Węgiel - czarny skarb ziemi

Sabina Kubiak

Scenariusz zajęć w grypie 5-6 latków
Temat: Węgiel – czarny skarb ziemi.

Cele ogólne:
• zapoznanie z historią powstania węgla kamiennego,
• rozwijanie umiejętności analizowania zjawisk przyrodniczych i wiązania przyczyny ze skutkiem,
• wdrażanie do uważnego słuchania wiersza i opowiadania,
• rozwijanie umiejętności budowania dłuższych odpowiedzi na zadane pytanie,
• rozbudzenie zainteresowania otaczającym światem,
• zapoznanie dzieci z przedmiotami, w których jednym ze składników jest węgiel (guma, plastik, smoła, sztuczne tworzywa, lek, parafina),
• używanie jak największej liczby określeń, przymiotników,
• ćwiczenie ręki i umysłu dziecka,
• poszerzanie doświadczeń plastycznych,
• rozwijanie sprawności manualnej i wyobraźni.

Cele operacyjne (dziecko):
• słucha z zainteresowaniem tekstu czytanego przez nauczyciela,
• wyjaśnia jak powstał węgiel,
• opisuje wygląd lasu karbońskiego,
• wymienia rośliny tworzące las karboński,
• potrafi ustalić kolejność zdarzeń,
• wie do czego wykorzystywany jest węgiel,
• czerpie radość ze wspólnej zabawy,
• poszerza doświadczenie plastyczne.

Formy pracy:
• indywidualna,
• zbiorowa.

Metody pracy:
• słowna – rozmowa,
• pokazu,
• praktycznego działania.

Pomoce dydaktyczne: opowiadanie „O czym szeptały iskierki” H. Zdzitowieckiej, komputer, perfumy, świeca, węgiel, gąbka, piłka, peleryna, tabletki, ołówek, klocek,
wiersza M. Terlikowskiej „Węglowa rodzinka”, kredki, karki A-4.

Przebieg zajęć

1. Powitanie dzieci.

2. Historia powstawania węgla na podstawie opowiadania
„O czym szeptały iskierki” H. Zdzitowieckiej.
(Nauczyciel czyta dzieciom).
Ewa siedzi przed piecem i patrzy, jak z paleniska spadają iskierki do popielnika. To węgiel się pali.
– Co to jest węgiel? – myśli Ewa.
Patrzy w ogień, gdy nagle...
Pst! – wyskoczyła z ognia iskierka i zaszemrała cichutko:
– Posłuchaj...– ale nim skończyła, już zgasła.
– Dawno, dawno temu, przed laty... syknęła druga iskierka i też zgasła. – Tam gdzie teraz jest kopalnia węgla... – zaczęła trzecia. Przez chwilę nie pokazywała się żadna iskierka. Ewa myślała, że nie dowie się, co było na miejscu kopalni, gdy cała gromadka błyszczących iskierek wpadła do popielnika.
– Był wielki, wielki zielony las...
– A w tym lesie rosły gęsto wysokie drzewa...
– Takich drzew już nie ma w żadnym lesie – dodała następna iskierka, gdy jej poprzedniczka zgasła. Iskierki szeptały teraz jedna po drugiej:
– Drzewa rosły i po wielu, wielu latach przewracały się od starości...
– Łamały je burze i wichury...
– Zalewały je wody... przysypywała ziemia...
– Na obalonych pniach wyrastały nowe i coraz to nowe...
– Po wielu, wielu latach...
– To już było – przerwała Ewa.
– Pst, słuchaj, nie przerywaj – syknęły naraz trzy iskierki.
– Przez wiele, wiele lat leżały pod ziemią nieraz bardzo głęboko...i zmieniały się powoli w czarne, twarde bryły...
– Jeszcze dziś możesz zobaczyć czasem na kawałku węgla ślady odciśniętych liści prastarych drzew... to drzewa, które rosły, gdy jeszcze ludzi nie było na ziemi...
– ... gdy jeszcze ptaki nie śpiewały i nie wiły gniazd pomiędzy gałęziami...
– ... gdy między drzewami przesuwały się olbrzymie zwierzęta, które dawno, już dawno wyginęły...
– gdy... – zaczęła ostatnia iskierka i zgasła.

3. Rozmowa na temat treści wysłuchanego opowiadania.
Nauczyciel pyta dzieci:
Co przydarzyło się Ewie?
O czym opowiedziały iskierki Ewie?

4. „Skąd się bierze węgiel?”
oglądanie animacji: http://static.scholaris.pl/main-file/103/wegiel-kamienny_61120.swf
Następnie:
• Samodzielne wyszukiwanie przez dzieci w Internecie ilustracji prezentujących las karboński, roślinność: gigantyczne widłaki, skrzypy i paprocie. http://www.pgi.gov.pl/pl/paleontologia-lewe-kopalnia/3675-350-milionow- lat-temu-w-tropikalnej-puszczy-na-gornym-lsku.html
• Oglądanie fotografii oraz bryłki węgla z odciskiem paproci i skrzypu http://eduseek.interklasa.pl/ftp/biologia/broy/broy_paprocie.pdf http://eduseek.interklasa.pl/ftp/biologia/broy/broy_skrzypy.pdf

5. Zabawa dydaktyczna - Zgadnij, co to jest?
Odgadywanie nazw ukrytych w worku przedmiotów wykonanych z węgla na podstawie opisu ucznia losującego przedmiot. Dziecko losuje i nie wyciąga przedmiotu z worka tylko trzyma nadal w worku i opisuje go w formie przymiotników (np. okrągła, kolorowa, mała lub duża, gumowa lub skórzana – piłka).
- perfumy: (substancja mokra (płynne), pachnące, mocne, delikatne)
- świeca: (duża, biała, twarda, śliska, dymiąca)
- węgiel: (czarny, brudny, twardy, niekształtny, kamienny)
- gąbka: (miękka, zielona, prostokątna, mała)
- piłka: ( okrągła, duża, kolorowa, gumowa)
- benzyna: (płynna, mokra, żółta, śmierdząca)
- peleryna: (duża, długa, kolorowa, szeleszcząca, ładna)
- tabletki: ( okrągłe, twarde, białe, niesmaczne)
- ołówek: ( ładny, długi, okrągły, zaostrzony, kolorowy)
- klocek: (prostokątny, mały, plastikowy, szary)

6. Słuchanie wiersza M. Terlikowskiej „Węglowa rodzinka”.
(Nauczyciel czyta dzieciom)
To węglowa jest rodzina:
parafina, peleryna,
duża piłka w białe groszki
i z apteki proszek gorzki,
i ołówek w twym piórniku
i z plastiku sześć koszyków
gąbka, co się moczy w wodzie,
i benzyna w samochodzie,
czarna smoła, biała świeca-
to rodzina węgla z pieca.
Widzę już zdziwione miny..
- Co ma węgiel do benzyny?
- Czy jest z węglem spokrewniona
gąbka miękka i czerwona?
Otóż właśnie- wiem na pewno,
że jest jego bliską krewną:
węgla jest po odrobinie
w parafinie, w pelerynie,
w białej piłce w duże groszki
i z apteki- w proszku gorzkim,
i w ołówku w twym piórniku,
i w koszyku tym z plastyku...
Nawet świeczki, te z choinki-
to też węgla są kuzynki.
Lecz wśród wielkiej tej rodziny,
wśród kuzynów i rodzeństwa,
nie ma ani odrobiny
rodzinnego podobieństwa.
Węgiel jest jak czarna skała,
koszyk żółty, świeca biała.
Skąd się wzięły te różnice?
O! To już są tajemnice,
które kryją się w fabryce.

7. Rozmowa na temat wiersza.
Nauczyciel pyta dzieci – Do czego ludzie wykorzystują węgiel?

8. Praca plastyczna - „Las karboński”.
Nauczyciel prosi dzieci o narysowanie kredkami lasu karbońskiego.

9. Wystawa prac plastycznych na tablicy w sali.

10. Zakończenie zajęć.