Zagadnienia do egzaminu poprawkowego z języka polskiego, szkoła podstawowa - klasa 4

Zagadnienia do egzaminu poprawkowego z języka polskiego - klasa IV
I. Kształcenie literackie i kulturowe
Czytanie i słuchanie:
identyfikacja nadawcy i odbiorcy wypowiedzi; określanie tematu i głównej myśl tekstu
rozpoznawanie prostych intencji nadawcy komunikatu
oddzielanie informacji ważnych od drugorzędnych
rozumienie dosłownego i przenośnego znaczenia wyrazów w wypowiedzi
wyszukiwanie w wypowiedzi informacji wyrażonych wprost oraz pośrednio w sytuacjach typowych i tekstach literackich na poziomie ucznia kl. IV, a także w komiksie, na fotografii, obrazie
wyróżnianie części składowych wypowiedzi: tytuł, wstęp, rozwinięcie, zakończenie, akapit
odróżnianie tekstów literackich od użytkowych; rozpoznawanie cech instrukcji, przepisu
sprawne czytanie tekstów głośno i cicho oraz rozumienie funkcji znaków interpunkcyjnych, akapitów, marginesów w tekście prozatorskim; wersów, strof, rymu w tekście poetyckim, a w czytaniu głośnym świadome stosowanie pauzy, dobieranie barwy głosu i tempa
wyrażanie zrozumienia odbieranej wypowiedzi przez gest i mimikę, kulturalne zachowanie
rozpoznawanie znaczenia niewerbalnych środków komunikowania się (gest, wyraz twarzy, mimika, postawa ciała)
dostrzeganie etycznego wymiaru języka (prawda, kłamstwo, przemilczanie informacji, brutalizacja wypowiedzi)
Docieranie do informacji:
wybieranie informacji ze słownika ortograficznego, encyklopedii, czasopisma, katalogu, stron internetowych
Rozpoznawanie, analiza i interpretacja tekstu:
nazywanie swoich reakcji czytelniczych
identyfikowanie nadawcy i odbiorcy wypowiedzi
odróżnianie fikcji artystycznej od rzeczywistości
wskazywanie i wyjaśnianie elementów realistycznych i fantastycznych, przede wszystkim w baśniach i legendach oraz prozie realistycznej
wyodrębnianie obrazów poetyckich w poezji
wskazywanie w tekście środków stylistycznych, takich jak porównanie, przenośnia, epitet
odróżnianie autora od osoby mówiącej w utworze literackim, wskazywanie narratora w utworach epickich
rozpoznawanie wersu, strofy, rymu, refrenu
rozumienie funkcji akapitu jako logicznie wyodrębnionej całości w tekście
nazywanie i omawianie elementów świata przedstawionego w utworze epickim, przede wszystkim w baśni i legendzie oraz prozie realistycznej
opowiadanie o wydarzeniach fabuły oraz ustalanie kolejności zdarzeń i rozumienie ich wzajemnej zależności
wskazywanie dialogu w tekście
identyfikowanie baśni, legendy, hymnu
charakteryzowanie komiksu jako tekstu kultury, wskazywanie typowych dla niego cech
rozumienie swoistości tekstów kultury przynależnych do literatury, teatru, filmu, muzyki, sztuk plastycznych i audiowizualnych
wyrażanie własnego sądu o postaciach i zdarzeniach
odczytywanie przesłania utworu, a w szczególności pouczenia w baśni
charakteryzowanie i ocenianie bohaterów oraz ich postaw odnoszących się do takich wartości, jak miłość – nienawiść, przyjaźń – wrogość, prawdomówność – nieszczerość  dokonywanie odczytania tekstów przez przekład intersemiotyczny
II. Tworzenie wypowiedzi:
Mówienie i pisanie:
dostosowanie sposobu wyrażania się do oficjalnej i nieoficjalnej sytuacji komunikacyjnej, takiej jak: prośba, pytanie, odmowa, wyjaśnienie, powiadomienie, przekonywanie
świadome dobierani wypowiedzenia oznajmującego, rozkazującego, pytającego  stosowanie zasady etykiety językowej w typowych sytuacjach
udzielanie odpowiedzi na zadane pytania w formie wypowiedzenia pojedynczego, złożonego, krótkiej wypowiedzi
zadawanie rzeczowych pytań
określanie sytuacji komunikacyjnej i rozumienie jej wpływu na kształt wypowiedzi
wyrażanie wprost i pośrednio intencji w swoich komunikatach
nazywanie uczuć
rozmawianie na tematy związane z codziennością, otaczającą rzeczywistością, przeczytaną lekturą
gromadzenie wyrazów określających i nazywających cechy charakteru bohatera na podstawie jego zachowań i postaw
tworzenie wypowiedzi na zadany temat, stosowanie odpowiedniej do formy kompozycji i układu graficznego, rozumienie funkcji akapitów
opisywanie przedmiotu, miejsca, krajobrazu, postaci, zwierzęcia, stosowanie poprawnych form gramatycznych wyrazów odmiennych, zwłaszcza rzeczowników oraz przymiotników
opisywanie dzieł kultury, np. obraz, ilustracja, plakat, stosowanie słownictwa określającego umiejscowienie w przestrzeni (zwłaszcza przysłówki)
tworzenie wypowiedzi zawierającej proste informacje, np. przepisy kulinarne, zasady gier i zabaw
opowiadanie przebiegu zdarzeń zgodnie z ich chronologią, opowiadanie o przeczytanym tekście, stosowanie poprawnych form czasowników, wykorzystywanie przysłówków określających następstwo czasowe
mówienie wyraźnie, właściwe akcentowanie wyrazów, wprowadzanie pauzy, stosowanie odpowiedniej intonacji
recytacja tekstów poetyckich z uwzględnieniem interpunkcji, właściwego tempa i odpowiedniej intonacji
tworzenie wypowiedzi pisemnych, takich jak dialog, plan ramowy wypowiedzi, opowiadanie, list prywatny, opis, prosta notatka; stosowanie odpowiedniej kompozycji i układu graficznego, uwzględnianie poznanych zasad ortograficznych i interpunkcyjnych
posługiwanie się współczesnymi formami komunikatów (e-mail, SMS) z zachowaniem zasad etykiety językowej
III. Kształcenie językowe:
Sprawność językowa z zakresu fonetyki i ortografii:
znajomość alfabetu i umiejętność posługiwania się słownikami
dzielenie wyrazów na głoski, litery, sylaby; rozróżnianie funkcji zmiękczającej i sylabotwórczej i
poprawne przenoszenie wyrazów do następnego wersu; w razie wątpliwości sprawdzanie podziału wyrazu w słowniku ortograficznym
wykorzystywanie wiedzy o wymianie głosek rz, o, ż, ch, h w wyrazach pokrewnych oraz tematach fleksyjnych wyrazów odmiennych
poprawne zapisywanie wyrazy z ó, ż niewymiennym w podanych ortogramach
wykorzystanie wiedzy o różnicach w wymowie i pisowni spółgłosek twardych i miękkich do poprawnego zapisu wyrazów
stosowanie zasad zapisu wyrazów z ch i rz po spółgłoskach
wykorzystywanie wiedzy o sylabach w zapisie wyrazów rozpoczynających się cząstkami: ża-, żo-, żu-, ży- 
w razie wątpliwości związanych z zapisem wyrazów docieranie do informacji w słowniku ortograficznym
Sprawność językowa z zakresu słowotwórstwa i ortografii:
dobieranie wyrazów pokrewnych, tworzenie rodziny wyrazów
odróżnianie wyrazów pokrewnych od synonimów
tworzenie wyrazów pochodnych za pomocą formantów
analizowanie znaczenia wyrazów (objaśnienie ich sensu, wyjaśnienie podobieństwa i różnic znaczeniowych, domyślanie się znaczenia na podstawie budowy słowotwórczej i kontekstu)
wykorzystywanie wiedzy o tworzeniu wyrazów pochodnych w zapisie wyrazów z cząstkami typu: -ów, -ówka, -ówna, -uś, -unek, -ura
Sprawność językowa z zakresu fleksji i ortografii:
odróżnianie części mowy odmienne od nieodmiennych
rozpoznawanie części mowy: rzeczownik, przymiotnik, czasownik, przysłówek
stosowanie poprawnych formy gramatycznych rzeczownika, przymiotnika, czasownika
rozumienie kategorii osoby, liczby, rodzaju, czasu czasownika i poprawnie ich używanie w tekście mówionym i pisanym
poprawne stosowanie formy czasu teraźniejszego oraz formy rodzaju męskoosobowego i niemęskoosobowego w czasie przeszłym i przyszłym
określanie form gramatycznych rzeczownika: przypadek, liczbę, rodzaj
rozróżnianie rzeczowników
określanie form gramatycznych przymiotnika: przypadek, liczbę, rodzaj
rozpoznawanie przymiotnika jako określenia rzeczownika
rozpoznawanie przysłówka jako określenia czasownika
wykorzystanie wiedzy o częściach mowy do zapisu wyrazów wielką i małą literą
Sprawność językowa z zakresu składni i interpunkcji:
tworzenie wypowiedzi ze zdań pojedynczych
odróżnianie równoważnika zdania od zdania, zdania pojedynczego od zdania złożonego
celowe używanie różnych typów wypowiedzeń (oznajmujące, pytające, rozkazujące i wykrzyknikowe)
wskazywanie orzeczenia w zdaniu pojedynczym i w zdaniu złożonym
stosowanie wielkiej litery na początku wypowiedzenia i odpowiednie znaki interpunkcyjne na jego końcu w zależności od intencji wypowiedzi
Sprawność językowa z zakresu słownictwa:
posługiwanie się oficjalną i nieoficjalną odmianą polszczyzny
stosowanie frazeologizmów i przysłów związanych z omawianą tematyką, objaśnianie ich znaczenia dosłownego i metaforycznego
rozpoznawanie słownictwa neutralne i wartościującego, rozumie ich funkcje w tekście; stosowanie słownictwa, zwrotów i wyrażeń służących do opisu
posługiwanie się słownictwem o znaczeniu dosłownym i przenośnym, posługiwanie się wyrazami wieloznacznymi
Teksty kultury
Lektury:
J. Brzechwa, Akademia Pana Kleksa
R. Gościnny, J. J. Sempe, Seria o Mikołajku (Mikołajek)
J. Christa, Kajko i Kokosz. Szkoła latania
J. Korczak, Król Maciuś Pierwszy
R. Kipling, Księga dżungli
J. Wybicki, Mazurek Dąbrowskiego
A. Mickiewicz, Powrót taty
A. Puszkin, Bajka o rybaku i rybce

Wiersze: Władysława Bełzy, Jana Brzechwy, Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego, Adama Mickiewicza, Juliana Tuwima, Jana Twardowskiego, Joanny Kulmowej