Rozwijanie samorządności uczniowskiej

Celem wychowania w szkołach jest ukształtowanie wszechstronnie rozwiniętej osobowości każdej jednostki i przygotowanie jej do udziału w życiu dorosłego społeczeństwa. Realizacji tego celu służyć ma wyposażenie młodzieży w wiedzę o otaczającym ją świecie, życiu i zjawiskach zachodzących w społeczeństwie. Sama wiedza jednak nie wystarczy do uzyskania umiejętności życia w społeczeństwie.
Szkoła powinna kształtować umiejętność organizowania działania poprzez praktyczne doświadczenia. Nauczanie powinno mieć na uwadze nie tylko cele dydaktyczne, ale i wychowawcze – kształtowanie pożądanych cech osobowości (pracowitość, obowiązkowość, odpowiedzialność, uprzejmość itp) oraz odpowiednich form zachowania.
Możliwość realizacji tych zadań ma zapewne nauczyciel pełniący funkcję opiekuna Samorządu Uczniowskiego.
Zbiorowość uczniowska to małe społeczeństwo. Jego członkowie działają w różnych zespołach i grupach, takich jak klasy szkolne, organizacje uczniowskie, koła zainteresowań, grupy koleżeńskie.
W prawidłowo funkcjonującej społeczności wszyscy uczniowie powinni mieć wpływ na organizację i bieg życia zbiorowego oraz na podejmowanie decyzji o wspólnych sprawach. Osiągnięcie tego celu jest możliwe poprzez organizowanie i doskonalenie samorządnej i samodzielnej działalności młodzieży. Zorganizowaną zaś formą samodzielnych poczynań ogółu uczniów w szkole stanowi samorząd uczniowski.Szkoła powinna być nie tylko miejscem zaspokajającym uczniowskie dążenia, ale i umożliwiać uczniom podejmowanie twórczych działań, sprawiać, aby stali się współorganizatorami szkolnego życia, a samorząd uczniowski może odegrać ogromną rolę w realizacji tych zamierzeń. Podstawowym założeniem w pracy z samorządem powinien być rozwój samorządności szkolnej, zgodnej z demokratycznymi zasadami współżycia społecznego, podjęcie działań zapewniających uczniom takie warunki, w których czuliby się dowartościowani, bezpieczni, aby respektowano ich prawa określone regulaminem.
Działalność Samorządu ma też na celu kształtowanie zainteresowania życiem społecznym, doskonalenie nawyków współdziałania w zespole, nauczanie młodzieży racjonalnego organizowania czasu wolnego, kształtowanie poczucia odpowiedzialności za podejmowane zadania. Należy wykształcić ucznia, który jest odpowiedzialny i otwarty. Stara się być dobrym kolegą, umie nawiązywać więzi z rówieśnikami, potrafi rozwiązywać konflikty bez agresji, radzi sobie z porażkami i niepowodzeniami, posiada swój własny punkt widzenia i potrafi go bronić, przejawia troskę o innych, jest aktywny, kreatywny, śmiało wyraża swoje myśli, swobodnie wypowiada się na tematy dotyczące najbliższej społeczności.
Uważam, że samorząd powinien obejmować nie tylko aktyw młodzieży, lecz całą młodzieżową społeczność (co zresztą określają przepisy oświatowe). Tam, gdzie samorząd sprowadza się tylko do niewielkiej grupki aktywistów nie możemy mówić o wychowaniu młodzieży w samorządności. Samorząd właściwy to organizacja obejmująca całą społeczność młodzieżową placówki, dlatego w tej formie pracy należy położyć duży nacisk na zintegrowanie działań samorządu starszych i młodszych uczniów, aby nie działały jak dwie odrębne organizacje.
Wszyscy uczniowie szkoły należą do samorządu uczniowskiego, a uczniowie poszczególnych klas do samorządu klasowego. Przedstawiciele samorządów klasowych biorą udział w pracach samorządu uczniowskiego. Tworzą oni radę samorządu, która jest władzą wykonawczą, organem kierującym i organizującym życie zbiorowe. Uczniowie ci mają możliwość dotarcia do każdego ucznia, aktywizowania ogółu uczniów i włączenie ich w organizację szkolnego życia. Takie podejście daje podstawę do podjęcia wysiłków na rzecz rozwijania samorządności i współpracy.
Dla sprawnego działania samorządu uczniowskiego ważne jest, aby uczniowie rozumieli cel podejmowanych zadań, czyli wiedzieli, komu mają służyć i jakie korzyści z ich realizacji osiągną sami, a jakie inni ludzie. Dlatego też, regularnie powinny odbywać się zebrania, na których można prowadzić z uczniami rozmowy, wysłuchiwać ich propozycji działań, podawać sugestie rozwiązań organizacyjnych.
Samorząd to także obszar pracy pozwalający na wdrażanie młodych ludzi do demokracji. Wspaniałą okazją są bowiem wybory do władz Samorządu, które powinny przebiegać zgodnie z ogólnymi zasadami demokratycznych wyborów.
Samorząd powinien decydować o sprawach ważnych z punktu widzenia interesów młodzieży, podejmować takie zadania, które są atrakcyjne i potrzebne społeczności uczniowskiej, które mają na celu realizację zamierzeń rozwoju samorządności.

Uważam, że plan, według którego pracuje samorząd musi być realizowany, ale jednocześnie powinien być elastyczny i modyfikowany w ciągu roku w zależności od wydarzeń bieżących. Dlatego należy zachęcać dzieci do reagowania na to, co dzieje się wokół nich, by aktywnie uczestniczyli np. w akcjach charytatywnych.

Współudział wychowanków w szerokim zakresie prac społecznie użytecznych stwarza możliwości ukształtowania w nich ważnych cech dojrzałości, korzystnych dla całego społeczeństwa. Kształtuje w dzieciach takie cechy charakteru, zachowania, postępowania jak: zdyscyplinowanie, rzetelność, konsekwencja w postępowaniu, umiejętność konstruktywnego współdziałania i współżycia.
Uczy kontaktowania się z ludźmi, nawiązywania trwałych przyjaźni, organizowania działań o charakterze społecznym, sprzyja rozwojowi samodzielności, obowiązkowości, punktualności.
Myślę, że samorząd, właściwie zorganizowany i aktywnie działający, zapewnia uczniom poczucie bezpieczeństwa, broni ich interesów, bo wszystko dzieje się jawnie, solidarnie. Mobilizuje ich aktywność, kształtuje u uczniów postawy świadczące o gotowości do zachowań prospołecznych, bezinteresownych świadczeń i pracy dla innych ludzi. Uczy wzajemnego wspierania się, współdziałania, współodpowiedzialności za losy jednostek i grupy.

O pozytywnych efektach wychowawczych można zatem mówić wtedy, gdy przede wszystkim uda się zaktywizować dużą grupę dzieci, które chętnie podejmują się realizacji zadań. Wtedy, gdy Samorząd w szkole jest dla wszystkich. Dla tych, którzy chcą i widzą potrzebę działania oraz dla cichych i słabych, którzy potrzebują pomocy i obrony.
Współpracując z samorządem jako opiekun należy bowiem tak organizować pracę z dziećmi, by miały one wpływ na to, co dzieje się wokół, z myślą o własnych interesach zarówno w sensie zbiorowym jak i indywidualnym. W efekcie tak pojmowanych działań uczniowie chętnie i dobrowolnie przyjmują na siebie obowiązki w samorządzie oraz czują się współodpowiedzialni za wszystko, co dzieje się w klasie i szkole.
Mnie, jako nauczyciela, opieka nad Samorządem Uczniowskim skłaniała natomiast do nieustannego doskonalenia swojej wiedzy na temat rozwijania samorządności i sposobów pracy z dziećmi. Częstego studiowania literatury fachowej, gdzie znaleźć można wiele cennych wskazówek wzbogacających warsztat pracy. Pełnienie tej funkcji dało mi sposobność do kształtowania umiejętności organizatorskich, a także do kształtowania umiejętności komunikacji interpersonalnej.
...........................

Literatura:
1. Bielawska D.: Samorządność w szkole. „Problemy Opiekuńczo – Wychowawcze” 1989 nr 1.
2. Radzewicz J,. Mirgos M.:„O samorządności uczniów w procesie wychowania szkolnego”. Warszawa 1988.
3. Winiarski M.: Uczniowie i nauczyciele o samorządności uczniowskiej w szkole. „Edukacja i dialog” 1992 nr 4.
4. Łobacki M.: Wychowanie w klasie szkolnej. Z zagadnień dynamiki grupowej. Warszawa 1985.
5. Prywer Z.: Organizacja samorządności uczniowskiej w szkole. /:w/ Prywer Z., Ziarko Z.: Samorządna i organizacyjna działalność dzieci i młodzieży w szkole. Warszawa – Poznań 1980.