMU
III SZCZEGÓŁOWE CELE PROGRAMU
IV CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU FORMY I METODY PRACY
V SPOSOBY REALIZACJI CELÓW
VI METODY I TECHNIKI PRACY
VII OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW
VIII UWAGI KOŃCOWE, ZAŁĄCZNIKI

I WSTĘP
Obecnie bardzo często słyszymy słowo ekologia. Potocznie wykorzystuje się je w wielu celach np. w celu określenia że coś jest zdrowe mówimy wtedy "ekologiczne", osoby, które starają się chronić przyrodę nazywamy ekologami itd. Zachodzi pytanie czym dokładnie jest ekologia?
Słowo ekologia powstało z połączenia dwóch słów greckich: oiko - dom i logos - nauka. Tak więc już z genezy tego słowa można próbować zdefiniować ekologię jako dziedzinę nauki zajmującą się naszym domem czyli planetą Ziemia. Ekologia jest to nauka o strukturze i funkcjonowaniu żywej przyrody. Obejmuje całość zjawisk dotyczących wzajemnych zależności pomiędzy organizmami lub zespołami organizmów żywych a martwym środowiskiem. Ta dziedzina nauki bada określony teren, w którym bytują organizmy, zwany ekosystemem

Żyjemy obecnie w Wieku Ekologii. Zrozumienie otaczającego nas świata wraz ze wszystkimi jego współczesnymi uwarunkowaniami staje się dla nas ludzi niemal z dnia na dzień coraz bardziej palącą potrzebą. Temat ekologii i problemów z nią związanych jest więc często poruszany zarówno w literaturze, jak i w środkach masowego przekazu, gdzie każdy zainteresowany tymi zagadnieniami bez trudu znajdzie odpowiedź na nurtujące go pytania.
Cytując słowa Floriana Plita: ,,Mamy tylko jedną Ziemię, a jej przyszłość zależy (...) od każdego z nas”, powinniśmy pamiętać, że tylko wspólne działania mogą przynieść zamierzone efekty, tylko ludzie zaangażowani i świadomi zagrożeń, jakie niesie ze sobą cywilizacja, mogą coś zdziałać. Dlatego też edukacja ekologiczna zdążająca do ochrony i ulepszania środowiska, winna objąć wszystkich ludzi bez względu na wiek.
Szkolna promocja edukacji ekologicznej w nauczaniu ma na celu realizacje zadań edukacji środowiskowej. Edukacja ekologiczna w szkole to nie zajęcia w ławkach i wiedza teoretyczna. To nie podawanie gotowej recepty na lepsze jutro. Ta edukacja to konkretne działanie w środowisku i dla środowiska. To stwarzanie dzieciom takiej sytuacji, aby one samodzielnie dochodziły do określonych prawd i zasad, aby same umiały wyciągać odpowiednie wnioski, a co za tym idzie umiały perspektywicznie myśleć.
Mój program ma na celu wdrażanie uczniów do pracy na rzecz środowiska. Dzieci będą uczyły się jak przyjaźnie obcować z naturą aby nie niszczyć jej walorów i piękna.

II GŁÓWNE CELE PROGRAMU

Cel główny :

Kreowanie człowieka odpowiedzialnego za swoje środowisko i zdrowie,
świadomego faktu, że każde działanie ma wielokierunkowy wpływ
na środowisko i zdrowie.

Główną ideą programu jest rozbudzanie ekologicznych zainteresowań uczniów, rozwijanie świadomości ekologicznej, rozumienie relacji człowieka z przyrodą, pogłębianie wiedzy na temat świata roślin i zwierząt oraz problemów ochrony przyrody przed dewastacją. Program będzie realizowany w wymiarze 2 godzin miesięcznie przez uczniów SP 16 . Spotkania z dziećmi będą prowadzone społecznie.

III. SZCZEGÓŁOWE CELE PROGRAMU

1. Kształtowanie przyjaznego stosunku do przyrody i uwrażliwienie na konieczność jej ochrony
- różnorodność krajobrazu, konieczność jego właściwego kształtowania i ochrony
- gatunki prawnie chronione
- znaczenie i ochrona lasów
- wpływ przyrody na człowieka
- znaczenie zieleni dla życia człowieka

2. Poznawanie piękna przyrody i rozwijanie wśród młodzieży zainteresowań przyrodniczych.
- piękno krajobrazu
- gatunki roślin, zwierząt, grzybów prawnie chronionych w najbliższym otoczeniu
- parki narodowe, krajobrazowe, rezerwaty i pomniki przyrody naszej okolicy

3. Podejmowanie działań na rzecz ochrony przyrody i środowiska przyrodniczego
- opieka nad formami ochrony przyrody w najbliższym środowisku
- opieka nad zwierzętami
- inne działania na rzecz ochrony najbliższego środowiska

4. Kształtowanie postawy odpowiedzialności za stan najbliższego środowiska
- zanieczyszczenia i ochrona powietrza, wód, gleb
- ocena stanu środowiska ( np. według skali porostowej)
- ochrona środowiska przed odpadami

5. Kształtowanie właściwego stosunku do wszelkich form życia oraz ich poszanowania
- pomoc zwierzętom w okresie zimy
- opieka nad formami ochrony przyrody w najbliższym otoczeniu
- różnorodność gatunkowa

6. Poznawanie form ochrony przyrody.
- ochrona gatunkowa roślin i zwierząt w Polsce
- parki narodowe, krajobrazowe, rezerwaty i pomniki przyrody

7. Propagowanie zdrowego stylu życia
- zdrowa żywność, właściwa dieta
- choroby cywilizacyjne i zapobieganie im
- oszczędność środków czystości, wody, energii
- minimalizacja ilości powstających odpadów, zagospodarowanie odpadów
- ekologiczne wybory w każdym dniu

8. Poznawanie przepisów prawa w zakresie ochrony środowiska przyrodniczego.
- przepisy prawne dotyczące ochrony przyrody

9. Rozpropagowanie idei LOP wśród młodzieży i dorosłych
- historia działalności LOP i jej wybitni działacze
- struktura organizacji i jej władze
- koła LOP jako podstawowe jednostki organizacyjne
- cele działalności SK LOP
- zadania członków SK LOP

Uczeń jest stroną aktywną, samodzielnie poszukującą wiedzy. Rola nauczyciela sprowadza się do kierowania tym poszukiwaniem. Należy zatem stworzyć takie warunki, które sprzyjają samodzielnemu eksperymentowaniu, prowadzeniu obserwacji i badań.

IV CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU

Program ekologiczny „Z ekologią na co dzień” dotyczy IV-VI klasy szkoły podstawowej i obejmuje okres 10 miesięcy od lutego 2009 do grudnia 2009 roku . Będzie realizowany w ramach dwóch godzin miesięcznie.
Treści zawarte w programie mogą być realizowane w dowolnej kolejności i modyfikowane przez nauczyciela, uwzględniając potrzeby i możliwości dzieci. W programie nie ma podziału na klasy a osiągnięcia ucznia będą poddane analizie po jego realizacji tj. w grudniu 2009
Treści nauczania ułożone są w sposób spiralny co oznacza, że te same treści będą się powtarzać co umożliwi dziecku poszerzenie i pogłębienie wiadomości i umiejętności. Dobierane są w taki sposób, aby były ciekawe, pobudzały do myślenia, poszukiwania, a przede wszystkim do działania.
Realizowane zagadnienia łączą teorię z praktyką i dotyczą najbliższego środowiska.

Tematy i sposób ich realizacji przygotowane są w taki sposób aby angażowały nie tylko uczniów ale także ich rówieśników, rodziców, którzy w obecnych czasach mają być współtwórcami procesu edukacyjnego. Ten program to nie tylko sposób na zdrowe środowisko ale również na zintegrowanie życia rodzinnego, atrakcyjnego spędzania czasu wolnego, także poczucia własnej wartości i własnych możliwości.
W trakcie realizacji programu okaże się ,ze dzieci na równi z dorosłymi dbają o środowisko, a przez swoją działalność wpływają na świadomość rówieśników, rodziców.
Treści zawarte w programie skupione są wokół następujących kręgów tematycznych:
• pomagajmy żyć roślinom i zwierzętom,
• co to jest środowisko i jakie zmiany powoduje w nim człowiek,
• co rośliny potrzebują do życia, co je zatruwa,
• co to jest przyroda i w jaki sposób możemy ją chronić,
• obserwacje środowiska w zależności od pór roku,
• najpiękniejsze przyrodniczo miejsca w naszej okolicy,
• najbardziej zdewastowane miejsca w naszej okolicy,
• co zanieczyszcza nasze powietrze,
• woda źródłem życia (co ją zanieczyszcza),
• jak żyć ekologicznie we własnym domu,
• co to są gospodarstwa ekologiczne i jakie jest ich znaczenie,
• książka przyrodnicza źródłem przeżyć i wiedzy,
• czy hałas to też niszczenie, jak z nim walczyć,
• czy śmieci to problem,
• inspiracje twórcze wokół tematu "Przyroda woła o pomoc”.

Nie wszyscy członkowie mogą brać udział w regularnych spotkaniach SK LOP w związku z różnym rozkładem zajęć szkolnych na poszczególnych poziomach wiekowych. Dlatego łączność z nimi utrzymywana jest poprzez szkolną gazetkę ścienną, w której zamieszczane są między innymi informacje o ważnych zadaniach i akcjach prowadzonych aktualnie przez Koło. Część informacji przekazywana jest też na lekcjach przyrody.

V. SPOSOBY REALIZACJI CELÓW

1.Dokarmianie zwierząt w okresie zimowym
2. Prace porządkowe i pielęgnacyjne w lasach, parkach, na zieleńcach i trawnikach
3. Opieka nad roślinami ozdobnymi w szkole
4. Gromadzenie karmy dla zwierząt na zimę
5. Zbieranie kasztanów, żołędzi, orzeszków bukowych dla leśnictwa
6. Propagowanie stroików świątecznych zamiast choinek
7. Przygotowywanie gazetek ściennych, apeli, pogadanek i haseł propagujących ochronę przyrody
8.Przygotowanie obchodów Dni Ziemi w szkole
9. Przygotowanie gazetek ściennych lub wystaw np. plakatów LOP, rysunków uczniowskich, pocztówek, fotografii
10. Opracowanie i wygłaszanie pogadanek dla uczniów klas najmłodszych
11. Dyskusja nad książką o tematyce ekologicznej
12. Opracowanie zielników
13. Opracowanie mapy rozmieszczenia pomników przyrody w naszej miejscowości
14. Opracowanie referatów na temat zanieczyszczeń środowiska i naszego miasta
15. Opracowanie referatów na temat kwaśnych deszczy.
16. Zorganizowanie wycieczki do najbliższego rezerwatu lub parku narodowego, muzeum przyrodniczego, na okolicznościową wystawę
17. Udział w konkursach organizowanych przez ogniwa terenowe lub Zarząd Główny LOP
18. Zorganizowanie szkolnego konkursu o tematyce związanej z ochroną środowiska
19. Wykonanie gazetek, wystaw i pokazów na temat zdrowego stylu życia
20. Korzystanie z różnych źródeł informacji w celu poszerzenia wiedzy przyrodniczej
21. Współdziałanie z organizacjami ekologicznymi, innymi kołami LOP i organizacjami w zakresie działań na rzecz ochrony przyrody i środowiska przyrodniczego
22. Przyznawanie nagród, wyróżnień i dyplomów za aktywną, pełną zaangażowania pracę w kole i za osiągnięcia w dziedzinie ochrony przyrody.

VI. METODY I TECHNIKI PRACY

Przy realizacji programu należy szczególnie zwrócić uwagę na stosowanie aktywizujących metod nauczania. Dają one możliwość podejmowania decyzji, wywołują pozytywne emocje, decydują o nawyku współodpowiedzialności za stan środowiska. Metody i techniki należy dostosować do możliwości ucznia i szkoły oraz możliwości organizacyjnych i czasowych. Proponujemy zastosowanie następujących metod pracy:
- wycieczki, zajęcia terenowe
- pogadanka
- dyskusja
- miniwykład z pokazem
- film
- działalność praktyczna
- spotkania z ciekawymi ludźmi
- inscenizacja
- burza mózgów
- praca w grupach
- praca z tekstem

VII OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW

Po zakończeniu zajęć uczeń:
-szanuje przyrodę , co przejawia się w życiu codziennym
-pomaga zwierzętom
- współpracuje w grupie, skutecznie komunikuje się
- korzysta z posiadanej wiedzy w nowych sytuacjach
- poszukuje prostych rozwiązań dla niektórych problemów dnia codziennego
- całościowo postrzega przyrodę
- analizuje przyczyny i skutki oraz proponuje sposoby przeciwdziałania współczesnym zagrożeniom cywilizacyjnym,
- dostrzega, opisuje i wyjaśnia związki między składnikami środowiska, człowiekiem i jego działalnością
- ma poczucie współodpowiedzialności za los środowiska przyrodniczego, a zwłaszcza istot żywych
- ma świadomość wpływu większości rodzajów działalności człowieka a stanem środowiska
- rozwiązuje zadania problemowe

VIII UWAGI KOŃCOWE I ZAŁĄCZNIKI

Szkolna promocja edukacji ekologicznej ma na celu realizacje zadań edukacji środowiskowej. Program ekologiczny jest doskonałym przykładem jak wdrażać do aktywnego uczestnictwa w rozwiązywaniu zagadnień środowiskowych od najmłodszych lat. Bardzo ważne staje się organizowanie doświadczeń dzieci, których efektem końcowym będzie umiejętność formułowania problemów. Wszystko to jest możliwe do zrealizowania poprzez nauczanie integralne.
Mój program ma na celu wdrażanie dzieci do pracy na rzecz środowiska. W czasie jego realizacji nauczę je jak przyjaźnie obcować z naturą by nie niszczyć jej.
Aby sprawdzić, czy realizowany program osiągnął zamierzone cele będzie dokonana jego ewaluacja. Narzędziem ewaluacji będą anonimowe ankiety dla dzieci i rodziców.


Załącznik nr 1
ANKIETA DLA DZIECI
Proszę o wypełnienie ankiety. Odpowiedz na pytania.
1. Czy interesuje Cię tematyka ekologiczna i dlaczego ?
........................................
2. Które z zajęć podobały Ci się najbardziej i dlaczego ?
........................................
3. Czego nauczyłeś się na tych zajęciach ?
........................................
4. Czy poza szkołą uczysz innych ekologicznego trybu życia. Kogo i jak ?
........................................
5. Czy zmieniło się Twoje zachowanie wobec przyrody - w jaki sposób ?
........................................
6. Czy chciałbyś w dalszym ciągu uczestniczyć w tego typu zajęciach ?
........................................

Załącznik nr 2
ANKIETA DLA RODZICÓW
Szanowni Państwo pragnę poznać Państwa opinię na temat realizowanego programu „Z EKOLOGIĄ NA CO DZIEŃ Czy program ten zmienił postawę Waszego dziecka wobec środowiska. W związku z tym proszę o udzielenie odpowiedzi na następujące pytania:

1. Czy według Państwa realizowany program wpłynął na postawę Waszych dzieci, w jaki sposób?
........................................
2. Czy Państwa dzieci wpływają na zmianę Waszych zachowań w domu, w jaki sposób ?
........................................
Dziękuję za wypełnienie ankiety.