Innowacja pedagogiczna "Sensoryczne pory roku"

Temat innowacji : „ Sensoryczne pory roku ”
Autor innowacji: Małgorzata Woźniak
Rodzaj innowacji”: metodyczna

Opis innowacji
Zmysły pomagają dziecku poznawać świat i odgrywają bardzo ważną rolę w życiu każdego człowieka. Z każdej strony napływają do nas bodźce. Codziennie widzimy otaczający nas świat, dotykamy przedmioty o różnych kształtach, fakturach. Każdego dnia docierają do nas przeróżne dźwięki np. słyszymy muzykę, odgłosy zwierząt, przejeżdżające samochody...Smakujemy różnych potraw i czujemy ich zapach. Ponadto czujemy swoje ciało i kierujemy nim, by wykonać określoną czynność. Te wszystkie działania wymagają zaangażowania ze strony układu sensorycznego. To zmysły informują nas o otoczeniu, pozwalają nam doświadczać przestrzeni wokół, ale też pełnią rolę ochronną, gdyż ostrzegają nas przed niebezpieczeństwem.
W rozwoju i funkcjonowaniu każdego człowieka zmysły odgrywają bardzo ważną rolę. Gdy mówimy zmysłach najczęściej mamy na myśli 5 podstawowych zmysłów:
• smaku,
• wzroku,
• słuchu,
• węchu,
• dotyku
Ponadto wyróżniamy m.in. zmysł przedsionkowy, zmysł propriocepcji.
Jeśli proces integracji sensorycznej funkcjonuje prawidłowo, to nie mamy problemów z odbieraniem bodźców, a świat widzimy jako przyjazne miejsce. Nasze reakcje są adekwatne do sytuacji np. cofamy rękę, gdy dotkniemy czegoś gorącego. Jednak coraz częściej spotykamy dzieci, które sprawiają trudności wychowawcze, są nadpobudliwe, nieskoordynowane. Być może przyczyną takiego zachowania są właśnie zaburzenia integracji sensorycznej. Jeśli mózg ma problem z prawidłowym odbiorem i przetwarzaniem bodźców dziecko ma trudności w funkcjonowaniu. Między innymi dla tego warto wplatać zabawy sensoryczne do codzienności dziecka.

„Czego nie ma najpierw w zmysłach, tego nie ma później w umyśle”
M.Montessori

Maria Montessori uważała, że dziecko powinno poznawać i rozumieć świat, który je otacza i podkreślała rolę zmysłów. Dlatego też, stworzyła dla dzieci wieku od trzech do sześciu lat głównie pomoce sensoryczne powiązane ze światem rzeczywistym. Poznawanie przez zmysły rozwija pamięć sensoryczną, a ta z kolei pozwala na kształtowanie inteligencji.
Dzieci z natury są ciekawe świata. Chcą działać, doświadczać, eksperymentować. Odpowiedzią na wymienione potrzeby dziecka są zabawy sensoryczne.
Zabawy sensoryczne mają w sobie wielką moc. Są ważne, potrzebne, ciekawe, wyciszają, relaksują, sprawiają wiele radości i wspierają wszechstronny rozwój dziecka.
Uzasadnienie potrzeb innowacji
Innowacja „ Sensoryczne pory roku ” ma na celu wszechstronny rozwój dzieci poprzez organizowanie zabaw wspierających kreatywne poznawanie rzeczywistości.
Innowacja odwołuje się do Podstawy programowej wychowania przedszkolnego. W szczególności uwzględniając realizację głównego celu jakim jest wsparcie całościowego rozwoju dziecka oraz zadania przedszkola jakim jest: wspieranie aktywności dziecka podnoszącej poziom integracji sensorycznej i umiejętności korzystania
z rozwijających się procesów poznawczych. Innowacja jest także odpowiedzią na aktualne potrzeby dzieci oraz kierunki polityki oświatowej państwa na rok szkolny 2023/2024
Zakres innowacji
Innowacją w przedszkolu objęte będą dzieci w wieku od 4 do 6 lat. Zajęcia realizowane będą cyklicznie, w pierwszy czwartek i piątek miesiąca od. 05.10 2023r. do 31.05.2024r. Innowacja ma charakter , program można modyfikować i dostosowywać do potrzeb i możliwości dzieci.
Cel innowacji
• poszerzanie zasobu doświadczeń sensorycznych i poznawczych
• wspieranie wszechstronnego rozwoju dzieci poprzez organizowanie zabaw angażujących ich zmysły
Cele szczegółowe
· doskonalenie umiejętności pracy w grupie
· usprawnienie motoryki małej i dużej
· wzmacnianie napięcia mięśniowego
· doskonalenie umiejętności równoważnych
· poprawa koncentracji i uwagi
· doskonalenie koordynacji słuchowo-wzrokowo-ruchowej
· wspieranie zmysłu dotyku
· usprawnianie zmysłu węchu i smaku
· doskonalenie percepcji słuchowej oraz wzrokowej
· rozwijanie kreatywności, a także zainteresowania światem
· rozwój mowy
· doskonalenie umiejętności samoregulacji i relaksacji
Metody
-podające
-praktycznego działania
-aktywizujące

Nowatorstwo innowacji
Nowatorstwo innowacji polega na wspieraniu rozwoju sensorycznego dzieci poprzez doświadczanie oraz zabawy i aktywności pobudzające zmysły. Innowacja zwiększy także wiedzę rodziców i nauczycieli, a także uświadomi wpływ integracji sensorycznej na rozwój i funkcjonowanie dziecka.
Przewidywane efekty (korzyści wdrożenia innowacji pedagogicznej):
Dzieci:
· Poznają rolę zmysłów w życiu człowieka;
· Doskonalą umiejętność współpracy w grupie, parze;
· Rozwijają kreatywność, motorykę małą i dużą;
· Chętnie uczestniczą w zabawach i poznają świat wielozmysłowo;
· Mają większą tolerancję na bodźce sensoryczne;
· Mają lepszą koncentrację i radzą sobie ze swoimi emocjami;
Rodzice:
• Poznają zalety zabaw sensorycznych i ich wpływ na rozwój dziecka;
• Otrzymują wsparcie w trudnych sytuacjach wychowawczych;
• Organizują zabawy sensoryczne w domu;
Nauczyciel:
• Wykorzystuje naturalną potrzebę dzieci do poznawania świata wszystkimi zmysłami;
• Potrafi zachęcać i ukierunkowywać aktywność dzieci;
• Jest obserwatorem, który wspiera dziecko w działaniu;
• Stwarza możliwości samodzielnego dochodzenia do wiedzy i umiejętności, jednocześnie dając sposobność wyjaśniania zjawisk, rzeczy, które rodzą się
z wielozmysłowego poznawania świata;
Placówka:
• Oferując przedszkolakom innowacyjne zajęcia podniosła prestiż placówki
w środowisku lokalnym
• Podniesienie jakości pracy przedszkola poprzez wprowadzanie zabaw sensorycznych
• Uatrakcyjnienie i efektywne zagospodarowania czasu pobytu dzieci w przedszkolu
Ewaluacja
W celu sprawdzenia czy innowacja przyniosła spodziewane efekty wykorzystane będą:
• obserwacja dzieci podczas zajęć
• wywiady z dziećmi
• ankieta dla nauczycieli

Rozkład materiału – przykładowe pomysły
Sensoryczna jesień
1. Jeżyk z masy solnej
Potrzebujemy:
- 1 szklanka mąki
- 1 szklanka soli
- 1/2 szklanki wody
*do uzyskania większej ilości masy używamy wielokrotności składników
Wykonanie:
Wszystkie składniki mieszamy, wyrabiamy masę i formujemy jeże. Do wykonania kolców używamy słonecznik, makaron lub patyki. Oczy to ziele angielskie lub pieprz. Tak wykonane jeże odkładamy do wyschnięcia. Możemy z liści i patyków przygotować zimowy domek dla jeża.
2. Ścieżka sensoryczna
Potrzebujemy:
- kasztany
- żołędzie
- szyszki
- patyki
- liście
- kora
- gałązki sosny
- orzechy
Wykonanie:
Dary natury umieszczamy w oddzielnych pojemnikach i zapraszamy na sensoryczny spacer. Najlepiej przejść się bosymi stopami i poczuć różne faktury. Dodatkowe atuty tej zabawy to zapach unoszący się w pomieszczeniu i dźwięki np. szelest liści. Podczas spaceru można też włączyć muzykę z odgłosami lasu.

3. Jesienne obrazki
Potrzebujemy:
- szablony jesienne np. grzyb, liść, jeż, wiewiórka,
- dary natury np. kasztany, żołędzie, szyszki, suche liście itd.
Wykonanie:
Na kartkach rysujemy kontury jesiennych symboli. Następnie dzieci wypełniają szablony wybranymi darami i w ten sposób tworzą piękne, jesienne obrazki.
4. Jesienne esy-floresy, jesienne mandale
Potrzebujemy:
- duży brystol A3,
- dary jesieni,
Wykonanie:
Za pomocą flamastra rysujemy różne esy-floresy, mandale następnie korzystając z darów jesieni pokrywamy je tworząc piękne jesienne prace.
5. Pudełko zgadywanka (pudełko zmysłów)
Potrzebujemy:
- pudełko zmysłów
- dary jesieni (szyszki, liście, kasztany, orzechy, grzyby, jarzębina, itd.)
Dary jesieni umieszczamy w pudełku z otworami na rączki, dziecko nie widząc co jest w środku za pomocą zmysłu dotyku próbuje zgadnąć, co jest w środku.

Sensoryczna zima
1. Sensoryczny bałwanek
Potrzebujemy:
- bałwanek zrobiony z kartonu
- sztuczny śnieg (masa z pianki do golenia + mąki ziemniaczanej)
- kolorowe guziki
- kolorowy makaron
- ziarenka kawy
Wykonanie:
Sztuczny śnieg- mieszamy mąkę z pianką (proporcje "na oko"). Kontur bałwana wypełniamy sztucznym śniegiem, kapelusz to kolorowy makaron. Na koniec umieszczamy oczka i buzię z kawy oraz guziki.

2. Świąteczne pierniczki
Potrzebujemy:
Składniki:
• 3 szklanki mąki pszennej - 500 g
• 3/4 kostki masła - 150 g
• pół szklanki cukru drobnego lub cukru pudru - około 150 g
• 200 g płynnego miodu
• pół szklanki śmietany kwaśnej 18 % - 150 g
• 4 żółtka jajek
• 2 łyżeczki sody oczyszczonej
• łyżeczka kakao
• przyprawy: łyżka cynamonu; łyżeczka mielonego imbiru; po pół łyżeczki mielonych goździków, gałki muszkatołowej, czarnego pieprzu, kolendry
Wykonanie:
Mieszamy składniki na jednolitą masę, wykrawamy pierniki, pieczemy i dekorujemy.
3. Zapachowe zagadki
Potrzebujemy:
- ziarna kawy, kakao, cynamon, skórkę pomarańczy, liście mięty lub bazylii, czekolada, materiałowe woreczki lub dowolne pojemniczki.
Wykonanie:
Dzieci wąchając, mogą podzielić zapachy na te, które pachną dla nich ładnie lub brzydko, albo (jeśli przygotujemy po dwa woreczki z taką samą zawartością) odnajdywać pary identycznych zapachów.
4. Zimowy obraz
Potrzebujemy: - stoliki, - czarna folia stretch - biała farba, - utwór muzyczny
Wykonanie:
Dzieci kładą dłonie na stolikach i przesuwając je, poruszają się w rytm muzyki dookoła stolików pokrytych czarną folią stretch na której wcześniej zrobiono kropki i gwiazdki białą farbą. W ten sposób rozcierając farbę powstaje się białe tło, na którym dzieci za pomocą paluszków i swojej wyobraźni tworzą zimowe obrazki.

Sensoryczna wiosna
1. Sensoryczna Pani Wiosna
Potrzebujemy:
- Pani Wiosna zrobiona z kartonu
- suche i świeże kwiaty
- pastele lub farby
Wykonanie:
Sukienkę i kapelusz Pani Wiosny wypełniamy kwiatkami według pomysłu. Do tej zabawy możemy wykorzystać suszone i żywe kwiaty. Dziecko może przemienić się w kreatora mody i tworzyć stroje w różnych kolorach. Wystarczy wysypać płatki i można bawić się od nowa.
2. Wesołe gniotki.
Potrzebujemy:
- balony( kolor zielony)
- mąka ziemniaczana
- pisaki
- wstążka/ drucik kreatywny
Wykonanie:
Dzieci wsypują do balonów mąkę ziemniaczaną. Następnie przy pomocy osoby dorosłej zawiązują wstążeczkę lub drucik kreatywny. Na koniec malują buzię. Można stworzyć kilka gniotków z różnymi minami i ćwiczyć emocje.
3. Pisanki
Potrzebujemy:
- kształt jajka wycięty z kartonu
- do ozdobienia można wykorzystać bukszpan, zasuszone kwiatki, konfetti, bazie, bibułę, koraliki, groch itp.
Wykonanie:
Dzieci układają własne kompozycje na kartonowych jajkach. Poukładane materiały można też przykleić magicznym klejem . Takie pisanki to nie tylko świetna zabawa sensoryczna, ale i piękna ozdoba wielkanocna.
4. Żelowe kuleczki
Dzięki swojej unikalnej, żelowej teksturze, kuleczki zapewniają intensywną stymulację zmysłu dotyku. Ich miękkość i elastyczność pozwalają na rozwijanie umiejętności sensorycznych poprzez manipulację, ugniatanie i ściskanie. Manipulowanie żelowymi kuleczkami pomaga w rozwijaniu motoryki małej, koordynacji ręka-oko oraz precyzyjnych ruchów palców. Jest to szczególnie ważne dla dzieci z trudnościami w tych obszarach.
Miękka tekstura i możliwość manipulacji kuleczkami działają relaksująco, pomagając w redukcji napięcia i stresu. Mogą być używane jako antystresowa zabawka dla osób w każdym wieku. Dzięki kolorom żelowe kuleczki mogą być używane do nauki kolorów, kształtów oraz do rozwoju zdolności poznawczych poprzez zabawy edukacyjne. Naszą propozycją zabawy jest chowanie przedmiotów w kulkach i odgadywanie ich kształtów bez wyciągania. Dla młodszych uczestników zabawy już samo szukanie przedmiotów w kulkach będzie ciekawą sensoryczną zabawą.
Potrzebujemy: - żelowe kuleczki, - duży pojemnik, - różne przedmioty np. gumowe zwierzątka, kształty itp. – tacki, foremki
Wykonanie: Do pojemnika wsypujemy żelowe kulki w których zatapiamy różne przedmioty np. gumowe zwierzątka. Zadaniem dzieci jest odnalezienie i odgadnięcie bez podglądania jakie zwierzątko czy przedmiot został ukryty. Foremki możemy wypełniać kulkami w określonym kolorze.

Sensoryczne lato
1. Lody- wysypywanka
Potrzebujemy:
- lody zrobione z kartonu
- barwiony ryż,
Wykonanie:
Dzieci wypełniają kartonową wysypywankę kolorowym ryżem. Kolory ryżu mogą odpowiadać ulubionym smakom lodów. Przed zabawą warto włożyć ryż do lodówki. Dzięki temu będzie zimny, a nasza zabawa zapewni jeszcze więcej doznać sensorycznych.

2. Motyl wysypywanka
Potrzebujemy:
- motyl zrobiony z kartonu
- według uznania np. konfetti, koraliki, pompony, guziki, płatki kwiatów
Wykonanie:
Kartonowego motyla wypełniamy dowolnymi materiałami o różnej fakturze. Dziecko może wkładać je rączkami, szczypcami ćwicząc przy tym motorykę małą. Mały artysta może ozdobić skrzydełka według własnego pomysłu i ćwiczyć wyobraźnie, kreatywność. Druga opcja to zabawa z symetrią. W tym wypadku dziecko wypełnia połowę motyla w odbiciu lustrzanym.
3. Skarby lata.
Potrzebujemy:
Skarby natury znalezione podczas letnich spacerów np. kwiaty, płatki kwiatów, listki, trawa muszelki, patyki, kamyki, pióra, ,szyszki itp.
Wykonanie:
Dzieci układają mandale lub dowolne kompozycje ze znalezionych skarbów. Poszukiwanie skarbów uczy spostrzegawczości, uważności i rozwija wyobraźnię.
4. Memo dotykowe
Potrzebujemy:
- nakrętki po słoikach
- magiczny klej
- materiały różniące się fakturą (bibuła, filc, kasza, papier ścierny, tektura falista, pompony, muszelki itp.)
Wykonanie:
Wnętrze nakrętki wyklejamy materiałami o różnej fakturze tworząc pary. Tak przygotowane „memo” układamy przed dzieckiem, które ma zasłonięte oczy, zadanie dziecka jest poprzez zmysł dotyku odnalezienie dwóch nakrętek wypełnionych takim samym materiałem.
5. Letnia łąka
Potrzebujemy:
- folię stretch,
- farby
- tacki
Wykonanie:
Rozciągamy folię stretch między drzewami na placu przedszkolnym. Dzieci używając paluszków, całych dłoni za pomocą farby tworzą letnią łąkę według własnego pomysłu.