Ciche Dzieci. Program społeczny dla dzieci w wieku przedszkolnym

Program społeczny
dla dzieci w wieku przedszkolnym

„Ciche dzieci”

Autorzy:

Anna Kozłowska- mgr z przygotowaniem pedagogicznym, nauczyciel, psycholog. Uczestniczyłam w wielu szkoleniach, w tym m.in. w szkoleniu z zakresu pedagogiki zabawy; metody projektów badawczych, w warsztatach „Opracowywanie programów działań edukacyjnych, wychowawczych i terapeutycznych” oraz w konferencji „Zaburzenia wychowawcze XXI wieku- etiologia, profilaktyka oraz nowe uzależnienia”.

Wprowadzenie
Przedszkole jest placówką, która pełni funkcje wychowawczą, dydaktyczną oraz opiekuńczą. Takie właśnie zadania stawia sobie prezentowany program. Jego założenia to przede wszystkim zauważenie oraz pochylenie się nad dziećmi, które nie sprawiają trudności wychowawczych, które zazwyczaj są spokojne na zajęciach i są po prostu „grzeczne”, co nie oznacza jednak, że nie potrzebują uwagi, jak i przede wszystkim pomocy. Nad dziećmi, które wymagają wsparcia w nawiązywaniu relacji z rówieśnikami czy zachęty podczas udziału w zajęciach. Moim celem jest, aby dzieci uczestniczące w programie zwiększyły swoją samoocenę, rozwinęły silne poczucie sprawstwa, a także nauczyły się postaw prospołecznych oraz wdrożyły je w sytuacje dnia codziennego.

Adresaci
Program adresowany jest do dzieci w wieku przedszkolnym i ich opiekunów, nauczycieli i pracowników przedszkola.

Partnerzy
Rodzice, opiekunowie dzieci, rodzeństwo, nauczyciele, arteterapeuci, pracownicy biblioteki, pracownicy schroniska dla zwierząt, fundacje na rzez dzieci i zwierząt „Kulawa Warszawa”, „Zwierzęta dzieciom” i inne.

Termin
Realizacja odbywa się przez okres 1 roku szkolnego.

Zakres
Program będzie dotyczył takich zagadnień jak: rozpoznawanie i nazywanie emocji oraz radzenie sobie z nimi, rozróżnianie postaw pozytywnych i negatywnych, modelowanie zachowań prospołecznych. Będzie prowadzony metodami aktywnymi, wymagającymi współpracy między dziećmi oraz metodami ukierunkowanymi na kreatywność, radość, ruch.

Cele programu
• kształtowanie pożądanych postaw prospołecznych
• zdobycie wiedzy i umiejętności związanych z dostrzeganiem emocji u drugiego człowieka
• radzenie sobie z emocjami, zmniejszenie poczucia lęku
• zaakceptowanie, że każdy z nas jest inny i potrzebny
• rozwijanie współpracy między rówieśnikami, atmosfery akceptacji
• kształtowanie w dziecku poczucia sprawstwa, wzrost samooceny

Spodziewane efekty działań
• dziecko podejmuje aktywności z własnej inicjatywy i czerpie z nich radość
• dziecko potrafi rozróżnić emocje występujące u drugiego człowieka
• dziecko staje się bardziej prospołeczne, tolerancyjne, samodzielne
• dziecko nawiązuje relacje rówieśnicze, inicjuje zabawy, chętnie bierze aktywny udział w zajęciach, prezentuje swoje umiejętności
• rodzice wspierają dziecko poprzez znajomość celu programu, prezentowanie postaw prospołecznych oraz wzmacnianie samodzielności u dziecka
• nauczyciele wykorzystują wszelkie pomoce dydaktyczne do prowadzenia zajęć promujących cele programu

Metody
• metody oglądowe, pokazowe
• metody arteterapeutyczne
• działalności twórczej
• metody aktywizujące
• pedagogika zabawy
• eksperymenty badawcze
• „Funny days” jako rozwijające zainteresowania dzieci, ich kreatywność, czerpanie radości ze wspólnej zabawy
• metoda projektów badawczych
• metoda ruchu rozwijającego W. Sherborne jako metoda zwiększająca współpracę i zaufanie w grupie
• program „Przedsiębiorcze dzieci”, „Empatyczny przedszkolaczek” rozwijające poczucie sprawstwa

Promocja
Skonstruowane propozycje zabaw zostaną udostępnione poprzez Internet do wykorzystania przez innych nauczycieli.

Monitorowanie
• scenariusze- propozycje zabaw
• zapisy w dzienniku
• udział nauczycieli i rodziców w organizacji zajęć, jak i w zajęciach otwartych dla rodziców, dzieci i nauczycieli.

Ewaluacja
• prowadzenie obserwacji dzieci
• ankieta ewaluacyjna dla rodziców
• opinia specjalistów pracujących w przedszkolu nt. programu

Realizacja celów
- zapoznanie rodziców z założeniami programu, omówienie jego przebiegu, uzyskanie akceptacji (wrzesień/październik)
- prowadzenie zajęć dydaktycznych z udziałem poniżej proponowanych form pracy (październik-maj)
- udział w zajęciach dydaktycznych specjalistów, nauczycieli, rodziców- prowadzenie wybranych warsztatów jako zajęcia otwarte (w okresie trwania programu)
- wykorzystanie różnych form arteterapii- bajkoterapia, psychorysunek i inne (październik- maj)
- wspólne (wraz z dziećmi, rodzicami) przygotowywanie bajki o tematyce prospołecznej (w okresie trwania programu)
- wykorzystanie eksperymentów dla dzieci jako wzbudzanie ciekawości poznawczej (październik- maj)
- zabawy typu „Funny days”- czerpanie radości ze wspólnie spędzonego czasu (październik- maj)
-wykorzystywanie sytuacji dnia codziennego do wdrażania zachowań prospołecznych (codziennie)
- wykorzystanie elementów metody W. Sherborne (październik- maj)
- udział w akcjach charytatywnych- na rzecz schronisk dla zwierząt, różnych fundacji (zbiórka żywności, ubrań, nakrętek itp.) jako rozwijających poczucie sprawstwa (program Przedsiębiorcze dzieci, Empatyczny przedszkolaczek, miesiące zimowe)
- ewaluacja programu (opinie specjalistów, rozmowy z rodzicami, obserwacje dzieci-czerwiec)
Koszty
- materiały plastyczne zakupione przez rodziców
- wizyta specjalistów (Zwierzęta dzieciom, Kulawa Warszawa- wolontariat)
- koszty związane z udziałem w akcjach charytatywnych, zależne od woli rodziców i nauczycielek
- pomoce dydaktyczne będące własnością przedszkola
- biblioterapia- we współpracy z zaprzyjaźnioną biblioteką

Scenariusz nr 1- Prawa dzieci.
Zajęcia otwarte dla nauczycielek z okazji Międzynarodowego Dnia Praw Dziecka
z dnia 20 listopada 2019 roku z wykorzystaniem tablicy multimedialnej.

Cele ogólne:
Kształtowanie u dzieci świadomości posiadania własnych praw.
Budzenie i wyzwalanie spontanicznej radości poprzez zabawę.
Uświadomienie dzieciom, że w ich otoczeniu są osoby , do których mogą zwrócić się o pomoc.

Środki dydaktyczne: tablica multimedialna, laptop, Internet, tamburyno.
Forma pracy: grupowa, indywidualna.
Metody: oglądowa, słowna, czynna

Przebieg:

1. Powitanie za pomocą zabawy integrującej grupę „Iskierka”

2. „Mam swoje prawa”- omówienie wybranych praw dzieci na podstawie krótkiego anonimowanego filmiku znajdującego się na platformie YouTube autorstwa pani Magdaleny Guz z 19 listopada 2018 roku (wykorzystującej wiersz M. Brykczyńskiego „Prawa dziecka”), zawierającego sceny ze znanych i lubianych bajek dla dzieci:
- prawo do nietykalności
- prawo do bycia równym
- prawo do wyrażania własnych poglądów, uczuć
-prawo do edukacji, wypoczynku i zabawy
-prawo do opieki zdrowotnej

3. Po każdym z wybranych praw wypowiedzi dzieci na ich temat oraz komentarz ze strony nauczyciela z wykorzystaniem dużych obrazków ukazujących prawa dzieci.

4. Zabawa ruchowa „Ludzie do ludzi”.

5. Quiz dla dzieci.

6. Podziękowanie i zabawa taneczna na zakończenie zajęć do piosenki „O prawach dziecka” Jerzego Kobylińskiego znajdującej się na platformie YouTube ze strony „Bajeczki, pioseneczki”.

Tekst piosenki:
Mam prawo żyć
Mam prawo być sobą
Czuć się bezpiecznie, wolną być osobą.
Mam prawo kochać i kochanym być
Nie można mnie krzywdzić, poniżać i bić.
Dziecka prawa poważna sprawa
Dziecka prawa to nie zabawa
Mogę się śmiać
Może się dziać pięknie
Pragnę być zdrowy, rosnąć w swoim tempie.
Mam prawo wybrać sam przyjaciół swych
Nie można mnie zmuszać do uczynków złych.
Mam prawo śnić
Mam prawo być inny
Mogę być słabszy lecz nie czuć się winny.
Mam prawo śpiewać głośno kiedy chcę
Mam prawo płakać cicho, gdy mi źle.

Scenariusz nr 2- „Porozmawiajmy o emocjach”.
15.09.2020

Cele ogólne:
- nazywanie i rozpoznawanie podstawowych emocji
- nauka sposobów radzenia sobie z emocjami
- zrozumienie co wywołuje dane emocje
- rozwijanie współpracy, zapewnienie poczucia bezpieczeństwa w grupie

Środki dydaktyczne: emblematy kwiatów, wazon, tamburyno, obrazki przedstawiające miny, lusterka, „straszydełka”, piłka, materiały plastyczne, opowiadanie.
Forma pracy: grupowa, indywidualna.
Metody: oglądowa, słowna, czynna

Przebieg:
1. Powitanie- „W naszym kręgu”
2. Zabawa „Zamieniamy się miejscami” (kto lubi...)
3. To ja- przedstawienie siebie za pomocą rysunku na kwiatku z pięciu płatków (moje ulubione zajęcie, mój ulubiony kolor, moje ulubione zwierzątko, moja ulubiona pora roku, nie lubię)
4. Prezentacja swoich kwiatków, umieszczenie ich w „dużym wazonie”
5. Zabawa ruchowa „Studio dziwnych kroków” (wykorzystanie elementów ludzie do ludzi)
6. Zabawa- opowiadanie „Co mogła czuć Emilka”- obrazki emocji (gra dydaktyczna)
7. Zabawa „Mój strach”- ozdabiane „straszydełka”- sposób na zmniejszenie lęku u dziecka.
8. Zabawa z piłką (kto ma piłkę mówi coś miłego osobie obok).
9. Na zakończenie „Iskierka przyjaźni”.

Scenariusz nr 3- „Zajęcia prowadzone metodą Ruchu Rozwijającego W. Sherborne”.
14.10.2020

Cele:
-czerpanie radości ze wspólnie spędzonego czasu
-rozwijanie współpracy, wzajemnego zaufania
- kształtowanie poczucia bezpieczeństwa i pewności siebie
- integracja grupy
- zachęcanie do ruchu
- wspomaganie prawidłowego rozwoju dziecka
- wielozmysłowa stymulacja psychomotoryczna
- kształtowanie świadomości własnego ciała

Metody:
- słowne
- czynne
- aktywizujące
- oparte na działaniach praktycznych dzieci

Przebieg zajęć:
1. Powitanie zabawą „Ludzie do ludzi”.
2. Ćwiczenia oparte na relacji „z”:
Lustro – rodzice i dzieci siedzą naprzeciwko siebie, dziecko wykonuje dowolne ruchy, gesty, wykorzystuje mimikę twarzy, rodzic naśladuje ruchy dziecka- zmiana ról.
Domki – rodzic w klęku podpartym, tworzy domek dla swojego dziecka. Dziecko wchodzi do domku (siada skulone pod rodzicem). Dziecko potem wychodzi spod domku, przechodzi między jego nogami i rękami.
Zabawa razem w kole – wszyscy siedzą w kole, trzymając się za ręce. Cała grupa kładzie się na brzuchu, następnie wstaje trzymając się za ręce.

3. Ćwiczenia rozwijające relacje „przeciwko”
Paczka – dziecko zwija się w kłębek na dywanie a dorosły próbuje je „rozwiązać” (zmiana ról).
Skała – dziecko próbuje przesunąć rodzica, następnie zmiana.
4. Ćwiczenia oparte na relacji „razem”
Rowerek – dorosły i dziecko leżą na plecach, stopami opierają się o stopy partnera, kreślą wspólnie kółka w powietrzu, „jadą na rowerze”.
Tunel – dorośli tworzą tunel w klęku podpartym, dzieci przechodzą pod „tunelem”.
Kołyska – dorosły w siadzie rozkrocznym obejmuje dłońmi dziecko siedzące przed nim tyłem, kołyszą się na boki.
Huśtawka – dzieci siedzą w rozkroku, zwrócone przodem, trzymając się za dłonie. Nogi jednego dziecka znajdują się pod nogami drugiego dziecka. Następnie na przemian kładą się na plecach na podłodze, cały czas trzymając się za ręce.
5. Podziękowanie za zabawę ‘Iskierką”.

Scenariusz zajęć nr 4- „Chyba jestem nieśmiały”- bajka terapeutyczna B. Cain
28.04.2021

Cele ogólne:
- nazywanie i rozpoznawanie podstawowych emocji
- nauka sposobów radzenia sobie z emocjami, zwłaszcza z nieśmiałością i lękiem
- zrozumienie co wywołuje dane emocje
- rozwijanie współpracy, zapewnienie poczucia bezpieczeństwa w grupie
- rozwijanie poczucia sprawstwa, zwiększenie samooceny

Środki dydaktyczne: chusta Klanza, bajka terapeutyczna, emblematy z minami, lusterka, masa solna.
Forma pracy: grupowa, indywidualna.
Metody: oglądowa, słowna, czynna.

Przebieg:
1. Powitanie- zabawa z wykorzystaniem chusty Klanza, gdzie dwoje dzieci trzymające chustę za dany kolor, wita się ze sobą w określony sposób pod chustą. Zabawa ta nie wymaga umiejętności, a dzięki regule wykonania zadania pod chustą powoduje, że dziecko nie jest w centrum uwagi, a zarazem zbliża się do pewnej osoby.

2. Bajka terapeutyczna.
3. Zabawa ruchowa „Szukamy Wigorka”.
4. Zabawa typu „Co Stasio czuł?” Praca w podgrupach po kilka osób. Zadaniem dzieci jest dopasować wybrane miny w sytuacjach o których mówi nauczycielka np. Co czuł Staś, kiedy Wigorek się zgubił, kiedy się odnalazł, kiedy pytał sąsiadów czy nie widzieli jego psa? Jest to doskonała zabawa ułatwiająca rozpoznawanie i nazywanie emocji oraz mówienie o ich przyczynach, sposobach radzenia sobie. Praca ta pozwala na współdziałanie, otworzenie się przed innymi. Jednocześnie dzięki podzieleniu grupy na mniejsze zespoły nie zakłóca bezpieczeństwa dziecka.
5. Lepienie Wigorka z masy solnej- zabawa, która nie wymaga umiejętności manualnych, a jednocześnie je usprawniająca. Dzieci lepią psa za pomocą foremki, po wyschnięciu malują na wybrane kolory. Na koniec nazywają swojego psa. Zabawa rozwijająca poczucie sprawstwa.
6. Pomoc dla psów nie mających jeszcze swojego Stasia- psom ze schronisk- wykonanie wraz dziećmi prac plastycznych z masy solnej na kiermasz. Następnie sprzedaż prac rodzicom za dowolną kwotę. Wycieczka do sklepu z artykułami zoologicznymi- wybór karmy, pomoc. Dzieci rozwijają empatię, pokonują nieśmiałość, wzrasta ich poczucie sprawstwa, samoocena.
7. Podziękowanie za zajęcia.

Scenariusz nr 5- „Dni nietypowe- Zielony poniedziałek”.
22.02.2021 zajęcia zmodyfikowane z powodu kwarantanny, wykonane w formie padletu.

Cele ogólne:
- rozwijanie współpracy, zapewnienie poczucia bezpieczeństwa w grupie
- rozwijanie poczucia sprawstwa, zwiększenie samooceny
- przypomnienie prawa do równości
- kształtowanie postawy tolerancji

Środki dydaktyczne: cerata, miski z farbą, pędzle, kartki, pocztówki, „puzzle”, przybory lub zdjęcia przyborów (jak pióropusz, gruba wełniana czapka, wachlarz itp.), worek, duże arkusze papieru, materiały plastyczne.
Forma pracy: grupowa, indywidualna.
Metody: oglądowa, słowna, czynna.

Przebieg:
1. Powitanie
2. Zabawa ruchowa „Szukamy zielonego”
3. Zaproszenie do eksperymentu – dzieci dostają farbę niebieską i żółtą. Próbują wyczarować z tego barwnik zielony.
4. Rozsypanka- wyszukiwanie po sali elementów obrazków. Składanie ich w małych zespołach.
5. Zorganizowanie wystawy zdjęć i pocztówek z różnych stron świata, wspólne oglądanie.
6. Nazywanie przedstawionych postaci, klasyfikowanie ich charakterystycznych rzeczy- domów, przyborów, tradycyjnych ubrań.
7. Rozmowa na temat dzieci z różnych stron świata- zrozumienie, że każdy z nas jest inny, a inny nie znaczy gorszy.
8. Magiczny worek- odkrywanie przez dzieci przedmiotów i dopasowywanie ich do postaci, którym są one potrzebne.
9. Przygotowanie wspólnego plakatu zachęcającego do zbiórki darów.
10. Podziękowanie za zajęcia

Scenariusz nr 6 – Zajęcia z wykorzystaniem chusty Klanza.
02.12.2020

Cele ogólne:
- rozwijanie współpracy, zapewnienie poczucia bezpieczeństwa w grupie
- rozwijanie poczucia sprawstwa
- czerpanie radości ze wspólnie spędzonego czasu

Forma pracy: grupowa, indywidualna.
Metody: oglądowa, słowna, czynna.

Przebieg:
1. Powitanie- dwie wybrane osoby witają się pod chustą.
2. Zabawa na początek „Ziemia-niebo- cisza- sztorm”.
3. Zabawa z wykorzystaniem chusty i piłki- wszyscy, którzy trzymają chustę starają się tak nią poruszać, aby wcelować piłką do środka otworu.
4. Zabawa” Kolory chusty”- dzieci tańczą w rytm muzyki wokół chusty. Gdy
muzyka umilknie, stają na kolorze podanym przez nauczycielkę..
5. Zabawa „Calineczka”- osoba siedzi na środku chusty – reszta dzieci trzymając chustę idzie w jednym kierunku zawijając osobę siedzącą w kwiatek. Na dany znak gwałtownie wyprostowują chustę.
6. Zabawa „Rybki i rekin”- dwoje dzieci jest ukrytych pod chustą, reszta siedzi na obrzeżach chusty trzymając ją na wysokości ramion a nogi ma schowane pod chustą. Dookoła chusty chodzą dwie kolejne osoby to są obrońcy. Dzieci schowane pod chustą „rekiny” krążą pod nią i wybierają osobę, którą wciągają za nogi pod chustę. Obrońcy mogą ratować przed wciągnięciem. Gdy dziecko zostanie wciągnięte do połowy tułowia zostaje rekinem.
7. Zabawa „Naleśnik”- osobę leżącą na brzegu chusty zawijamy (głowa musi pozostać
poza chustą). Ta próbuje sama się rozwinąć.
8. Podziękowanie za zabawę.

Scenariusz nr 7 – tworzenie pomocy dydaktycznych- własna bajka.
30.04.2021

Cele ogólne:
- rozwijanie współpracy, zapewnienie poczucia bezpieczeństwa w grupie
- rozwijanie poczucia sprawstwa
- czerpanie radości ze wspólnie spędzonego czasu
- rozwijanie twórczości dzieci, kreatywności
Forma pracy: grupowa, indywidualna.
Metody: oglądowa, słowna, czynna.

Przebieg:
1. Powitanie- zabawa z piłką (kto ma piłkę mówi coś miłego osobie obok).
2. Stacje zadaniowe- zabawy poznawcze, ruchowe- rozpoznawanie bajek i baśni po ich odczytanym (przez nauczycielkę) fragmencie.
3. Zaproszenie do stworzenia własnej bajki.
4. Odczytanie całości stworzonej przez wszystkich bajki. Podziękowanie, zaproszenie do jednej z propozycji:

- Technika malowania dziesięcioma palcami- podstawową zasadą malowania palcami jest uzyskiwanie efektów graficznych poprzez manipulację farbami przy bezpośrednim użyciu dłoni i palców. Zasadnicza cechą wyróżniającą tą metodę od innych metod ekspresji twórczej jest to, że daje ona dziecku duże możliwości wypowiedzenia się przy minimalnym wręcz wymaganiu dotyczącym umiejętności i sprawności technicznych. Metoda malowania palcami pomaga dzieciom w pokonywaniu lęków, wzmacnia ich wiarę we własne siły. Malowanie palcami jest jedną z najskuteczniejszych metod wyzwalania swobodnej ekspresji twórczej, ułatwia rzutowanie na zewnątrz napięć uczuciowych i popędów. Metoda malowania palcami
polega także na utorowaniu drogi wzajemnego porozumienia, na przygotowaniu dziecka do tego, by zechciało mówić o sobie, swoich przeżyciach.

- Wspólne malowanie historii, postaci na jednym obrazku - której celem jest wzmocnienie współpracy w grupie.

5. Podziękowanie za zajęcia.

Scenariusz nr 8- zaproszenie do placówki stowarzyszeń:
- „Kulawa Warszawa”- ukazanie, że każdy z nas jest inny, co nie znaczy, ze gorszy. Kształtowanie postawy tolerancji, akceptacji.
- „Zwierzęta dzieciom”- ukazanie jak można radzić sobie z emocjami, warsztaty z poczucia sprawstwa.