Wybór podręcznika do nauki języków

Anna Duluk
nauczyciel języka niemieckiego
w Zespole Szkół w Czeszowie

Wybór podręcznika do nauki języków

Od 1 września 2009r. zacznie obowiązywać rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół.
W nowym roku szkolnym reforma programowa obejmie uczniów klas pierwszych szkół podstawowych i gimnazjów. Wiąże się to ze zmianami organizacyjnymi szkół, ramowych planów nauczania, wprowadzeniem nowych podręczników, dodatkowymi obowiązkami nauczycieli.
Od nauczycieli języków obcych w gimnazjach wymagane jest, aby w klasie pierwszej na początku września dokonali podziału na grupy według poziomu umiejętności. Uczniowie powinni uczyć się języka w grupach o zbliżonym poziomie znajomości. Oznacza to, że nie wszyscy muszą uczyć się w systemie klasowym. Narzędziem służącym podziałowi na grupy jest test poziomujący, który uczniowie napiszą we wrześniu.
W gimnazjum podstawa programowa dla języków obcych jest zróżnicowana- III.0 i III.1- by zapobiec nauce tego samego języka od podstaw na każdym etapie kształcenia. Każdy uczeń uczy się dwóch języków. Pierwszy język jest językiem kontynuowanym ze szkoły podstawowej ( III.1), a drugi jest nauczany od podstaw (III.0). Po przeprowadzeniu testu klasyfikacyjnego nauczyciel określa, z jakiego podręcznika będą korzystać jego uczniowie. Podręcznik powinien zawierać treści motywujące do nauki. Może się zdarzyć sytuacja, że w przypadku języka kontynuowanego grupy mogą mieć różne podręczniki. Oczywiście praca na tym samym podręczniku jest polecana, przy czym należy różnicować treści, bądź wzbogacać o dodatkowe materiały.

Konieczność wprowadzenia nowych podręczników do klas pierwszych zrodziła w tym roku większe zainteresowanie nimi. Wydawnictwa od wiosny prowadzą szeroką kampanię : organizują szkolenia połączone z prezentacjami, przekazują do szkół materiały reklamowe, przedstawiciele wizytują szkoły i przekazują nauczycielom gratisowe egzemplarze . Konkurencja na rynku jest ogromna. Nauczyciel zobowiązany dokonywać wyboru podręcznika z listy MEN, posiadającego numer rekomendacji. Stąd też wydawnictwa starały się jak najszybciej taki numer uzyskać. Oferta ministerialna w zakresie zatwierdzonych do użytku podręczników jest szeroka. Jest to sytuacja korzystna dla nauczycieli. Mogą zmienić dotychczasowy podręcznik, wybrać go według indywidualnych potrzeb. Najszerszy wachlarz wyboru mają nauczyciele języka angielskiego. Mogą wybierać spośród 56 tytułów dla klas
I-III szkoły podstawowej i 51 dla gimnazjum. Nauczyciele języka niemieckiego mają do wyboru 9 pozycji dla klas I- III SP i 36 dla gimnazjum. Wybór dotyczący innych języków jest ograniczony: j. francuski- 4, j. rosyjski- 6, j. hiszpański- 1. Wiele z tych pozycji jest znanych już na rynku, reprezentują one wydawnictwa: Oxford University Press Polska, Cambridge University Press, Macmillan Polska, PWN, WSiP, Hueber, LektorKlett,Langenscheidt,Hachette.(www.reformaprogramowa.men.gov.pl/nowepodreczniki/).

Decydując o wyborze podręcznika zazwyczaj czytamy krótkie opisy zamieszczane na okładkach książek. Bardzo często informacje te powtarzają się: praktyczna wiedza w oparciu o nową podstawę programową, uwzględnianie standardów egzaminacyjnych, tematyka odnosząca się do typowych sytuacji dostosowanych do zainteresowań i potrzeb grupy wiekowej, dodatkowe materiały, poradnik metodyczny, systematyczny rozwój wszystkich sprawności, aktualne informacje dotyczące realiów i kultury danego kraju, strategie uczenia się. Z tego powodu wybór nie jest łatwy. Należy go dokonać w oparciu o ocenę potrzeb własnych i danej grupy. Podręcznik ma ułatwić pracę nauczycielowi, oszczędzić czas, urozmaicić przeprowadzenie lekcji. Oczekiwania nauczyciela koncentrują się wokół zagadnień:
• książka nauczyciela
• dodatkowe materiały: testy rozdziałowe, scenariusze zajęć, płyta CD
i DVD, dodatkowe ćwiczenia, inne materiały do wykorzystania podczas zajęć pozwalających na indywidualizację
• dostateczna liczba ćwiczeń z poszczególnych sprawności
• wykorzystanie materiałów autentycznych
• intensywny trening fonetyczny
• nauka z wykorzystaniem Internetu, komputera
• prace projektowe, ścieżki międzyprzedmiotowe

Z punktu widzenia potrzeb uczniów istotne są elementy:
• kurs początkujący/ kontynuacyjny
• atrakcyjność form prezentacji materiału
• język poleceń, występowanie języka polskiego
• możliwość samokontroli, samooceny (CD-ROM)
• praca własna ucznia- słownik aktywny, komentarz gramatyczny
( zestawienia, podsumowania), klucz do ćwiczeń
• prezentowanie strategii uczenia się
• przygotowanie do egzaminu- informacje o wymaganiach, wzorce ćwiczeń
• atrakcyjna szata graficzna
• cena
• dostępność

Podstawą sukcesu jest właściwe określenie potrzeb: uczeń- nauczyciel- władze oświatowe i wskazanie możliwości oraz ograniczeń. Właściwy wybór podręcznika to lepsze efekty pracy, nieoceniona pomoc i nieuleganie presji wydawniczej.

Bibliografia
1) Komorowska, H. 2001. Metodyka nauczania języków obcych. Fraszka Edukacyjna.
2) Łuczak- Łomża, A., Metera- Debaene, E. 2005. Zanim wybierzesz podręcznik. Fraszka Edukacyjna.
3) www.reformaprogramowa.men.gov.pl