Śpiewnik małego Polaka - scenariusz uroczystości

Uczeń.
Zapraszany na koncert złożony z pieśni i piosenek, z którymi Polacy szli przez wieki – od czasów najdawniejszych do dziś.

Uczeń.
Pieśni te dodawały Polakom ducha w trudnych chwilach, podsycały ich patriotyzm i wiarę w siebie.

Uczeń.
Czasem stawały się hymnami, a czasem bywały tak niebezpieczne dla okupantów, iż ci wpisywali je na listę zakazanych piosenek.

Uczeń.
Przekazywane z pokolenia na pokolenie stanowią o naszej tożsamości, ciągłości naszej tradycji, nieprzemijającej potrzebie piękna, wzruszenia i uśmiechu.

Wszyscy.
1. „Bogurodzica”

Uczeń.
Najstarsza pieśń religijna i bojowa rycerstwa polskiego, pochodząca prawdopodobnie z XII wieku.

/Wysłuchanie dłuższego fragmentu utworu/.

Wszyscy.
2. „Boże coś Polskę”

Uczeń.
Pieśń powstała w 1816 roku jako hymn Królestwa Polskiego.
W pierwszych latach odzyskanej w 1918 roku niepodległości pieśń ta kandydowała do roli hymnu narodowego W latach II wojny światowej i w okresie stanu wojennego w pieśni powróciły znamienne słowa: ”Ojczyznę wolną racz nam wrócić, Panie” W dzisiejszych czasach wykonywana jest głównie podczas uroczystości religijnych.


Uczniowie śpiewają pieśń.
Boże, coś Polskę przez tak liczne wieki
Otaczał blaskiem potęgi i chwały,
Coś ją osłaniał tarczą swej opieki
Od nieszczęść, które pognębić ją miały,

Przed twe ołtarze zanosim błaganie:
Ojczyznę wolną pobłogosław ,Panie!

Wszyscy.
3. „Rota”

Uczeń.
Słowa tej pieśni napisała Maria Konopnicka w 1908 roku na wieść o strajku polskich uczniów przeciw germanizacji szkoły i proteście rodziców przeciw biciu dzieci przez pruskie władze szkolne. Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku była brana pod uwagę jako hymn narodowy. Jej popularność wzrosła podczas niemieckiej okupacji w latach 1939-1945.

Uczniowie śpiewają.
Nie rzucim ziemi, skąd nasz ród.
Nie damy pogrześć mowy,
Polski my naród, polski lud,
Królewski szczep piastowy.

Nie damy, by nas gnębił /zniemczył/ wróg.
Tak nam dopomóż Bóg!
Tak nam dopomóż Bóg!

Wszyscy.
4. „My, Pierwsza Brygada”

Uczeń.
Najbardziej znana pieśń legionowa powstała w lipcu 1917 roku. Marszałek Józef Piłsudski nazwał kiedyś ten utwór najdumniejszą pieśnią, jaką kiedykolwiek Polska stworzyła.

Uczniowie śpiewają.
Legiony, to- żołnierska nuta,
Legiony, to- straceńców los.
Legiony, to żołnierska buta.
Legiony, to- ofiarny stos.

My, Pierwsza Brygada,
Strzelecka gromada,
Na stos rzuciliśmy,
Nasz życia los, na stos, na stos.

O, ileż mąk, ileż cierpienia,
A ileż krwi wylanych łez.
Pomimo to, nie ma zwątpienia,
Dodawał sił wędrówki kres.

Wszyscy.
5. ,,Przybyli ułani”

Uczeń.
Autorem tekstu tej powszechnie znanej piosenki ułańskiej do krakowskiej melodii ludowej jest oficer IV Pułku Legionów Polskich- Feliks Gwóźdź. Piosenka powstała w 1915 roku.

Uczniowie śpiewają.
Przybyli ułani pod okienko.
Pukają, wołają: Puść, panienko.

O, Jezu, a cóż to za wojacy.
Otwieraj, nie bój się, to czwartacy.

Przyszliśmy napoić nasze konie,
Za nami piechoty całe błonie.

Wszyscy.
6. „Wojenko, wojenko”

Uczeń.
Tę piosenkę natomiast śpiewali legioniści Józefa Piłsudskiego z III Pułku Piechoty. Słowa tej napisał w 1917 roku również Feliks Gwóźdź-oficer Legionów Polskich.

Uczniowie śpiewają.
Wojenko, wojenko. Cóżeś, ty za pani.
Że za tobą idą, chłopcy malowani.

Chłopcy malowani. Sami wybierani.
Wojenko, wojenko, Cóżeś, ty za pani.

Wszyscy.
7. „Rozkwitają pąki”

Uczeń.
Piosenka ta pochodzi z 1918 roku. Śpiewana była przez Wojsko Polskie w dwudziestoleciu międzywojennym i w czasie kampanii wrześniowej w 1939 roku. W latach II wojny światowej śpiewano ją powszechnie w Wojsku Polskim.

Uczniowie śpiewają.
Rozkwitają pąki białych róż,
Wróć, Jasieńku z tej wojenki, wróć.
Wróć, ucałuj jak za dawnych lat,
Dam ci za to róży najpiękniejszy kwiat.

Już przekwitły pąki białych róż.
Przeszło lato, jesień, zima już.
Cóż Ci teraz dam, Jasieńku, hej,
Gdy z wojenki wrócisz do dziewczyny swej?

Jasieńkowi nic nie trzeba już,
Bo mu kwitną pąki białych róż.
Tam pod jarem, gdzie w wojence padł,
Wyrósł na mogile białej róży kwiat.

Wszyscy.
8. „O, mój rozmarynie”

Uczeń.
Ogromnie lubiana piosenka jest prawdopodobnie przeróbką nieznanego tekstu ludowego. Piosenka powstała w latach I wojny światowej i szybko weszła do repertuaru śpiewów narodowych. Rozmaryn w symbolice polskiej jest symbolem miłości i wesela.

Uczniowie śpiewają.
O, mój rozmarynie rozwijaj się.
Pójdę do dziewczyny, pójdę do jedynej,
Zapytam się.

A jak mi odpowie: ,,Nie wydam się.”
Strzelcy maszerują, ułani werbują,
Zaciągnę się.

Uczniowie śpiewają.
9. „Serce w plecaku”

Uczeń.
Piosenka powstała w okresie międzywojennym, w 1933 roku. Jednak powszechnie śpiewana była dopiero w latach II wojny światowej w kraju i za granicą, w wojsku i w oddziałach partyzanckich, w więzieniach i w obozach koncentracyjnych.

Uczniowie śpiewają.
Z młodej piersi się wyrwało,
W wielkim bólu i w rozterce,
I za wojskiem poleciało,
Zakochane czyjeś serce.

Żołnierz drogą maszerował,
Nad serduszkiem się użalił,
Więc je do plecaka schował,
I pomaszerował dalej.

Tę piosenkę, tę jedyną.
Śpiewam dla ciebie dziewczyno.
Może także jest w rozterce,
Zakochane czyjeś serce.
Może potajemnie kochasz,
I po nocach tęsknisz szlochasz.
Tę piosenkę, tę jedyną,
Śpiewam dla ciebie, dziewczyno.

Wszyscy.
10. „Deszcz jesienny”

Uczeń.
Tę piosenkę śpiewały oddziały partyzanckie walczące podczas II wojny światowej w Puszczy Kampinoskiej. Autor słów, żołnierz Armii Krajowej, został zamordowany w obozie zagłady Stutthof.

Uczniowie śpiewają.
Deszcz, jesienny deszcz,
Smutne pieśni gra.
Mokną na nim karabiny,
Z hełmów płynie rdza.

Nieś po błocie w dal,
W zapłakany świat,
Przemoczone pod plecakiem,
Osiemnaście lat.

Wszyscy.
11.,,Dziś do ciebie”

Uczeń.
Jedna z najbardziej wzruszających piosenek partyzanckich napisana w latach 1942-1943, śpiewana na Lubelszczyźnie, na Wileńszczyźnie, w Kielcach oraz w okolicach Rzeszowa.

Uczniowie śpiewają.
Dziś do ciebie przyjść nie mogę,
Zaraz idę w nocy mrok.
Nie wyglądaj za mną oknem.
W mgle mój tonie próżno wzrok.

Po cóż Ci, kochanie, wiedzieć,
Że do lasu idę spać.
Dłużej już nie mogę siedzieć,
Na mnie czeka leśna brać.

Wszyscy.
12.,,Rozszumiały się wierzby”

Uczeń.
Spośród wszystkich znanych utworów partyzanckich, ta pieśń zdobyła w czasie II wojny światowej najszerszy rozgłos.

Uczniowie śpiewają.
Rozszumiały się wierzby płaczące,
Rozpłakała się dziewczyna w głos.
Od łez oczy podniosła błyszczące,
Na żołnierski, na twardy życia los.

Nie szumcie, wierzby nam,
Z żalu, co serce rwie,
Nie płacz, dziewczyno ma,
Bo w partyzantce nie jest źle.

Do tańca grają nam,
Granaty, stenów szczęk,
Śmierć kosi niby łan,
Lecz my nie wiemy co to lęk.

Wszyscy.
13.,,Czerwone maki”

Uczeń.
Pierwsze dwie zwrotki pieśni powstały w nocy z 18 na 19 maja 1944 roku, a więc w czasie ostatniego, zwycięskiego szturmu polskich jednostek na Monte Cassino. Opanowanie, po bardzo ciężkich walkach, wzgórza Monte Cassino doprowadziło do otwarcia drogi na Rzym.

Uczniowie śpiewają.
Czy widzisz te gruzy na szczycie,
Tam wróg twój się kryje jak szczur.
Musicie, musicie, musicie,
Za kark wziąć i strącić go z chmur.
I poszli, szaleni zażarci,
I poszli, zabijać i mścić.
I poszli, jak zawsze uparci,
Jak zawsze, za honor się bić.

Czerwone maki na Monte Cassino,
Zamiast rosy piły polską krew.
Po tych makach szedł żołnierz i ginął,
Lecz silniejszy od śmierci był gniew.
Przejdą lata i wieki przeminą,
Pozostaną ślady dawnych dni.
I tylko maki ma Monte Cassino,
Czerwieńsze będą , bo z polskiej wzrosły krwi.

Uczeń.
Serdecznie dziękujemy za wysłuchanie pieśni, które świadczą o naszej przeszłości, wyznawany