Gdy dzieci kłócą się....

Gdy dzieci kłócą się – sposoby rozwiązywania
problemy wieku dziecięcego .

„ We wczesnej i średniej fazie przedszkolnej , mniej więcej do 6 r. ż. uczucia dzieci cechuje afektywność i impulsywność. Emocje silne i gwałtowne, choć krótkotrwałe, łatwo u dziecka powstają i wybuchają na zewnątrz .
Dziecko wyraża swoją radość głośnym śmiechem , gdy wpada w złość- krzyczy, tupie nogami, nie tai awersji do różnych obiektów, np. potraw które mu nie smakują, itp.Reaguje afektywnie nawet na niewspółmierne bodźce, np. z byle powodu płacze lub obraża się. Jest również zmienne w swoich uczuciach i nastrojach, jego emocje szybko wytwarzają się, lecz także szybko gasną lub przekształcają się w inne, niekiedy krańcowo odmienne uczucia.”

Sześciolatek przechodzi kryzys uczuciowy. Skłócony z całym światem, ekspansywny i gwałtowny, potrafi gdy chce zachować się grzecznie i układnie. Takie chwile równowagi trwają zwykle krótko. Przeważa podniecenie, nasilają się skłonności agresywne, które znajdują nierzadko wyraz w czynnościach destrukcyjnych, napaściach słownych i w okrucieństwie w stosunku do zwierząt i dzieci.
Konflikt może być dla dziecka /jak i dla dorosłego/ sytuacją konstruktywną – zmuszającą do poszukiwania nowych, twórczych rozwiązań.
Większości z nas konflikt kojarzy się z czymś negatywnym- co znacznie utrudnia nam konstruktywne radzenie sobie z nim.
Kryzys ten mija dopiero u siedmiolatka. Dziecko wstępuje w wiek rozumu, potrafi lepiej panować nad swoimi afektami i impulsami, jego pobudliwość uczuciowa zmniejsza się.



- Umiejętności potrzebne do rozwiązywania trudności uczyć można organizując specjalne zabawy, ale także można wykorzystywać codzienne sytuacje.

CZEGO MUSZĄ SIĘ NAUCZYĆ DZIECI. BY POTRAFIŁY ROZWIĄZYWAC SYTUACJE KONFLIKTOWE?


1. Empatia i zrozumienie konsekwencji swoich zachowań i konsekwencji wydarzeń.

Jeśli zajdzie sytuacja, w której z nieuwagi jednego dziecka pokrzywdzone zostaje drugie, zachęć dzieci do porozmawiania ze sobą.” Jak myślisz dlaczego zderzyliście się ?”
„Jak myślisz co ona teraz czuje ?”,Jak myślisz co można teraz zrobić , żeby tak się nie stało znowu?” Zachęcaj dziecko do zdefiniowania problemu, do wyrażenia i wysłuchania przeżyć, i do poszukiwania rozwiazań.
Zdolność przewidywania można rozwijać ingerując w sytuacje, zanim dojdzie do nieszczęścia”. Jak myślisz co się stanie jeśli będziesz biegał po sali, skakała ze stołu...?”

Pokazuj ,że rozumiesz co dzieci przeżywają i uważasz to za ważne – np. powtarzaj ich wypowiedzi w streszczeniu i niestronniczo. Powtarzając ich wypowiedzi pomagasz im samym zdefiniować, na czym polega ich problem. Swoją bezstronnością uzyskasz ich zaufanie, że możesz im pomóc rozwiązać spór.
Zachęcaj dzieci by same wymyślały rozwiązania –powstrzymaj się od podsumowania ich pomysłów /nawet jeśli wydaje ci się pomysł dziecka bezsensowny/- i zachęcaj je do wypróbowania swojego rozwiązania.
Czuwaj nad tym , czy rozwiązanie się sprawdza - i ewentualnie udziel im znowu pomocy.


Pochwal dzieci za ich dobre rozwiązanie.

Dziecko musi nauczyć się podejmować decyzje raczej na podstawie tego jakie będą konsekwencje jego działań, niż opierając się na zewnętrznych nakazach.

2. Porozumiewanie się
Wyrażanie swoich potrzeb.


 Żeby móc coś przekazać drugiemu trzeba uzyskać jego uwagę i mówić do niego.
 Ważne jest, by dziecko mówiło wystarczająco głośno, aby zostało usłyszane.
 Jasne wyrażanie problemu: w miejsce „nie będę się z tobą przyjaźniła” lepsze jest zdanie :”nie lubię tego jak mi wyrywasz rzeczy”. Zadawaj dzieciom pytania :Czego potrzebujesz teraz?”,” Powiedz mi, czego byś chciała ?” Ania wygląda, że jest na coś zła . Czy wiesz, na co?”

Odbiór komunikatu.

 Zachęcaj dzieci, żeby słuchały co inni mają im do powiedzenia.
 Zachęcaj dzieci, żeby nie przerywały sobie nawzajem.

Propozycja ćwiczenia :

Dzieci siedzą w kółku prowadzona jest rozmowa na interesujący temat.Mówić może tylko ten, kto trzyma w ręce specjalną pałeczkę. Dzieci same decydują kiedy i komu ją przekażą, czyli głos. Formę tę można zastosowac tez gdy zajdzie jakiś problem. Dorosły podlega tym samym regułom.

 Pozostawanie przy temacie – jest prostsze, jeśli potrzeby są jasno wyrażone. Dziecko ma prawo odmówić propozycji
 Rozumienie „mowy ciała”, zachowań niewerbalnych ..

„Jak myślisz co Tomek teraz czuje ?”.”Czego można się domyślić po wyglądzie jego buzi?”. ”Jej oczy wyglądają na bardzo smutne .Jak uważasz, dlaczego ona jest smutna ?”.

3. Umiejętność negocjonowania

Konflikty wydarzają się ciągle, i niezmiernie ważny jest sposób, w jaki zainterweniuje dorosły.
Dzieci w wieku przedszkolnym wyrażają w rozmaity sposób swoją złość, bądź to impulsywnie, kierując ją bezpośrednio na określony obiekt bądź też w sposób hamowany –dziecko ukrywa wówczas i powściąga swój gniew.
Rola dorosłego powinna ograniczyć się do zachęcania dzieci, by same znalazły zadawlające je rozwiązanie. Dorosły pomaga dzieciom rozmawiać ze sobą /porozumiewać się/oraz skupić się na poszukiwaniu rozwiązania.W miarę upływu czasu i opanowania umjejętności samodzielnego rozwiązywania swoich konfliktów, dorosły zaczyna coraz mniej ingerować.

ETAPY ROZWIĄZYWANIA SYTUACJI SPORNYCH.

• Uspakajanie, pomaga dzieciom się skupić. „Chwila , chwila . Weźmy głęboki oddech i za chwilę pomyślimy, jak sobie najlepiej poradzić”.
• Skupienie się po kolei na każdej ze stron w konflikcie .”Najpierw posłucham Tomka , ale ty Krzysiu też będziesz mógł opowiedzieć co się wydarzyło. Będzie mi łatwiej was słuchać, jeśli nie będziecie sobie nawzajem przerywać.”
Dorosły po prostu słucha – dowie się wszystkiego od dzieci. A dzieci też mimowoli się wysłuchają nawzajem.
• Klaryfikacja ,nazwanie problemu.” Więc problem polega na tym, że Tomkowi nie podobało się to, że Marek zabrał jej część układanki. Czy tak?”
• Wyrażanie swoich potrzeb. „Powiedz Markowi czego byś chciała”, lub jeśli jest to za trudne,” powiedz Markowi, że nie chcesz pomocy przy układance”.
• Przetarg / wymyślanie rozwiązań/ pogodzenia się
• Zapobieganie powtórzeniu się podobnej sytuacji w przyszłości .Wystarczy, by dorosły powiedział „Często dobrze jest zapytać się kogoś, czy chce twojej pomocy’.
• Pochwalanie – za wysłuchanie się, nie przerywanie sobie, wymyślanie dobrego rozwiązania, itp.

Pamiętaj, że twoim celem jest, by dzieci same zaczęły rozmawiać ze sobą. Dzieci są często przyzwyczajone do tego, że jeśli w pobliżu jest dorosły, zwracają się do niego ze swoją opowieścią , częściej niż do drugiego dziecka.
Po jakimś czasie dzieci będą same zdolne nazwać problem i rola dorosłego ograniczy się w miarę potrzeb do klaryfikacji, drobnych zachęt. Dorosły odchodzi, jak tylko widzi że dzieci same sobie radzą.

PRZYKŁADY ĆWICZEŃ I ZABAW:

1. Rysowanie pod dyktando ( rozwija współprace przy zadaniu, komunikację)
Dzieci siadają w parach. Jedno dziecko podaje instrukcje, co ma być rysowane, a drugie rysuje. Na początku łatwiej wychodzi jakiś wzór niż przedmiot. Rysujący może dopytywać się o szczegóły –ale nie może niczego dorysowywać samodzielnie.
Potem następuje zmiana ról. Nie krytykuje się rysunków !
Podobne ćwiczenie można przeprowadzić robiąc kolaże – jedno dziecko przykleja do kartonu kolorowe kształty, pod dyktando drugiego. Ważne jest, by dziecko dyrygujące dokładnie mówiło co, gdzie i jak ma być przyklejone, a dziecko wyklejające dopytywało się, jeśli nie rozumie.


2. Cała jestem rozdarta .( rozwija empatię, komunikacje)

Opowiadasz dzieciom historyjkę.

„Narysuję Marysię”. ( rysujesz pełną postać dziecka ).”Marysia obudziła się dziś bardzo zadowolona z życia. Bardzo chciała chciała pójść do przedszkola i bawić się ze swoimi koleżankami. Wczoraj nauczycielka obiecała jej, że będzie mogła pobawić się nową zabawką i nie mogła już się doczekać . €brała się, pobiegła do kuchni na śniadanie. Pierwsza rzecz, jaką usłyszała od ojca „jakie ty masz brudne spodnie. Włóż nowe i pospiesz się, bo się spóźnimy” Marysi nie było już tak przyjemnie. (tutaj oddzierasz kawałek obrazka i odkładasz). Kiedy znowu wróciła do kuchni i starała się wypić mleko bardzo szybko, tak by się nie spóźnić, niechcący je rozlała. Ojciec powiedział:” czy nie możesz uważać?. Marysia poczuła się jeszcze mniej przyjemnie.(oddzierasz kolejny kawałek obrazka )...

Wymyślaj kolejne przykre wydarzenia , można także dodawać takie , jakie się komuś wydarzyły w ciągu dnia.....

„ Już teraz nie czuła się wogóle zadowolona „ Zapytaj dzieci :jak ona się czuła ?Czy ktoś z was kiedyś tak się czuł? Dlaczego? Wymyślmy jakieś sposoby, żeby Marysia mogła się znowu lepiej poczuć. Przy każdej dobrej sugestii, przylepiaj z powrotem kawałek obrazka dziecka.

3.Tabela rzeczy ulubionych (komunikacja , poczucie własnej wartości)

Na dużym kartonie zrób rubrykę dla każdego dziecka po kolei, jaki jest jego ulubiony kolor, i wpisz jego imię tym kolorem. Następnie zapytaj o inną ulubioną rzecz – np. potrawa, zabawka , napój, zwierzę, porę dnia – i narysuj ją obok odpowiedniego imienia.
Zachęcaj dzieci do mówienia o powodach swoich wyborów. Pokazuj różnice i podobieństwa.

4. Ciepło –zimno(współpraca, komunikacja )
Jedno dziecko wychodzi, pozostałe ustalają gdzie ma być schowany przedmiot. Pomagają szukającemu odnaleźć przedmiot wskazówkami „ciepło, zimno”

5. Głuchy telefon(komunikacja)

6.Trafianie w koło(współpraca , komunikacja)
Dzieci pracują w parach. Przed każdą parą kładzie się karton z zaznaczonym kołem.Jedno dziecko ma zawiązane oczy. Jego zadaniem jest postawić kropkę wewnątrz koła przy pomocy drugiego dziecka , które „prowadzi rękę „ pierwszego albo dotykiem, albo słowami.

7.Poplątane łakocie( współpraca, komunikacja ) w grupach 5-10 dzieci.

Cukierki i sznurki o dł. ok. 6 metrów.
Do każdego cukierka przywiązany sznurek. Sznurki należy poplątać, a każdemu dziecku dać jeden wolny koniec. Zadaniem dzieci jest odnaleźć swój cukierek. Porozmawiajcie o tym
Co pomogło a co utrudniało dotarcie do swojego cukierka.

8.Rzeźba z ciała( współpraca przy zadaniu, komunikacja, poczucie własnej wartości)
Dziecko ustawia inne dziecko w pozycji jakiejś rzeźby. Nie używając słów. Dziecko rzeźba stoi bez ruchu.

9. Pajęczyna( współpraca ) 5- 10 dzieci

Wyjaśniamy dzieciom , że stworzą ogromną pajęczynę. Ona uda się jedynie wtedy, gdy wszyscy będą robili co do nich należy. Dzieci siadają w niezbyt wielkim kole. Dziecko , które zaczyna w lewej ręce trzyma koniec sznurka , a prawą turla kłębek do innego dziecka. Następne robi podobnie. Każde dziecko musi trzymać swój koniuszek sznurka, inaczej pajęczyna się „ściągnie”.

10.Obrysowywanie przyjaciela( współpraca przy zadaniu, świadomość ciała ,poczucie własnej wartości .

Dzieci pracują w parach. Jedno dziecko robi obrys ciała (lub części- ręki, głowy) drugiego dziecka .Dzieci zmieniają się parami. Następnie kolorują obrysy. Można zachęcić każde dziecko do powiedzenia , co mu się podoba w drugim( lub w jego ręce, głowie). Obrysowane dziecko może powiedzieć, jak chce żeby jego kształt był pokolorowany.


Zabawy zapobiegające agresji;

• „Iskierkę przyjaźni puszczam w krąg, niech zaraz wróci do mych rąk”-przekazywanie uścisku dłoni po okręgu koła.
• Podawanie dzwoneczka po okręgu koła, tak by nie zadzwonił.
• Zapalnie świecy, podchodzenie do kolegi z nią i obdarowywanie go dobrym słowem, komplementem, życzeniami.

Uspołecznienie dziecka, tzn. przystosowanie jego zachowania do norm środowiska społecznego, stanowi ważne osiągnięcie rozwojowe okresu przedszkolnego.
Należy uczyć dziecko powściągania reakcji agresywnych, organizując jednocześnie jego tryb życia i dopływ bodźców w taki sposób, by unikać nadmiernego pobudzenia układu

nerwowego.