Opis i analiza przypadku - Dziecko z trudnościami w uczeniu się

Przypadek II – Dziecko z trudnościami w uczeniu się.

1. Identyfikacja problemu

Szymek uczęszczał do przedszkola, do grupy dzieci 6-letnich w roku szkolnym 2008/09. Obserwując Szymka już w pierwszych dniach pobytu w przedszkolu, doszłam do wniosku, że muszę poświęcić mu dużo czasu. Zauważyłam, że chłopiec ma trudności w orientacji przestrzennej, niską sprawność percepcji wzrokowej i słuchowej, niski poziom koordynacji ruchowej. W związku z tymi problemami, natrafi na trudności i niepowodzenia nie tylko w nauce czytania i pisania, ale także w zakresie zdobywania innych wiadomości i umiejętności. Trudności w orientacji przestrzennej sprawiały, iż Szymek miał problem z utrzymaniem właściwego kierunku pisania od lewej do prawej strony. Prace plastyczno- techniczne były niestaranne, elementy rysunku źle rozmieszczone i miały złe proporcje. Na zajęciach ruchowych w złą stronę wykonywał zwroty, błędnie wykonywał polecenia, ponieważ jego percepcja kierunku była nieprecyzyjna.
Niska percepcja wzrokowa utrudniała mu ważną w nauce analizę i syntezę wzrokową. Chłopiec miał kłopoty z różnicowaniem kształtów. Przybory do rysowania chwytał całą dłonią, ruchy ręki były usztywnione, widoczny był lęk przed rysowaniem. Nie utrzymywał się w liniaturze. Nie posługiwał się nożyczkami.
Niska sprawność percepcji słuchowej powodowała trudności w podejmowaniu czytania. Zaniżony poziom koordynacji ruchowej zauważalny był pod-czas zajęć, gdy dziecko wykonywało mnóstwo niepotrzebnych ruchów, tzw. współruchów np. przy rysowaniu, pisaniu kręcił głową, machał nogami, wzruszał ramionami lub rozglądał się. Zauważyłam u dziecka brak koncentracji. Sam wykonywał tylko krótkie zadania, przy dłuższych był zniecierpliwiony, nie wierzył we własne siły. Miał zaniżoną samoocenę własnych możliwości. Chłopiec nie lubił wypowiadać się na forum grupy, ma wadę wymowy – seplenienie, w sytuacji napięcia – jąkał się. Pracował niechętnie - wolne tempo pracy i trudno-ści manualne. Chłopiec został skierowany na badania do Poradni Psychologicz-no-Pedagogicznej.

2. Geneza i dynamika zjawiska

Szymek wychowuje się w rodzinie pełnej, ma młodszego brata. Mama dziecka nie pracuje. Z wywiadu z mamą dowiedziałam się, że dotychczas ulubioną formą spędzania czasu przez Szymka był komputer. Dużo czasu spędzał też na zabawach podwórkowych. Nie podejmował prac typu: wycina-nie, malowanie, lepienie, rysowanie, a i rodzice też tego mu nie proponowali. Mama przyznała, że był to błąd i zdaje sobie sprawę z trudności, jakie może mieć dziecko podczas zajęć w przedszkolu. Mama zadeklarowała chęć współpracy. W ciągu pierwszych czterech miesięcy wielokrotnie prowadziłam z mamą Szymka rozmowy, informowałam o prowadzonej pracy indywidualnej oraz proponowałam różne formy pracy z dzieckiem w domu.

2. Znaczenie problemu.

Szymek wymaga indywidualnego podejścia nauczyciela i logopedy. Skierowałam dziecko na badania do Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej. Nieodzowne było również wsparcie ze strony rodziców – pomoc, a nie wyręczanie dziecka w pracach manualnych i nie tylko. Dodatkowe zajęcia indywidualne – wyrównawcze pomogą chłopcu usprawnić funkcje poznawcze (uwagę, pamięć, myślenie, sprawność manualną) i wraz z zajęciami logopedycznymi przyczynią się do rozwoju mowy. Systematyczne ćwiczenia wspomagające technikę czytania oraz samodzielne pokonywanie trudności w nauce pisania, pozwolą Szymkowi na szybsze opanowanie i utrwalenie tych niezbędnych umiejętności. Wierzyłam, ze Szymek może odnieść sukces i potrafi opanować podstawowe sprawności grafomotoryczne, tak ważne w grupie przedszkolnej i niezbędne w następnych latach nauki. Opracowałam wiec długofalowy plan pracy z dzieckiem.

4. Prognoza

Negatywna:
- rozwój mowy zostanie zahamowany
- nastąpi stopniowe obniżanie się motywacji do nauki
- chłopiec nie nabędzie umiejętności czytania i pisania
- słaba sprawność manualna, nie eliminowana wada wymowy, słaba pamięć utrudnią dalszy prawidłowy rozwój dziecka i spowodują pogłębianie się dotychczasowych trudności
- brak podstawowych umiejętności jak czytanie, pisanie i komunikowanie się uniemożliwią sprawne nabywanie innych umiejętności niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania dziecka najpierw w przedszkolu, a później w szkole i w życiu
- nastąpi narastanie zaburzeń sfery emocjonalno-uczuciowej i kształtowanie się negatywnej postawy w stosunku do podjęcia nauki w szkole.

Pozytywna:
Prowadząc systematycznie zajęcia indywidualne - wyrównawcze i terapię logopedyczną u dziecka nastąpi:
- wyraźna poprawa wymowy – przezwyciężenie seplenienia
- usprawnienie komunikowania się
- wzbogacenie słownika
- opanowanie umiejętności czytania
- usprawnienie manualne – przygotowanie do nauki pisania
- wypracowanie nawyku samokontroli i koncentracji uwagi
- harmonijny rozwój dziecka.

4. Propozycje rozwiązania

Szymek wymaga szczególnej troski i pracy indywidualnej na terenie przedszkola. Jest to zadanie nie tylko dla nauczyciela, ale również dla logopedy i rodziców. Stały kontakt z mamą pozwolił uświadomić jej celowość podjętych działań i konieczność pilnowania, by były one systematycznie realizowane także w domu. Szymkowi należy okazać wiele wsparcia, motywować do podejmowanego wysiłku i stwarzać okazje do przeżywania sukcesu. Chłopiec musi czuć akceptację otoczenia do swoich poczynań i liczyć na wsparcie dorosłych. Zajęcia odbywały się przynajmniej dwa razy w tygodniu i trwały ok. 15 minut. Wykorzystując wiedzę zdobytą podczas różnych kur-sów zastosowałam elementy min. metody Dobrego Startu i Dennisona, stopniując dziecku trudności. Często stosowałam pochwały, które mobilizowały Szymka do coraz wytrwalszej pracy, szczególnie, jeśli robiłam to w obecno-ści mamy.
Celem wszystkich moich poczynań było:
- rozwijanie funkcji percepcyjno – motorycznych, niezbędnych w proce-sie opanowania umiejętności czytania i pisania
- rozbudzenie zainteresowań i wyrobienie właściwej motywacji do nauki
- usuwanie przyczyn trudności w czytaniu i pisaniu
- usuwanie niekorzystnych objawów, jak: trudności w koncentracji, obniżenie motywacji do nauki, osłabienia poczucia własnej wartości
- usprawnienie manualne
- usprawnienie orientacji kierunkowej i przestrzennej
- ćwiczenie koncentracji i uwagi dziecka
- systematyczne rozwijanie mowy dziecka, poprzez udział terapii logopedycznej
- ćwiczenie pamięci, uwagi i spostrzegania

Plan moich oddziaływań obejmował:
- rozwijanie i korygowanie funkcji percepcyjno-motorycznych
- rozwijanie funkcji poznawczych
- rozwijanie sprawności manualnej
- wzbogacanie słownika dziecka
- współpracę z matką chłopca
- częsty kontakt z logopedą
- stworzenie miłej atmosfery podczas pracy z dzieckiem
- utrzymywanie dobrego kontaktu z chłopcem

Zadania, które miały pomóc w rozwiązaniu problemów dziecka to:
- zapewnienie indywidualnej opieki logopedy
- objęcie dziecka systematyczna pracą indywidualną – wyrównawczą
- prowadzenie ćwiczeń podnoszących sprawność manualną chłopca
- stwarzanie sytuacji i zachęcanie do spokojnego wypowiadania się
- stosowanie gier rozwijających pamięć, spostrzeganie, myślenie
- zaangażowanie mamy do stałej współpracy z logopedą i nauczycielem grupy oraz wypełnianie ich zaleceń w domu

5. Wdrażanie oddziaływań

Chłopiec opieką dydaktyczno-wyrównawczą objęty został już w pierwszym miesiącu pobytu w przedszkolu. Ze względu na bardzo niską sprawność manualną prowadzone ćwiczenia początkowo głównie skupiały się na rozwijaniu sprawności pracy w zakresie drobnych mięśni, dzięki czemu dziecko mogło dobrze i bez wysiłku trzymać w ręku ołówek. Zarówno na zajęciach z całą grupą jak i dodatkowych prowadziłam ćwiczenia orientacji przestrzennej, starałam się też rozwijać spostrzegawczość oraz umiejętność przetwarzania obrazu graficznego na obraz dynamiczny. Szymek bardzo chętnie wykonywał ćwiczenia. Nie zniechęcały go początkowe niepowodzenia. Duże zaangażowanie i dobra współpraca z mamą pozwoliły na podjęcie właściwej i skutecznej pomocy dziecku. Chłopiec chętnie pokonywał własne trudności i nabywał coraz więcej umiejętności w zakresie grafomotoryki. Miało to też ogromny wpływ na utrwalenie znajomości liter, więc zarazem także na postępy w na-bywaniu umiejętności czytania. Stopniowo zaczął czytać wyrazy jednosylabowe, potem proste zdania. Duży wpływ na postępy Szymka miały prowadzone jednocześnie, jeden raz w tygodniu, ćwiczenia logopedyczne, dzięki znacznie poprawił swoją wymowę i coraz śmielej zabierał głos na forum gru-py. Stale podkreślałam znaczenie każdej, samodzielnie podjętej przez chłopca próby i zachęcałam do dalszych działań.

7. Efekty

Systematyczna praca z Szymkiem, przy pełnej współpracy i zaangażowaniu mamy oraz terapii logopedycznej dała znakomite efekty. Chłopiec po-czynił ogromne postępy. Po rocznej pracy wyrównawczej, Szymek potrafi bezbłędnie kreślić wzory literopodobne, napisać w liniaturze niektóre litery, zna większość liter alfabetu. Dokonuje analizy słuchowej krótkich wyrazów na materiale głoskowym, trudność sprawia mu jeszcze czasami dokonanie ich syntezy, szczególnie dłuższych wyrazów. Samodzielnie przeczyta krótki tekst, choć niekiedy oczekuje pomocy nauczyciela. Każdą pracę doprowadza do końca, dba o jej estetykę. Widoczne są postępy w rozwoju mowy chłopca - jest coraz bardziej wyrazista.
Dalsza terapia będzie jednak konieczna. Podobnie, jak niezbędna będzie dalsza praca w kierunku rozwijania funkcji poznawczych i systematycz-ne ćwiczenia usprawniające technikę pisania i czytania.