Wędrówka ścieżkami polskiej historii - lekcja otwarta

Uczeń powinien:
- znać przyczyny, przebieg i skutki ważnych wydarzeń historycznych;
- utrwalić wiadomości z historii, języka polskiego i sztuki;
- samodzielnie wyszukać informacje z różnych źródeł.

Uczeń potrafi:
- łączyć wiadomości z historii, języka polskiego i sztuki;
- orientować się na mapie;
- interpretować teksty literackie;
- analizować dzieła malarskie;
- recytować fragmenty utworów z zachowaniem zasad sztuki recytatorskiej;
- przygotować publiczne wystąpienie;
- efektywnie współpracować w grupie;
- przygotować materiały pomocnicze.

Metody:
- praca w grupach z elementami metody projektu;
- praca z mapą;
- elementy wykładu;
- elementy dramy;
- analiza tekstów literackich i obrazów;
- mapa mentalna.

Formy pracy:
- indywidualna;
- grupowa.

Środki dydaktyczne:
- mapy: Polska w okresie rozbiorów, Polska i Litwa Jagiellonów;
- teksty literackie: Gall Anonim ,,Kronika Polska", Henryk Sienkiewicz ,,Krzyżacy", Jan III Sobieski ,,Listy do Marysieńki", Ignacy Krasicki ,,Świat zepsuty", trawestacja ,,Mazurka Dąbrowskiego";
- reprodukcje obrazów: Jan Matejko ,,Koronacja pierwszego króla Polski", ,,Bitwa pod Grunwaldem", Juliusz Kossak ,,Sobieski pod Wiedniem", Wojciech Kossak ,,Przysięga Kościuszki", Józef Piłsudski na Kasztance";
- portrety: Mieszko I, Bolesław Chrobry, Władysław Jagiełło, Jan III Sobieski, Henryk Sienkiewicz, Ignacy Krasicki;
- plansze dydaktyczne wykonane przez uczniów;
- nagranie pieśni pt. ,,Bogurodzica";
- kostiumy;
- rekwizyty.

Przebieg lekcji

I. Faza wstępna.
1. Powitanie, sprawdzenie listy obecności.
2. Zapisanie tematu lekcji.

II. Faza centralna.

Podczas prezentacji uczniowie korzystają z przygotowanych przez siebie materiałów, m. in. portretów, plansz dydaktycznych. Do scenek wykorzystują wykonane przez siebie rekwizyty i stroje.

1. Grupa prowadząca:

- Historia – 966 r. - chrzest Polski (uczniowie opowiadają o znaczeniu
chrztu dla państwa Mieszka I).

2. Grupa I:

- Historia – 1025 r. - Bolesław Chrobry pierwszym królem Polski (nawiązanie do czasów panowania Chrobrego, wyjaśnienie, co oznaczał nadany królowi przydomek, wskazanie na znaczenie koronacji);
- Język polski – Nauczyciel informuje uczniów, że nie zachował się żaden opis koronacji Chrobrego, możemy jedynie przeczytać
o spotkaniu Ottona III z Bolesławem w 1000 r. w Gnieźnie – jedna
z uczennic odczytuje fragment ,,Kroniki Polskiej” Galla Anonima);
- Sztuka – Jan Matejko ,,Koronacja pierwszego króla Polski” (analiza reprodukcji obrazu).

3. Grupa II:

- Historia – 1410 r. - bitwa pod Grunwaldem (przedstawienie przyczyn konfliktów polsko – krzyżackich, krótki opis bitwy, wskazanie na mapie miejscowości Grunwald);
- Język polski – na podstawie fragmentu ,,Krzyżaków” Henryka Sienkiewicza uczniowie przestawiają scenkę – poselstwo krzyżackie
u króla Jagiełły, w tle melodia ,,Bogurodzicy”);
- Sztuka – Jan Matejko ,,Bitwa pod Grunwaldem” ”(analiza reprodukcji obrazu).

4. Grupa prowadząca:

- Historia – 1525 r. - hołd pruski (uczniowie opowiadają o kolejnej wojnie z Zakonem za czasów Zygmunta Starego, w wyniku której dotychczasowe państwo zakonne stało się państwem świeckim).

5. Grupa III :

- Historia – 12 września 1683 r. – odsiecz wiedeńska (uczniowie przedstawiają postać króla Sobieskiego, opowiadają o zwycięstwie pod Wiedniem, wskazują na mapie miejsce bitwy; nauczyciel opowiada krótki żart historyczny o ziarnach pieprzu);
- Język polski – Jan III Sobieski ,,Listy do Marysieńki” – nauczyciel wyjaśnia, że król zapisał się też na kartach polskiej literatury; w czasie częstych wypraw wojennych pisywał listy do swej ukochanej żony; są one doskonałym przykładem sztuki epistolarnej; uczeń odczytuje fragment jednego z listów);
- Sztuka – Juliusz Kossak ,,Sobieski pod Wiedniem” (analiza reprodukcji obrazu).

6. Grupa prowadząca:

- Historia – kolejne rozbiory Polski (przypomnienie czasów stopniowego upadku Polski, podanie głównych przyczyn kryzysu, m. in. Liberum veto, prywata szlachty, wojny, spadek wartości monety, bunty);
- Język polski – uczniowie przypominają, że literatura tego okresu angażuje się w sprawy ojczyzny, podają przykład twórczości Ignacego Krasickiego, który piórem walczył o reformy w kraju; jeden z uczniów recytuje fragment satyry ,,Świat zepsuty”);
- Historia – uchwalenie Konstytucji 3 maja, powstania narodowowyzwoleńcze (krótkie przypomnienie ważnych wydarzeń historycznych, przybliżenie postaci Tadeusza Kościuszki, przedstawienie scenki – przysięga Kościuszki);
- Sztuka – Wojciech Kossak ,,Przysięga Kościuszki” (analiza reprodukcji obrazu).

7. Grupa IV:

- Historia – 11 listopada 1918 r. – odzyskanie niepodległości (uczniowie przypominają o korzystnej sytuacji międzynarodowej – I wojna światowa dała szansę na odzyskanie wolności ojczyzny; przybliżają postaci wielkich Polaków m. in. Józefa Piłsudskiego, Ignacego Paderewskiego; jeden z uczniów odczytuje słowa odezwy Piłsudskiego do narodu; wymieniają powstałe na ziemiach polskich ośrodki władzy);
- Język polski – uczniowie mówią o znaczeniu pieśni żołnierskiej, prezentują trawestację ,,Mazurka Dąbrowskiego”);
- Sztuka – Wojciech Kossak ,,Józef Piłsudski na Kasztance” (analiza reprodukcji obrazu).

III. Faza końcowa.
1. Podsumowanie.
- Nauczyciel podsumowuje lekcję, nawiązuje do ważnej postaci czasów współczesnych – Jana Pawła II i jego znaczenia dla polskiej i światowej historii.
- Uczniowie wspólnie z nauczycielem uzupełniają mapę mentalną.
- Pożegnanie.