Nowoczesne technologie w pracy z dziećmi w wieku przedszkolnym

Nowoczesne technologie są to techniczne rozwiązania, naukowe odkrycia wykorzystywane w codziennym życiu. Aby odkrycie to mogło być nazwane nowoczesnym nie może być ono starsze niż pięć lat. Można rozumieć to dwojako, gdyż nie jest określone dokładnie czy pięć lat od momentu pojawienia się na rynku nowoczesnej technologii czy pięć lat od momentu rozpoczęcia pracy z daną „nowinką techniczną”. W zawodzie nauczyciela wykluczając oczywiście nauczyciela informatyki czy też nauczyciela technologii informacyjnej nowoczesne technologie pojawiają się od niedawna i w pewnym sensie nowoczesną technologią w tej sytuacji jest również komputer znany nam już od bardzo dawna, w zawodzie nauczyciela, a przede wszystkim nauczyciela przedszkola jako narzędzie wykorzystywane podczas zajęć edukacyjnych istnieje od niedawna. Nowoczesne technologie to w dzisiejszych czasach coś, co bardzo ułatwia i usprawnia pracę nauczyciela, a przede wszystkim w dużym stopniu pomaga w zaspokajaniu potrzeb edukacyjnych dziecka. Dzieci obecnie mają styczność z techniką na co dzień i aby pobudzić ciekawość i skupić uwagę podopiecznych trzeba uciekać się do coraz to nowszych metod, form i sposobów pracy. Aby praca nauczyciela edukacji przedszkolnej przynosiła pożądane efekty i zaspokajała potrzeby dzieci, które są coraz bardziej wymagające powinien on działać wielozmysłowo co w dużym stopniu ułatwia nam szybko rozwijająca się technika. Wyzwaniem dla nauczyciela w dzisiejszej dobie multimediów i cyfryzacji staje się nadążanie za ciągłymi zmianami i rozwojem technologii oraz skupienie uwagi dziecka na dłużej. Wymaga to od nauczycieli wiele wysiłku, pracy i nauki oraz udziału w szkoleniach z tym związanych aby zdążyć za rozwojem technologii, umieć pracować włączając technikę do swoich działań i wyłapywać te wytwory, które można w jakiś sposób wykorzystać w pracy z dzieckiem dobierając je tak aby stymulowały proces edukacyjny dziecka. Jest to bardzo trudne ponieważ na rynku pojawia się wiele „nowinek technologicznych” mocno rozreklamowanych lecz nie wszystkie z nich są przydatne w pracy z dzieckiem w wieku przedszkolnym i to do nauczyciela należy wybór. Jest to ogromna odpowiedzialność ponieważ dokonywanie takiego wyboru wiąże się z wiedzą na temat techniki, tego w jaki sposób będzie ona przydatna nauczycielowi w pracy z dziećmi oraz znajomość dzieci, ich możliwości i umiejętności oraz tego co chcemy w nich rozwijać bo choć nowoczesne technologie przeznaczone do pracy z dziećmi w większości stymulują wiele obszarów to jednak zawsze jest ten jeden dominujący, na który należy zwrócić szczególną uwagę. Przy doborze nowoczesnych technologii należy również zwrócić uwagę na to ile dzieci jednocześnie może pracować oraz na poziom trudność obsługi danego sprzętu.
Multimedia - ten niezwykły wynalazek ostatnich lat - posiadają dualną naturę. Mogą okazać się jednym z ważniejszych środków nauczania, a jednocześnie przodują także w dziedzinie rozrywki. Powstał nawet nowy termin - edutainment - określający oprogramowanie łączące elementy edukacyjne (education) oraz zabawowe (entertainment) w taki sposób, że każdy z nich odgrywa znaczące role.
Po pierwsze multimedia mają tę nadzwyczajną zaletę, że łączą wiele różnych środków przekazu, które się wzajemnie przenikają: tekst, obrazy, animację, narrację, wideo i muzykę. Warto przypomnieć, że już w XVII wieku pierwszy teoretyk dydaktyki Jan Amos Komeński określił złotą regułę w dydaktyce - polisensoryzm, czyli poznawanie świata przy pomocy różnych zmysłów. Multimedia, łatwo dostępne i coraz prostsze w użytkowaniu, są jakby odpowiedzią techniki na polisensoryczne możliwości odbierania bodźców - informacji przez człowieka.
Po drugie multimedia są na ogół interaktywne: dziecko nie jest pasywnym odbiorcą informacji, jak w przypadku czytania książki, czy oglądania telewizji, lecz może samodzielnie określać tempo, kierunek zdobywania nowej wiedzy oraz ilość powtórzeń danego ćwiczenia potrzebną do utrwalenia wiadomości.
Jako zalety stosowania edukacyjnych pakietów multimedialnych wymienia się najczęściej:
• dopasowanie metody nauczania - uczenia się od konkretnych możliwości intelektualnych, upodobań i przyzwyczajeń dziecka,
• spowodowanie, że proces uczenia się staje się bardziej atrakcyjny, a przekazywane treści są łatwiej zapamiętywane przez zastosowania różnorodnych, zbliżonych do rzeczywistości form prezentacji,
• wydłużenie czasu koncentracji uczącego się dziecka w porównaniu z konwencjonalnym nauczaniem grupowym, poprzez zmianę mediów prezentacji i stylu nauczania, zgodnie za starą zasadą, mówiącą, że odmiana przeciwdziała spadkowi zainteresowania,
• zwiększenie zdolności postrzegania, gdyż od uczącego się dziecka wymagana jest aktywność,
• uczynienie procesu uczenia się bardziej poglądowym i zajmującym, a w rezultacie łatwiejszym i bardziej zadowalającym, dzięki różnorodnym mediom i działaniom uczącego się,
• znaczący wzrost trwałości efektów nauczania, przez oddziaływanie obrazu, zwłaszcza ruchomego, a także dźwięku na sferę emocjonalną uczącego się.
Najważniejszą z zalet korzystania ze sprzętu multimedialnego jest stymulowanie rozwoju intelektualnego dzieci – co ważne- dzieci mogą określać związki przyczynowo –skutkowe. Rozwija się spostrzegawczość i logiczne myślenie, kształtuje pomysłowość i wyobraźnia, dziecko ćwiczy pamięć i koncentrację. Korzystanie z zasobów programu możemy wspierać rozwój umiejętności matematycznych dzieci, kształtować zdolności rozróżniania kolorów, kształtów, liczb, wielkości i kierunków.
Przedszkole XXI wieku powinno mieć nieograniczony dostęp do nowoczesnych technologii. Dzieci, szczególnie w pierwszym etapie edukacji, potrzebują uczenia w ujęciu całościowym, zaangażowania wielozmysłowego i dodatkowych bodźców, które ułatwiają im zapamiętywanie przedstawianego materiału. Wykorzystywanie różnego rodzaju multimediów w pracy z dziećmi "począwszy od aplikacji interaktywnych, wizualizacji, do korzystania z zasobów Internetu. Pozwala to na łączenie nauki z zabawą oraz wszechstronne rozwijanie różnorodnych umiejętności i zainteresowań dzieci poprzez stosowanie grafiki, dźwięku, ruchu."
Aby praca dziecka z komputerem przebiegała sprawnie i bezproblemowo od początku dziecko powinno wiedzieć, iż "komputer wraz ze swoim oprogramowaniem jest środkiem, narzędziem wspomagającym jego rozwój. Dzieci bardzo szybko przyzwyczajają się do sytuacji, że "pracują" z komputerem. Ustawienie od początku właściwej relacji dziecko - komputer jest ważne i procentuje w przyszłości. Uczenie z pomocą komputera nie powinno się redukować tylko do obsługi narzędzia, lecz powinno być ważnym składnikiem ogólnego kształcenia umysłowego - nie powinno też być nauczaniem teoretycznym i formalnym. Zawsze dziecko powinno mieć do wykonania ważne dla siebie zadanie, przy okazji niejako ucząc się "obsługi" określonego programu. Ale w tym, co robi ważny jest, np....; obrazek, który rysuje, a nie edytor graficzny, którego do tego używa.
Małe dzieci powinny zawsze pracować przy doskonale przygotowanym stanowisku komputerowym. Nogi i ręce oparte (nogi nie wiszą, ewentualnie oparte są o podpórkę pod nogami), ekran monitora ustawiony na wysokości oczu dziecka. Światło nie odbija się od ekranu. Dziecko siedzi prosto i nauczyciel pilnuje, aby co pół godziny,..., były robione przez dziecko przerwy, oderwanie dziecka od komputera, najlepiej, aby to był jakiś ruch na świeżym powietrzu.
Komputer ze swoim oprogramowaniem, "...to narzędzie wspomagające rozwój dzieci i na tej jego roli mamy się skupić".
Korzyści ze stosowania nowoczesnych technologii w edukacji dzieci najmłodszych:
• wzbogacenie procesu nauczania;
• możliwość nauczania polisensorycznego (oddziaływania na wiele zmysłów);
• dostęp do różnych źródeł informacji;
• zwiększenie aktywności i motywacji uczniów;
• uatrakcyjnienie zajęć;
• możliwość wychowania uczniów do właściwego odbioru i wykorzystania mediów;
• przygotowanie uczniów do życia w społeczeństwie informacyjnym;
• indywidualizacja nauczania.
Możemy wyróżnić kilka najpopularniejszych nowoczesnych technologii multimedialnych wykorzystywanych obecnie w pracy nauczyciela ułatwiających zdobywanie wiedzy przez dzieci. Są to między innymi:
Tablica interaktywna
Aplikacje uruchamiane na tablicy interaktywnej, pozwalają na samodzielną pracę każdego dziecka. To właśnie dzięki tablicy - poprzez połączenie obrazu statycznego z animacją oraz dźwiękiem - dziecko będzie mogło dynamicznie reagować na zmieniającą się rzeczywistość oraz uczyć się, w jaki sposób można rozwiązywać problemy czy zadania. Poprzez kliknięcie na tablicy w odpowiedni element aplikacji dziecko otrzyma kompleksową informację dotyczącą danego zagadnienia, np. jak nazywa się planeta wirująca wokół Słońca, jak dokładnie wygląda i czym różni się od naszej planety. Podczas takiej zabawy dziecko dowie się też, dlaczego na Ziemi człowiek może żyć, a na innych planetach nie. Dzięki aplikacji interaktywnej możliwe będzie “zanurkowanie” całej grupy w jeziorze i poznawanie fauny i flory określonego akwenu. To właśnie podczas wirtualnego nurkowania, będzie można poznać dokładniej każdego mieszkańca jeziora.
Praca a raczej zabawa z tablicą rozwija percepcję wzrokowo – słuchową - pozwala samodzielnie rozwiązywać zadania z natychmiastową oceną często w postaci dźwiękowej oraz wzrokowo – ruchową, np. trening manualny – poprzez rysowanie kształtów, wypełnianie kolorami, wzorami, kształtowanie napięcia mięśniowego poprzez odpowiednie dociskanie pisaka. Interaktywność absorbuje dziecko, angażuje jego zmysły – wzrok, dotyk, słuch. Rozwija umiejętność wykonywania złożonych poleceń, które aktywizują myślenie abstrakcyjne. Ponadto bezsprzecznie tablica uatrakcyjnia zajęcia, dyscyplinuje grupę a także zachęca do rozmów - rozwija mowę. Wszystko to jest możliwe ale pod jednym kluczowym warunkiem, co chciałybyśmy szczególnie podkreślić - z tego typu sprzętu należy korzystać w sposób umiarkowany aby nie uzależnić dzieci! Oczywiście do pracy nie wystarczy tylko tablica i projektor. Potrzebujemy również specjalnie zaprojektowanych programów edukacyjnych odpowiednio dobranych do poziomu rozwoju dzieci, których na obecnym rynku nie brakuje co utrudnia nauczycielowi dobór tych odpowiednich programów dla swoich wychowanków.
Interaktywna podłoga
Kolejnym nowoczesnym rozwiązaniem ułatwiającym nauczycielowi pracę z dziećmi w wieku przedszkolnym jest Interaktywna podłoga, która działa na podobnych zasadach jak tablica interaktywna. Interaktywna Podłoga jest wyjątkowym narzędziem edukacyjnym, wsp0omagającym rozwój dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Specjalny pakiet animacji skierowany do najmłodszych jest przygotowany pod kątem edukacji poprzez zabawę. Dzieci wprowadzone zostają w świat kolorów, dźwięków i przyrody. Poznają zwierzęta, pory roku, liczby czy instrumenty muzyczne. Interaktywna Podłoga w niezwykły sposób rozwija nie tylko spostrzegawczość i integrację sensoryczną ale przede wszystkim kreatywność. Atrakcyjna forma prowadzenia zajęć zachęca dzieci do nauki w ruchu dzięki czemu szybciej przyswajają nowe wiadomości.
Program zabaw uwzględnia potencjalność i możliwości dziecka na poszczególnych etapach rozwoju oraz posiada ogromne możliwości w celach dydaktycznych z zakresu wszystkich dziedzin wiedzy przyswajanych w przedszkolu.
Od strony technicznej, jest to zintegrowany system wielu czujników ruchu, komputera i projektorów, które wyświetlają na podłodze gry, zabawy i animacje interaktywne na powierzchni około 10 m2. Dzięki takiemu zestawowi urządzeń system umożliwia większej ilości dzieci wejście w interakcję z wyświetlonym obrazem. Całość systemu podłączona jest do komputera i zainstalowana pod sufitem, dzięki czemu w żaden sposób nie zajmuje przestrzeni użytkowej. Kiedy stajemy na podłodze doświadczamy niesamowitego wrażenia wejścia w wyświetlany obraz, który reaguje na nasze ruchy. Interaktywna Podłoga to nowoczesna forma zabawy, która w magiczny sposób zapewnia połączenie ruchu z wyświetlanym na podłodze obrazem. Zestaw animacji zawiera różnego rodzaju gry i wizualizacje interaktywne. Zabawa polega na zdobyciu jak największej ilości punktów w określonym czasie, omijaniu przeszkód czy łapaniu pojawiających się elementów. Gry zespołowe takie jak np. piłka nożna, cymbergaj, kręgle, bilard, odkrywanie skarbów są główną atrakcją na różnego rodzaju spotkaniach i imprezach urodzinowych.
Interaktywna Podłoga jest również wyjątkowym narzędziem edukacyjnym, wspomagającym rozwój dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Specjalny pakiet animacji skierowany do najmłodszych jest przygotowany pod kątem edukacji poprzez zabawę. Dzieci wprowadzone zostają w świat kolorów, dźwięków i przyrody. Poznają zwierzęta, pory roku, liczby, instrumenty muzyczne oraz wiele innych przykuwających uwagę dziecka elementów.
Interaktywna Podłoga w niezwykły sposób rozwija nie tylko spostrzegawczość i integrację sensoryczną ale przede wszystkim kreatywność. Atrakcyjna forma prowadzenia zajęć zachęca dzieci do nauki w ruchu dzięki czemu szybciej przyswajają nowe wiadomości.
Wpływ tablicy interaktywnej na przyswajanie wiedzy przez dzieci w szczególności dotyczy koncentracji uwagi, koordynacji wzrokowo - słuchowo – ruchowo – językowej (w terapiach logopedycznych), kształceniu umiejętności analizy, syntezy i integracji materiału percepcyjnego, rozwoju orientacji przestrzennej.
Zabawy spełniają funkcję odprężającą – relaksującą, zmniejszającą napięcie mięśniowe, uczącą pokazywania emocji w sposób aprobowany społecznie. Program zabaw uwzględnia potencjalność dziecka na poszczególnych etapach rozwoju oraz posiada ogromne możliwości w celach dydaktycznych z zakresu różnych dziedzin wiedzy.
Tablet edukacyjny dla dzieci
Tablety dla dzieci to zupełnie inne urządzenia niż tablety dla dorosłych. Ich funkcją ma być głównie zabawa i edukacja, jest to nie tyle zabawka, co wiele programów edukacyjnych w jednym. Są one przeznaczone dla dzieci od 0-12 lat, korzystać mogą z nich nawet maluchy niepotrafiące czytać. Tablety edukacyjne sprzyjają rozwijaniu zainteresowań technicznych, pozwalają pokazać w jaki sposób zbudowane są znane i budzące podziw budowle, gdzie mieszkają konkretne zwierzęta czy to jak powstaje deszcz.
Projektor
Jest to urządzenie bez którego nie istniałaby tablica interaktywna czy też podłoga interaktywna. Nie byłoby też mowy o pokazie slajdów czy też prezentacjach multimedialnych. Projektor to urządzenie, które umożliwia nam wyświetlenie tekstu, obrazów, animacji, wykresów na dużym ekranie. Choć jest to urządzenie znane od dawna to w pracy nauczyciela tak jak komputer występują od niedawna.
Multimedia poszerzają horyzonty, dają wrażenie, że jest się w środku. Dzieci, siedząc na dywanie w swoim przedszkolu, mogą uczestniczyć w wycieczce do muzeum i oglądać najciekawsze ekspozycje, przenieść się w kosmos lub na pustynię i w każde inne wymarzone miejsce. Aplikacje interaktywne przede wszystkim służą jednak zabawie – tu można układać puzzle, klocki, rozwiązywać matematyczne łamigłówki.
Zajęcia z wykorzystaniem multimediów są ciekawsze, atrakcyjniejsze, bogatsze zarówno w formie, jak i treści. Pozwalają zainteresować całą grupę, sprawić, że omawiane tematy nie są zbyt odległe, trudne do wyobrażenia. Wszystko staje się naturalnie bliskie, łatwe w zrozumieniu, czytelne. Multimedia są przyjazne nauczycielowi i dziecku. Pozwalają przenieść się w takie miejsca, których nie jesteśmy sobie w stanie wyobrazić. Ukonkretniają i przybliżają świat.
Nowoczesne technologie to nauka przez zabawę. Przedszkolak będzie miał do dyspozycji różnego rodzaju puzzle, rebusy czy łamigłówki. W odpowiedni sposób wykorzystywane multimedia są nie tylko narzędziem do przekazywania wiedzy, ale przede wszystkim uczą poprzez zabawę, a nie ma przecież skuteczniejszej metody, niż świetna zabawa w połączeniu z efektywną nauką. Dziecko bawi się świetnie zapominając o tym że zapamiętuje i uczy się tego co nauczyciel chce aby dziecko wiedziało dobierając odpowiednie programy do tego co chce w danym momencie uzyskać.
Technologie informacyjno - komunikacyjne są to technologie, które cały czas się rozwijają. Ciągle powstają nowe narzędzia pozwalające ułatwiać i wzbogacać proces nauczania. Nie będziemy jednak mogli z nich skorzystać, jeśli ich nie poznamy. W tej dziedzinie nauczyciel musi się nieustannie rozwijać. Tak samo zresztą, jak każdy inny człowiek, który nie chce się stać cyfrowym analfabetą. Umożliwiają to dostępne dla każdego wszelkiego rodzaju szkolenia kierowane zarówno do nauczycieli jak i osób niemających związku z edukacją chcących podążać z „duchem czasu”.

Bibliografia:

1. Praca zbiorowa, Wykorzystanie nowoczesnych technologii na etapie edukacji wczesnoszkolnej, Wydawnictwo OEIIZK, Warszawa 2009
2. Praca zbiorowa pod kierunkiem dr. Bogny Bartosz, Przedszkole Przyszłości, Innowacyjny program edukacji przedszkolnej, Wydawnictwo InBIT, Szczecin 2013
3. http://www.myboard.pl/tablice_interaktywne_myboard.php?zakladkaTabliceOgilne=10
4. http://www.twojeprzedszkole.net/page/podloga_interaktywna.php/
5. http://www.aspadit.pl/tablet-edukacyjny/