Rtęć w kosmetyce - historia, zastosowanie i skutki dla zdrowia.

Rtęć w kosmetyce - historia, zastosowanie i skutki dla zdrowia. Kwec Wiktoria, Makówka Olga

Rtęć (Hg) to pierwiastek chemiczny należący do grupy metali przejściowych, znany z wielu unikalnych właściwości fizycznych i chemicznych, które przyczyniły się do jej zastosowania w różnych dziedzinach, w tym w kosmetyce.
Właściwości fizyczne:
*Stan skupienia: Rtęć jest jedynym metalem, który w warunkach standardowych występuje w stanie ciekłym.
*Gęstość: Bardzo duża gęstość – 13,534 g/cm³ – co sprawia, że rtęć jest ciężka w porównaniu do innych cieczy.
*Temperatura topnienia: -38,83°C – rtęć łatwo przechodzi w stan ciekły nawet w niskich temperaturach.
*Temperatura wrzenia: 356,73°C – oznacza, że paruje stosunkowo powoli w temperaturze pokojowej, co sprawia, że może uwalniać toksyczne opary.
*Przewodnictwo cieplne: Słabe przewodnictwo cieplne w porównaniu z innymi metalami. Przewodnictwo elektryczne: Jest dobrym przewodnikiem elektrycznym.
Właściwości chemiczne:
*Reaktywność: Rtęć jest umiarkowanie reaktywna – nie reaguje z wodą ani z wieloma kwasami, ale rozpuszcza się w kwasie azotowym. *Tworzenie amalgamatów: Rtęć ma zdolność łączenia się z wieloma metalami, tworząc amalgamaty.
*Stabilność w powietrzu: Rtęć jest stosunkowo stabilna w powietrzu w warunkach pokojowych, ale tworzy tlenki, gdy jest ogrzewana. *Toksyczność: Rtęć i jej związki są silnie toksyczne, wpływając na układ nerwowy, nerki i inne narządy.
Właściwości biologiczne i toksyczność:
*Rozpuszczalność w tłuszczach: Rtęć łatwo gromadzi się w tkankach tłuszczowych, co powoduje jej bioakumulację w organizmach żywych. *Działanie na układ nerwowy: Rtęć zaburza funkcjonowanie mózgu, powodując uszkodzenia układu nerwowego i poznawczego.
*Właściwości bakteriobójcze i odkażające: Właśnie te cechy sprawiły, że była stosowana w kosmetykach i medycynie, mimo ryzyka.
Występowanie rtęci w przyrodzie
Rtęć może występować w środowisku jako rtęć elementarna, nieorganiczna oraz pod postacią najbardziej toksycznych związków organicznych: głównie jako metylortęć, ale także dimetylortęć i etylortęć. Można zaobserwować w środowisku przemianę jednej formy w drugą. Za tę przemianę odpowiadają bakterie beztlenowe, które żyją w osadach dennych zbiorników wodnych. Metylacja może zachodzić również na poziomie komórkowym z udziałem tlenu i enzymów. Jednakże procesy metylacji są podatne na wpływ wielu czynników środowiskowych, takich jak pH, temperatura czy obecność czynników kompleksujących, zwłaszcza chlorków.
Cynober - siarczek rtęci(II)
Cynober, znany również jako siarczek rtęci(II) (HgS), był wykorzystywany w przeszłości w różnych dziedzinach, w tym w kosmetyce i medycynie. W starożytnych cywilizacjach cynober był stosowany jako czerwony pigment w kosmetykach, szczególnie do malowania ust i twarzy. Pomadki na bazie cynobru nadawały intensywny, krwistoczerwony kolor. W przeszłości rtęć i jej związki, w tym cynober, były używane w medycynie jako środki dezynfekujące i bakteriobójcze. Starożytni medycy, tacy jak Pedanios Dioskurydes, stosowali cynober do oczyszczania ran i leczenia chorób skóry. Dodatkowo, cynober był używany do leczenia chorób zębów i uszu.
Działanie rtęci w kosmetykach przeciwzmarszczkowych
W przeszłości rtęć była stosowana w kosmetykach, w tym w preparatach przeciwzmarszczkowych, głównie ze względu na jej właściwości antybakteryjne, dezynfekujące oraz w niektórych przypadkach stymulujące skórę. Chociaż dzisiaj rtęć jest uznawana za niebezpieczną substancję w kosmetyce, w przeszłości była szeroko wykorzystywana, a jej zastosowanie miało kilka celów, m.in: W XIX i na początku XX wieku, mechanizm działania rtęci w tym kontekście nie był w pełni zrozumiany. Rtęć była częścią niektórych toników i kremów, które miały za zadanie poprawić wygląd skóry oraz zredukować widoczność zmarszczek. Wierzono, że przyspiesza ona regenerację tkanek i poprawia mikrokrążenie.
Zastosowanie rtęci w wybielających kosmetykach do skóry
Zawartość rtęci w kremach wybielających skórę potwierdza wiele badań przeprowadzonych w różnych krajach. Analiza z 2011 roku wykazała, że rtęć została dodana do około 16% kremów wybielających skórę w Kambodży, aby zablokować tworzenie się melaniny. Inne badania przeprowadzone w krajach meksykańskich uzyskały następujące wyniki: ,,Ogólne wyniki wskazują, że zawartość rtęci w kremach wybielających była niezwykle wysoka w sześciu analizowanych próbkach i stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia.”. Badania te potwierdzają jak powszechnie rtęć wystepowała w kremach wybielających.
Rtęć wykorzystywana w medycynie
Rtęć i jej związki były również stosowane w leczeniu chorób oczu. Na przykład przy krwawiących ranach zalecano okłady z cynobru, collyrium i miodu. Podobne metody wykorzystywano w leczeniu ślepoty, paraliżu mięśni oka oraz zeza. Jeszcze w XX wieku, w wyjątkowych przypadkach, stosowano rtęć w leczeniu skrofulicznego zapalenia spojówek – maści zawierały wówczas kalomel lub sublimat rtęci. Właściwości odkażające i bakteriobójcze rtęci były podstawą jej zastosowania nie tylko w okulistyce, ale również w leczeniu schorzeń uszu i zębów. 2 2 3 2 W leczeniu różnych chorób najczęściej stosowano cynober, jednak inne związki rtęci również miały szerokie zastosowanie. Do najczęściej używanych należały: Rtęć zmieszana z kredą – stosowana w tabletkach przeczyszczających, Tlenek rtęci ( HgO ) – wykorzystywany jako lek na zapalenie spojówek, Cyjanek rtęci (Hg(CN) ) – stosowany w leczeniu podrażnień rogówki, Chlorek rtęci ( HgCl )– używany jako substancja odkażająca, Azotan rtęci (Hg(NO ) ) – stosowany w terapii łuszczycy i egzemy, Jodek rtęci ( HgI ) – wykorzystywany w zwalczaniu grzybicy, Mieszanina rtęci z tłuszczem, woskiem lub wazeliną – używana do leczenia zmian skórnych.
Wpływ rtęci w leczeniu chorób skóry
Rtęć i jej związki były dawniej stosowane zewnętrznie w leczeniu chorób skóry. Na przykład cynober mieszano z grynszpanem i miodem, by leczyć ropne wycieki skórne. Z kolei cynober połączony z solą morską, kadzidłem, ciastem, tłuszczem, woskiem i pierzgą wykorzystywano jako okład na miejsca, gdzie wbiła się drzazga. Cynober był również zalecany przez dawnych lekarzy jako środek odkażający rany i tamujący krwotoki. Do usuwania blizn stosowano mieszankę miodu, cebuli, ziarna, cynobru, proszku z ciernia akacji, collyrium i mleczka sykomory. Na Kujawach i Rusi Południowej czystą rtęć łączono z siarką, sadłem i chalkantytem, tworząc maść na świerzb. Natomiast mieszanina czystej rtęci ze starym sadłem miała być skuteczna w zwalczaniu wszy. W medycynie ludowej maści, które zawierały rtęć były używane do leczenia ukąszeń żmii lub wściekłych zwierząt
Wykorzystywanie rtęci w leczeniu ran i infekcji
Rtęć była wykorzystywana w leczeniu ran i infekcji w różnych formach, szczególnie w przeszłości, zanim odkryto skuteczniejsze i bezpieczniejsze metody leczenia. Stosowano ją m.in. w następujących postaciach: Maści rtęciowe – Rtéć była głównym składnikiem maści stosowanych w leczeniu infekcji skórnych, owrzodzeń i ran. Popularne były maści zawierające rtęć, które miały działanie antyseptyczne i były używane do leczenia ropnych ran oraz zakażeń bakteryjnych. Kąpiele rtęciowe – W przeszłości stosowano kąpiele z rtęcią, które miały na celu oczyszczenie ran lub skóry z infekcji. Rtęć była czasami rozpuszczana w wodzie lub oleju, aby działać przeciwbakteryjnie. Sole rtęci – Niektóre preparaty lecznicze zawierały sole rtęci, takie jak chlorek rtęci, które miały właściwości antyseptyczne. Były one wykorzystywane na rany, oparzenia, a także w leczeniu chorób skórnych, takich jak syfilis. Leczenie syfilisu – Rtęć była stosowana także w leczeniu chorób wenerycznych, zwłaszcza syfilisu, w formie maści lub preparatów doustnych. W tym przypadku rtęć była wykorzystywana, mimo że obecnie wiemy, że była to bardzo toksyczna metoda leczenia
Mechanizm działania rtęci w kosmetykach Rtęć i jej związki były stosowane w kosmetykach głównie w produktach wybielających skórę, co wynikało z ich zdolności do hamowania syntezy melaniny. Mechanizm działania rtęci w tym kontekście polega na blokowaniu aktywności enzymu tyrozynazy, który odgrywa kluczową rolę w procesie melanogenezy – syntezy melaniny odpowiedzialnej za pigmentację skóry. Zablokowanie tego procesu skutkowało rozjaśnieniem cery i redukcją przebarwień. Mechanizm działania: Inhibicja tyrozynazy: Tyrozynaza jest enzymem katalizującym kluczowe reakcje w szlaku syntezy melaniny, w tym przekształcenie tyrozyny w DOPA (dihydroksyfenyloalaninę), a następnie w melaninę. Związki rtęci hamują aktywność tego enzymu, co prowadzi do zmniejszenia produkcji melaniny. Oddziaływanie na komórki melanocytów: Rtęć może także wpływać toksycznie na melanocyty, co skutkuje ich uszkodzeniem i zmniejszeniem ich zdolności do syntezy melaniny.
Szkodliwe działanie rtęci
Do organizmu człowieka rtęć może przedostać się trzema sposobami: z pożywieniem poprzez układ oddechowy oraz poprzez skórę Objawy kliniczne zatrucia rtęcią różnią się , zależnie od formy przyjętej rtęci, jej dawki, jak i czasu działania. Początkowo zatrucie przewlekłe małymi ilościami rtęci wywołuje zapalenie błon śluzowych przewodu pokarmowego, prowadzi również do wypadania zębów. Uszkadza również ośrodkowy układ nerwowy; objawy to zaburzenia snu, upośledzenie koncentracji oraz pamięci, drżenie rąk i nóg czy zmiana charakteru pisma (objaw „drżącego pisma”). Ostre zatrucie parami rtęci wywołuje zapalenie płuc i oskrzeli, które prowadzi zazwyczaj do śmiertelnej niewydolności oddechowej. Inne objawy to m.in krwotoczne zapalenie jelit, zapalenie błony śluzowej jamy ustnej, niewydolność krążenia czy uszkodzenie nerek. Przykładem jest kobieta z Kalifornii która trafiła do szpitala z objawami zatrucia rtęcią, które obejmowały niewyraźne widzenie, osłabienie mięśni, trudności motoryczne, zaburzenia mowy i pobudzone majaczenie. Po badaniach stwierdzono bardzo wysoki poziom rtęci w jej krwi i moczu. Przyczyną zatrucia okazało się długotrwałe stosowanie kremu rozjaśniającego skórę, który kobieta nabyła w Meksyku.
Jak rtęć wpływa na środowisko?
Zanieczyszczenia środowiska rtęcią wynikają ze źródeł naturalnych takich jak uwalnianie ze złóż naturalnych pod wpływem czynników atmosferycznych, wietrzenia skał, erupcji wulkanów czy parowania z wody, oraz antropogenicznych: przemysł wydobywczy, celulozowo papierniczy, chemiczny, energetyczny, elektrotechniczny, elektrochemiczny, farmaceutyczny oraz rolnictwo. Rtęć która została uwolniona do środowiska naturalnego pozostaje w nim, potrafi przemieszczać się w różnej postaci pomiędzy jego elementami: powietrzem, wodą, osadami, glebą oraz organizmami żywymi. Może ona zostać przeniesiona na duże odległości ze względu na swoją stosunkowo dużą lotność. Bardzo długo utrzymuje się w środowisku, gromadząc się w łańcuchach troficznych i przedostając się w tym mechanizmie do organizmu ludzkiego ponieważ nie ulega biodegradacji.
Współczesne ograniczenia stosowania rtęci
Współczesne ograniczenia stosowania rtęci w kosmetykach wynikają z jej toksyczności oraz zagrożeń dla zdrowia. Rtęć jest substancją niebezpieczną, dlatego jej obecność w kosmetykach podlega ścisłym regulacjom w wielu krajach. Ograniczenia stosowania rtęci w kosmetykach: Zakaz stosowania w produktach do makijażu: W wielu krajach, takich jak państwa Unii Europejskiej, Stany Zjednoczone czy Kanada, stosowanie rtęci w kosmetykach zostało całkowicie zabronione. Regulacje te mają na celu ochronę konsumentów przed potencjalnymi szkodliwymi skutkami wynikającymi z kontaktu z rtęcią. Ograniczenia w produktach do pielęgnacji skóry: W większości krajów zakazuje się stosowania rtęci w kosmetykach do pielęgnacji skóry, takich jak kremy, balsamy czy toniki. Wyjątek stanowią jedynie produkty lecznicze, w których rtęć może być stosowana w ściśle określonych stężeniach i pod nadzorem lekarza.
Alternatywny dla rtęci w kosmetyce Obecnie istnieje wiele kosmetyków wybielających czy rozjaśniających przebarwienia z którymi zmaga się wiele osób. Za alternatywy dla rtęci można uznać m.In: Retinoidy, które są pochodnymi witaminy A, ich działaniem jest: przyspieszenie rotacji komórek, hamowanie syntezy melaniny czy działanie przeciwzapalne. Kwas azelainowy również wykazuje działanie zmniejszenia syntezy melaniny, działa przeciwzapalnie oraz jest przeciwutleniaczem. Kwas salicylowy zwiększa rotację komórek naskórka, działa złuszczająco i przeciwzapalnie. W kremach przeciwzmarszczkowych zamiast rteci stosuje się: Retinol biorący udział w biosyntezie kolagenu i elastyny, kolagen poprawia napęcie i sprężystość skóry. Koenzym Q10, który stymuluje regenerację komórek skóry. Kwas hialuronowy przywracający jędrność skóry. Witaminy A, C, E oraz peptydy będące silnymi antyoksydantami Istnieje również odpowiednik toksycznego siarczku rtęci, jest nim koszenila. Jest to barwnik przemysłowy i spożywczy. Występuje pod symbolem E120, a inne jego nazwy to karmina oraz kwas karminowy. Uzyskiwany jest z czerwców kaktusowych, krewnych mszyc, żyjących na kaktusach w Meksyku.

Netografia::
*https://przeglad.ump.edu.pl/uploads/2017/4/4_53_2017.pdf#page=118
*https://uatacz.up.krakow.pl/~wwwchemia/pliki/ISBN_978_83_7271_796_2_Wplyw_wybranych_zwiazkow_chemicznych
*https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3138038/
*https://up.lublin.pl/wp-content/uploads/2022/01/Wybrane-aspekty-biokosmetologii_.pdf#page=10
*https://pl.geologyscience.com/minera%C5%82y/cynobrowy/
*https://www.lifelinediag.eu/pielegnacja-urody-niebezpieczna-dla-zdrowia-czyli-szkodliwepierwiastki-w-kosmetykach/?utm_source
*https://aestheticcosmetology.com/wp-content/uploads/2019/01/ke2017.2-7.pdf
*https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/mercury-and-health
*https://www.academia.edu/57130755/Wytyczne_post%C4%99powania_miejscowego_w_ranach_niezaka%C5%BConych_zagro%C5%BConych_infekcj%C4%85_oraz_zaka%C5%BConych_przegl%C4%85d_dost%C4%99pnych_substancji_przeciwdrobnoustrojowych_stosowanych_w_leczeniu_ran_Zalecenia_Polskiego_Towarzystwa_Leczenia_Ran