Zajęcia z regionalizmu dla klas I - III: Strój górali podhalańskich

Scenariusz zajęć w klasie 3 szkoły podstawowej

Cele kształcenia
Cele ogólne
• Poznanie elementów stroju góralskiego
• Zapoznanie z materiałami wykorzystywanymi w stroju góralskim
• Przedstawienie elementów zdobniczych
• Nazewnictwo gwarowe
• Rozwijanie szacunku wobec dziedzictwa kulturowego
• Wyzwalanie aktywności twórczej

Cele szczegółowe
Uczeń:
• Potrafi wymienić i wskazać elementy stroju góralskiego
• Zna gwarowe określenia
• Wie, z jakich materiałów są wykonane poszczególne elementy
• Potrafi dobrać właściwe kolory

Metody pracy
Pogadanka, pokaz, ćwiczenia-krzyżówka, praca plastyczna
Formy pracy
Praca z całą klasą, praca indywidualna
Środki dydaktyczne
• strój góralki i górala
• fragment wiersza Franciszka Sikonia
• krzyżówka
• plansze z elementami do wycinania i kolorowania

Przebieg lekcji

Faza przygotowawcza
1. Ubranie wybranych uczniów w stroje góralskie.
2. Czytanie fragmentu wiersza mówiącego o stroju górala
3. Wspólne ustalenie tematu zajęć na podstawie wysłuchanego tekstu.

Faza realizacyjna
1. Wymienienie poszczególnych elementów stroju górala, nazewnictwo gwarowe:
- Kierpce, portki, kosula, cucha, kapelusz, opasek
2. Wymienienie poszczególnych elementów stroju góralki, nazewnictwo gwarowe:
- Kierpce, fartuch, koszula, gorset, korale, chusta Charakterystyka poszczególnych elementów, ich znaczenia, materiału i sposobu wykonania.
3. Omówienie związanych ze strojem wybranych zwyczajów.
4. Powtórzenie nowopoznanych pojęć i zapisanie ich na tablicy.
5. Praca indywidualna – rozwiązywanie krzyżówki.
6. Głośne odczytanie hasła.
7. Wykonanie pracy plastycznej
• Kolorowanie elementów stroju
• Wycinanie
• Wklejenie do zeszytu

Faza podsumowująca
1. Podsumowanie lekcji.
2. Ocena wykonanych prac.

Załączniki:

Fragment wiersza Franciszka Sikonia

Cy wiycie skąd wziyna siy góralsko moda
urodziyła jom nasa śleboda
niós jom ze śniygym wiater spod holi
i zakorzyniył w sercak góroli

górol jak oreł góry rod widzi
przy wolnyk kwilak rod po nik chodzi
mo biołom kosule do śniega podobnom
spinanom pod garłem spinkom ozdobnom

bukowe portki z parzenicami
na nogak kiyrpce ze rzemiyniami
kiedy na polu zimny wiater ducho
zdobi górola wysywano cucha

corny kapelus na głowie nosi
jako se downo nosiył Janosik
mo orle pióro za kapelusem
w piersiak prowdziwom góralskom duse

Nie ozmazanom, ba twardom jak skole
bo twarde zycie majom górole
musom paść owce, choć pierany bijom
pilnujom ik w nocy, choć wilki wyjom

Górolki tyz siy piykniy ubiyrajom
cyrwone gorsety cudniy wysywajom
kozdo mo kosule haftowanom biołom
a we warkocak mo stązke cyrwonom

Mo dwa warkoce przy potylicy
zawse w syrokiyj chodzi spodnicy
na karku zaś nosi cyrwone korole
coby jom radzi widzieli górole

Zaś góralskie nuty momy od holnioka
i od sumu wody bystrego potoka
a góralskie śpiywki w tyn sposób siy rodzom
kiedy se juhasi za owcami chodzom

I góralski toniec tyz tak siy urodziył
Kiedy se Janicek poza bućki chodziył
to se ku Giewontu co kwile spoziyroł
ozwodnom nozkami drobniućko przebiyroł

Górole przy tońcu zbyrcom ciupagami
jako holny wiater kie piere smrekami
nolepiyj byściy siy przekonali sami
kiebyście tońcyli i śpiywali s nami

Krzyżówka „góralska”

1

2
3
4
5
Odgadnij hasła, wpisz do krzyżówki i odczytaj rozwiązanie. Powodzenia

1. Nosi go góralka, na nim wyszywane kwiaty.
2. Przy kapeluszu górala.
3. Buty górala z jednego kawałka skóry.
4. Gruba, wełniana peleryna noszona przez górala.
5. Koszula górala, biała jak śnieg na szczytach gór.