Świetlica szkolna pełni znaczącą rolę w realizacji zadań opiekuńczo-wychowawczych szkoły. Jako wewnątrzszkolna instytucja opieki i wychowania, wspomaga i uzupełnia pracę szkoły we wszystkich jej zakresach.
Głównym zadaniem świetlicy jest wpierać rodziców w opiece nad dziećmi przed i po zajęciach lekcyjnych. Świetlica jest więc bardzo ważna dla dzieci, które nie mają możliwości powrotu do domu po zakończeniu lekcji. Dzięki świetlicy szkolnej mają one zapewnioną opiekę i możliwość rozwijania się w różnych obszarach. Z opieki świetlicowej korzystać mogą uczniowie rodziców pracujących, jak również rodzica samotnie wychowującego. W ramach działalności świetlicy zaspokaja jest podstawowa potrzeba dzieci, taka jak: bezpieczeństwo, akceptacja, radość oraz zapewnia warunki sprzyjające zdrowiu i prawidłowemu wzrastaniu. Świetlica zapewnia dzieciom bezpieczeństwo przez stałą obecność wychowawcy.
Aby świetlica dobrze funkcjonowała muszą być zachowane odpowiednie warunki– w jednej sali nie powinno być więcej niż 25 dzieci. Świetlica powinna być systematycznie wietrzona. Przestrzeń sali powinna być zaplanowana. W każdej sali świetlicowej powinny być wyznaczone kąciki: do zabawy, odrabiania lekcji, spożywania posiłku i odpoczynku. Wyposażenie świetlicy powinno być urozmaicone i nowoczesne- zabawki, gry edukacyjne , książki , sprzęt komputerowy - dostosowane do wieku, możliwości i zainteresowań dzieci. Meble powinny być dostosowane do wzrostu. Uczniowie świetlicy muszą mieć dostęp do czystych sanitariatów oraz stołówki, w której dba się o zdrowe i zbilansowane posiłki.
Zadaniem wychowawcy świetlicy jest organizowanie zajęć, które nastawione są przede wszystkim na cel wychowawczy i dydaktyczny. Codzienne zajęcia świetlicowe to m.in. zabawy dydaktyczne oraz ćwiczenia służące utrwalaniu i poszerzaniu wiedzy. Świetlica jest więc miejscem do spędzania czasu wolnego w kreatywny sposób. Jest to miejsce, które ma na celu nie tylko zapewnić opiekę uczniom, ale także stworzyć dla nich warunki do rozwijania swoich zainteresowań i pasji.
Funkcje kształcące spełniają też prowadzone konkursy, imprezy i projekty realizowane w świetlicy. Świetną inicjatywą są również spotkania ze znanymi osobami, często również rodzicami dzieci, którzy wykonują interesujący zawód lub mają oryginalną pasję, oraz współpraca z innymi instytucjami ze środowiska lokalnego.
Świetlica jest też miejscem rozwoju społecznego. Zadaniem wychowawców jest dbałość o organizację zabaw i relacji między uczniami. Swoimi działaniami powinni doprowadzić do dobrego samopoczucia uczniów i wychwytywać niepożądane zachowania . W każdej świetlicy zachowanie dzieci powinno być regulowane przez zbiór zasad tworzony wspólnie z uczniami i zatwierdzany na zasadzie kontraktu na początku każdego roku szkolnego. To tu w jednym czasie spotyka się wielu uczniów ,z różnych klas i środowisk domowych. Muszą więc się podporządkować panującym zasadom, liczyć się z rówieśnikami. Często do świetlicy zapisywane są dzieci z orzeczeniami i opiniami, które wymagają specjalnych oddziaływań pedagogicznych ze strony wychowawców. Jest to też miejsce dobrze sprzyjające dzieciom z rodzin, w których nie zawsze „dobrze się dzieje”. Świetlica rekompensuje im trudne warunki lub brak zainteresowania ze strony najbliższych, udzielając pomocy i wsparcia emocjonalnego. Ważny jest więc autorytet wychowawcy, który jest doskonałym moderatorem zachowań i sposobów rozwiązywania trudnych spraw. Ważna jest także współpraca z nauczycielami uczącymi, specjalistami i rodzicami, którzy znają i rozumieją zachowania i potrzeby uczniów. Duży wpływ na funkcjonowanie świetlicy ma również życzliwość i otwartość nauczyciela wobec dzieci. Dzięki temu mogą one zwracać się do niego z każdym problemem.
Świetlica szkolna jest bezpiecznym miejscem, w którym uczniowie mogą spędzać czas po lekcjach pod opieką nauczycieli. Zapewniają oni odpowiednie warunki do nauki, zabawy, a także odpoczynku. W świetlicy szkolnej panuje atmosfera wzajemnego szacunku i współpracy, co sprzyja rozwojowi uczniów i budowaniu pozytywnych relacji między nimi. Dzięki temu uczniowie czują się tam bezpiecznie i komfortowo, co jest bardzo istotne dla ich dobrej kondycji psychicznej i społecznej. Świetlica szkolna to więc nie tylko miejsce, w którym można spędzać czas po lekcjach, ale także ważne środowisko wsparcia i opieki dla uczniów.