O motywacji pierwszoklasisty do nauki czytania i pisania

Motywacja pierwszoklasisty do nauki czytania i pisania to niezwykle istotna kwestia, ponieważ na tym etapie rozwoju dzieci zaczynają rozwijanie swoich podstawowych umiejętności, które mają wpływ na ich dalszy wszechstronny rozwój dotyczący sfery intelektualnej, społecznej oraz emocjonalnej. W celu skutecznego motywowania dziecko do nauki tych umiejętności, powinno stosować się różne strategie, które przyczynią się do tego, że przebieg nauki będzie dla niego angażujący i w pełni przyjemny. Jak zauważa Makuszyński: „Każde dziecko chce się uczyć, tylko trzeba mu pokazać, że to jest wspaniałe”.
Do nauki czytania i pisania garną się nie tylko dzieci w wieku szkolnym, ale już dzieci w wieku przedszkolnym. Uczą się one lepiej, gdy czują się bezpiecznie, pewnie swojego działania i zmotywowane do podejmowania nowych wyzwań. Bardzo ważną kwestią w tym procesie jest właściwa atmosfera, w której popełnianie błędów jest czymś naturalnym w procesie uczenia się. Jeśli dziecko czuje wsparcie, chętniej podejmuje wysiłek, a tym samym chętniej rozwija swoje umiejętności. Jak podkreśla Korczak: „Dziecko ... ma prawo do błędów, do potknięć, do nauki przez doświadczenie”.
Motywowanie dzieci do nauki czytania i pisania może być łatwiejsze, jeśli tematyka i materiały są ściśle związane z jego zainteresowaniami. Można tutaj wykorzystać książki, komiksy, reklamy, ulotki lub gry dydaktyczne, które dotyczą ich ulubionych postaci, zwierząt, tematów związanych z przyrodą czy technologią. Zgodnie z poglądem Kwiatkowskiej: „Motywacja do nauki nie bierze się z pustki. Musi być wspierana przez emocjonalne zaangażowanie dziecka. Wiadomo jest powszechnie, że pozytywne wzmocnienia są skuteczne. Chwalenie dziecka za postępy, nawet te najmniejsze, buduje poczucie własnej wartości oraz zachęca do dalszej pracy. Nagrody mogą mieć różną formę, ale z pewnością powinny być motywujące i dostosowane do wieku dziecka, ale także rozwijające jego pasje oraz umiejętności. Mogą to być książki i zabawki edukacyjne, spersonalizowane nagrody, specjalny dzień spędzony razem z rodzicami czy też odwiedziny w ulubionym miejscu. Należy dodać, że nagroda nie musi być materialna. Dla wielu dzieci cenna jest pochwała słowna, uznanie i czas spędzony z bliskimi. W kontekście wychowawczo - edukacyjnym warto dodać spostrzeżenie Piekarskiego, który uważa, że „pochwała za wysiłek, a nie za wrodzone zdolności, prowadzi do większych postępów w nauce”.
Nauka czytania i pisania może przybrać formę zabawy, jeżeli wprowadzi się do niej elementy gier. Może to być gra w zgadywanie liter, układanie wyrazów z rozsypanych liter, zabawy w czytanie na czas. Można także wykorzystać aplikacje edukacyjne. Jak twierdzi Brzeziński: „Gra i zabawa są fundamentem nauki w młodszych klasach szkoły podstawowej. Dzięki nim dziecko angażuje się emocjonalnie, a proces uczenia staje się bardziej efektywny”. Dzieci zdobywają wiedzę poprzez mówienie i słuchanie. Regularne czytanie im książek na głos, może w sposób naturalny wzbudzić w nich zainteresowanie tym, co kryje się za tekstem. Warto, aby dziecko brało w tym aktywny udział, na przykład przez analizowanie zamieszczonych w tekście ilustracji, wskazywanie liter w książkach czy próby powtarzania słów, czy wyrazów rymujących się. Jak zauważa Okoń: „Czytanie na głos to kluczowy element w rozwoju językowym dziecka, który wpływa na późniejsze umiejętności czytelnicze i pisarskie”. Warto wprowadzić terminowe, krótkie spotkania nauki czytania i pisania, które będą miały stały czas i stałe miejsce. To pomoże dziecku w organizacji dnia i pomoże poczuć się bardziej komfortowo.
Każde dziecko jest inne, więc ważne jest, aby dostosować metody nauki do indywidualnych potrzeb, możliwości i stylu uczenia się. Część dzieci lepiej przyswaja informacje w formie zwizualizowanej, inne w formie słuchowej. Warto eksperymentować z różnymi metodami, aby znaleźć te, które będą najbardziej dla danego dziecka skuteczne. Opierając się na własnym doświadczeniu, polecam m.in. metodę czytania wspieraną nagraniem. Uznaję ją za skuteczną z kilku powodów, a mianowicie wzmacnia prawidłową wymowę i intonację, rozwija umiejętność rozumowania czytanego tekstu oraz zwiększa pewność siebie. W nauce tą metodą, dzieci mają szansę na wykonanie zadania bez stresu związanego z błędami w czytaniu na głos.
Warto motywować dziecko do tworzenia własnych rysunków czy historyjek. Nawet jeśli początkowo będą to tylko rysowanie liter, wspólne układanie zdań i tekstów, dziecko poczuje się dumne ze swojej twórczej pracy, co wzmocni jego motywację do nauki. Inną doskonałą metodą wspierającą naukę czytania i pisania jest tworzenie własnych książeczek obrazkowych. Przynosi ona liczne korzyści, a mianowicie pozwala dziecku na łączenie słów z obrazkami, co pozwala w zrozumieniu tekstu. Obrazki pełnią rolę wskazówek do interpretacji, a dziecko widząc ilustracje, łatwiej rozumie sens danych słów. Dzięki temu uczenie się czytania staje się bardziej intuicyjne, dziecko szybciej łączy słowa z ich znaczeniem. Podczas tworzenia własnych książeczek, dzieci mogą wymyślać różne historie, a także mogą decydować o tym jak mają wyglądać ich obrazki i w ostatecznej wersji -książeczki. Ten rodzaj aktywności angażuje wyobraźnię oraz rozwija kreatywność, pozwala układać myśli i przedstawiać je w spójnej formie. Jest to również doskonała okazja do nauki ortografii. „Tworzenie książeczek obrazkowych pozwala dziecku na opowiadanie historii, uczy budować fabułę oraz przedstawiać początek, rozwój i zakończenie wydarzeń”. Tak stworzona książeczka może przynieść ogrom satysfakcji, dziecko może pokazać swoje dzieło rodzinie czy rówieśnikom. Tak forma zadania pomaga dziecku łączyć naukę z zabawą, co przekłada się na efektywność, przyjemność i satysfakcję z wykonanego zadania. Jak zauważa Korczak: „Dziecko to nie tylko odbiorca nauki, ale i jej twórca”.
Motywowanie pierwszoklasisty do nauki czytania i pisania, to przede wszystkim kwestia zaangażowania, cierpliwości i stworzenia odpowiednich warunków do nauki. Kiedy dziecko zobaczy, że nauka może być dobrą zabawą i może przynieść satysfakcję, chętniej będzie podejmować te wyzwania. W tym procesie nie należy dziecka porównywać, zmuszać czy karać. Sukces przyjdzie w indywidualnym dla dziecka czasie. Podsumowując: „Dziecko nie nauczy się czytać i pisać, dopóki nie będzie gotowe. Każdy rozwój dziecka przebiega w swoim własnym tempie, a nasza rola polega na stworzeniu odpowiednich warunków do tego, by dziecko mogło uczyć się wtedy, kiedy jest na to gotowe.”

Bibliografia:
• Brzeziński J. (2007), „Zabawa w nauce dziecka w wieku
wczesnoszkolnym”. Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Korczak J. (2000), „Dziecko w rodzinie”. Wydawnictwo Akademickie
Żak.
• Korczak J. (1998), „Prawo dziecka do szacunku”. Wydawnictwo
„Iskry”.
• Kwiatkowska H. (2005), „Psychologia dziecka w wieku
wczesnoszkolnym”. Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Makuszyński K. (1948), „Wyprawa profesora Gąbki”. Wydawnictwo
„Iskry”.
• Montessori M. (2011), „O dziecku”. Wydawnictwo „Media Rodzina”.
• Okoń E. (2012), „Pedagogika wczesnoszkolna”. Wydawnictwo PWN.
• Pietrasiński M. (2009), Motywacja i jej rola w procesie uczenia
się. Wydawnictwo Naukowe WSP.