Kształtowanie się nowoczesnego narodu litewskiego

KONSPEKT
( dotyczy historii powszechnej nowożytnej 1870 – 1918 )

1.Temat: „ Kształtowanie się nowoczesnego narodu litewskiego”

Problematyka ćwiczeń ma za zadanie odtworzyć główne drogi odrodzenia narodowego Litwinów. Celem ćwiczeń jest ukazanie konfliktu dwóch społeczeństw tj. polskiego i litewskiego na przełomie XIX i XX wieku. Zajęcia mają uzmysłowić odbiorcom kształtowanie się litewskiej świadomości narodowej w opozycji do carskiej polityki, urzeczywistnianej poprzez wynaradawianie m. in. Litwinów.
2.Cele:
a)merytoryczny:
• Konkretyzacja zagadnienia polityczno – społecznego dotyczącego przynależności narodowej Litwinów.
• Przedstawienie powstania narodu litewskiego z formy modelu chłopskiego.
• Omówienie dwóch koncepcji powstania tego narodu tj.: ” koncepcji romantycznej” i „ koncepcji realistycznej”.
• Zaprezentowanie głównych nurtów politycznych odbudowy państwa litewskiego ( inkorporacja, federacja, kantony, plany Hymansa, krajowy ).
• Charakterystyka postaci bilingwistów tzw. Polaków litewskich ( M. Romer, J. Piłsudski, B. Limanowski, J.A. Herbaczewski).
• Poruszenie istoty sporu polsko – litewskiego w której dominują cztery zarzuty tj. przynależność miasta Wilno; polonizacja Litwinów; ocena unii polsko – litewskiej oraz postawienie zasadniczego pytania : kto jest Litwinem?( kogo możemy uważać za Litwina a kogo za Polaka pod koniec XIX wieku )
b)dydaktyczny:
• Ocena najważniejszych koncepcji odbudowy państwa litewskiego z dwóch punktów widzenia polskiego i litewskiego
• Rozwijanie zdolności i zainteresowań
• Uzupełnienie wiedzy o aspekt stosunków polsko – litewskich w XIX i na początku XX wieku.
• Kształtowanie krytycyzmu

c)wychowawczy:
• Działanie przeciwko antagonizmom społecznym
• Przedstawienie zasadności słów J. A. Herbaczewskiego , które przerodziły się w casus „ Bez wolnej Polski nie będzie wolnej Litwy”
• Wyeksponowanie „ prawa do samostanowienia narodów”

I. Metody: Konwersatoryjno – repetytoryjne( opis, rozmowa nauczająca,dyskusja dialogowa)
Używając metody „rozmowa nauczająca” i „opis”, omawiam podstawowe zagadnienia dotyczące odrodzenia narodu litewskiego, jak również dokonuje charakterystyki postaci historycznych związanych z danym okresem.
Poruszając wyżej wymienione tematy bazuję na informacjach jakie wcześniej
powinni przyswoić sobie studenci. Mogę w ten sposób zadawać pytania sterujące
i pobudzające do samodzielnego myślenia. Ta metoda pomaga w sprawdzeniu
zaangażowania i stopnia przygotowania grupy studentów do ćwiczeń. Akcentując
ważniejsze fakty i dokonując analizy genezy ruchu litewskiego, mogę kształtować
zdanie i przekonania odbiorców oraz zwalczać model antagonizmów
polsko – litewskich.
Druga część ćwiczeń jest prowadzona metodą „dyskusji” typu dialog. Grupa
studentów podzielona na dwa obozy ma za zadanie rozpatrzyć istotę sporu
polsko – litewskiego. Sednem problemu były cztery zarzuty: przynależność miasta
Wilno; polonizacja Litwinów; ocena unii polsko – litewskiej; kto był uważany za
Litwina. Pierwsza grupa studentów tzw. referenci, przedstawiają polski punkt
widzenia, natomiast druga grupa tzw. koreferenci występują z pozycji litewskiej.
Obrona stanowiska, trafna argumentacja, szukanie słabych stron w rozumowaniu
przeciwnika ma zadanie kształcić samodzielne myślenie i aktywizować studentów.

II. Środki dydaktyczne: lektury
P. Łossowski, Po tej i tamtej stronie Niemna, W-wa 1985
J. Ochmański , Historia Litwy, Wrocław 1967
J. Bardach , O dawnej i niedawnej Litwie, Poznań 1988

III. Forma organizacyjna: praca zespołowa w grupie studentów

IV. Plan ćwiczeń:
1.Czynności porządkowe – 3 minuty
2.Ustalenie planu merytorycznego zajęć – 10 minut
3.Wprowadzenie do zagadnienia – 5 minut
4. Omawianie kolejnych kwestii – 40 minut
5. Dyskusja dialogowa o kwestiach spornych – 20 minut
6.Podsumowanie ćwiczeń i ocena uczestników – 5 minut
7.Zapowiedź tematyczna następnych zajęć – 2 minuty
8. Uwagi i pytania studentów – 5 minut
V. Przebieg ćwiczeń
1. Powitanie i sprawdzenie listy obecności
2. Omawiam plan ćwiczeń. Jeżeli pojawiają się jakieś uwagi ze strony studentów, wspólnie dyskutujemy nad jego przebiegiem, kolejnością tematów.
3. Wstęp do problematyki:
Asystent: Nawiązując do psychologii społecznej, zadaję pytania:
 Co kształtuje naród?
 Co łączy naród?
 Jakie etapy budują i cementują naród?
Studenci: Wskazują cechy, drogi powstawania i kształtowania się optymalnego narodu. Konkretyzacja zagadnienia. Przejście do problematyki związanej z narodowością litewską i jej fenomenem.
-Przedstawienie powstania narodu litewskiego z formy modelu chłopskiego. Geneza ruchu, czynniki przyspieszające i hamujące. W opozycji do jakich narodów budziła się świadomość narodowa Litwinów. Rodowód inteligencji litewskiej.
- Omówienie dwóch koncepcji powstania narodu: romantycznej i realistycznej.
Prezentacja głównych nurtów politycznych oraz postaci historycznych związanych z nimi:
- inkorporacja ( R. Dmowski )
- federacja ( J. Piłsudski )
- krajowcy ( M. Romer, J. A. Herbaczewski)
- kantonowy ( B. Limanowski )
-plany Hymansa ( Liga Narodów )
4. Poruszenie istoty sporu polsko – litewskiego.
Asytstent: Dzielę grupę studentów na dwa obozy. Podaję do przeczytania fragment opracowania ( P. Łossowski, Po tej i tamtej stronie Niemna, s.76 – 82 ), w której powinni zwrócić uwagę na zarzutu litewskie. Sednem problemu były cztery zarzuty: przynależność miasta Wilno; polonizacja Litwinów; ocena unii polsko – litewskiej; kto był uważany za
Litwina. Pierwsza grupa studentów tzw. referenci, mają przedstawić polski punkt
widzenia, natomiast druga grupa tzw. koreferenci występują z pozycji litewskiej.
Studenci: Po przeczytaniu tekstów, referenci wyrażają swoje zdanie, argumentują zajmowane stanowisko.
Koreferenci próbują znaleźć słaby punkt w dowodach przeciwnika. Nawiązuje się dyskusja.
5. Podsumowanie dyskusji i głównych czynników , które ukształtowały naród litewski. Ocena pracy studentów.
6. Zapowiedź tematu następnych zajęć.
7. Pytania studentów dotyczące tematyki przeprowadzonych ćwiczeń.
8. Zakończenie zajęć.