Wpływ czytania książek na mózg

Język jako narzędzie do komunikowania się jest jednym z najważniejszych i najbardziej złożonych sposobów, w jaki ludzie wyrażają myśli, emocje i informacje. Jest systemem znaków i symboli, których ludzie używają do komunikowania się. Składa się on z elementów fonologicznych (dźwięków), morfologicznych (struktur słów), syntaktycznych (zasad łączenia słów w zdania), semantycznych (znaczeń) i pragmatycznych (kontekstu użycia). Oto przykłady funkcji, które pełni:
⦁ komunikacyjna: przekazywanie informacji, myśli i emocji.
⦁ ekspresyjna: wyrażanie uczuć i osobistych reakcji.
⦁ poznawcza: organizowanie myśli i ułatwianie procesów poznawczych.
⦁ społeczna: umożliwianie interakcji społecznych i budowanie relacji.
⦁ pragmatyczna: dostosowywanie języka do kontekstu sytuacyjnego.

Język jako środek do porozumiewania się powstał ok. 100 tysięcy lat temu. Rodzimy się już gotowi do nauki mowy, jej słuchania i rozumienia, jednak ok. 5000 lat temu zaczęto utrwalać język za pomocą znaków graficznych. Fakt, że w naszym mózgu nie ma narzędzia odpowiedzialnego tylko za czytanie powoduje, że każdy z nas musiał się tego nauczyć od początku. Zaangażowanych w nie jest wiele obszarów mózgu, które muszą być bardzo dobrze ze sobą połączone a czytanie wykorzystuje w mózgu te połączenia, które zostały wykształcone dla mówienia.
W czasie czytania uaktywniają się w mózgu płaty potyliczne, odpowiedzialne za przetwarzanie bodźców wzrokowych. I tak, w momencie zobaczenia czegoś, co przypomina pismo, mózg aktywuje się silniej, rozpoznaje, że nie ma do czynienia ze zwykłym obrazkiem i zaczyna porównywać widziane symbole z tym, co ma już w zasobach swojej pamięci.
Wychowawcy i nauczyciele doskonale rozumieją wpływ literatury na rozwój dzieci, bo ta kształtuje ich zdolności poznawcze, emocjonalne i społeczne. Wpływa na:
⦁ Rozwój językowy: czytanie książek zwiększa zasób słownictwa, co przekłada się na lepsze umiejętności komunikacyjne.
⦁ Poprawa gramatyki i struktury językowej: Ekspozycja na poprawne zdania i różnorodne konstrukcje językowe pomaga dzieciom w nauce gramatyki i stylu pisania.
⦁ Rozwój poznawczy
⦁ Kreatywność i wyobraźnia: Literatura, zwłaszcza opowieści i baśnie, pobudza wyobraźnię dzieci, rozwijając ich kreatywne myślenie.
⦁ Zdolności analityczne: Czytanie wymaga analizowania fabuły, rozumienia motywacji postaci i przewidywania następstw, co rozwija zdolności analityczne.
⦁ Empatia i rozwój emocjonalny: identyfikacja z bohaterami i przeżywanie ich emocji pomaga dzieciom lepiej rozumieć i zarządzać własnymi emocjami, wczuwanie się w sytuacje innych osób poprzez literaturę rozwija zdolność do empatii i współczucia.
⦁ Rozwój społeczny: zrozumienie ról społecznych: książki przedstawiają różnorodne postaci i sytuacje społeczne, co pomaga dzieciom zrozumieć różne role społeczne i wartości.
⦁ Budowanie relacji: dzieci, które czytają, mogą lepiej komunikować się z innymi, co sprzyja budowaniu relacji i współpracy.
⦁ Poprawa koncentracji: regularne czytanie wymaga skupienia i uwagi, co przyczynia się do lepszego zarządzania uwagą i koncentracją.
⦁ Stymulacja intelektualna: aktywacja mózgu - czytanie angażuje różne obszary mózgu odpowiedzialne za przetwarzanie języka, wyobraźnię i myślenie krytyczne.
⦁ Zapobieganie demencji: badania sugerują, że regularne czytanie może opóźniać objawy chorób neurodegeneracyjnych, takich jak demencja i choroba Alzheimera, dzięki ciągłemu stymulowaniu mózgu.
⦁ Redukcja stresu: Rrelaksacja - czytanie może działać uspokajająco, redukując poziom stresu i napięcia. Wciągająca książka może odwrócić uwagę od codziennych problemów i obniżyć ciśnienie krwi!!!
⦁ Poprawa pamięci i funkcji poznawczych: wzmocnienie pamięci - śledzenie fabuły książki i zapamiętywanie detali wzmacnia pamięć i zdolności poznawcze.
⦁ Zdolności analityczne: analizowanie i krytyczne myślenie o treściach książki rozwija zdolności analityczne i krytyczne myślenie.
⦁ Rozwój kreatywności i wyobraźni: książki, szczególnie te z gatunku science fiction i fantasy, pobudzają wyobraźnię i kreatywność, pozwalając czytelnikom na tworzenie własnych obrazów i scenariuszy w umyśle.
⦁ Lepsze umiejętności pisarskie: wpływ na styl pisania - czytanie dobrej literatury wpływa na własny styl pisania, pomagając rozwijać umiejętności literackie i wyrażania myśli.

Edukacja jak z bajki, czyli wartości wspólnego czytania z dziećmi

Czytanie dzieciom przez rodziców ma wiele korzyści, które przyczyniają się do wszechstronnego rozwoju dziecka. Oto główne powody, dlaczego rodzice powinni czytać swoim dzieciom:

⦁ Relacje z rodzicami: Czytanie na głos jest czasem spędzonym razem, co wzmacnia więź emocjonalną między dzieckiem a rodzicem.
⦁ Poczucie bezpieczeństwa: regularne czytanie tworzy rutynę, która daje dziecku poczucie bezpieczeństwa i stabilności.
⦁ Umiejętności przedczytelnicze: słuchanie opowieści pomaga dzieciom zrozumieć strukturę języka, co jest fundamentem umiejętności czytania.
⦁ Lepsze przygotowanie do szkoły: dzieci, którym regularnie czyta się książki, zazwyczaj lepiej radzą sobie w szkole, są bardziej zmotywowane do nauki, zainspirowane do odkrywania nowych zainteresowań i pasji.

Czytanie bajek aktywizuje centra emocjonalne w mózgu, ale konieczna musi być właściwa atmosfera - modulowanie głosu, odpowiedni klimat (np. klimatyczna muzyka, światło świec) pozwalający lepszemu utosamieniu się dzieci z bohaterami opowiadanej historii.
Bajki odwołują się do wspomnień w naszych mózgach i powrotu do tych momentów, kiedy nam jako dzieciom czytali rodzice
Bajki i baśnie to nie tylko historie, ale także obrazy i archetypy im towarzyszące - wg austriackiego psychoanalityka i pedagoga Bruno Bettelheima dziecko uczy się rozumieć świat - zewnętrzny i wewnętrzny, poznają sposoby radzenia sobie z przeciwnościami losu, emocjami i uczuciami.
Baśnie poprawiają zdolność dziecka do nawiązywania więzi z samym sobą, innymi ludźmi, kulturą czy przyrodą
Bajki i baśnie pozwalają rozumieć samych siebie - poprzez rozwijanie włsnego potencjału i zasobów wewnętrznych

Czytanie książek przedłuża życie

Tak, jak nasze ciało potrzebuje ruchu, tak nasz mózg potrzebuje treningu. Podczas czytania wzmacnia się kondycja komórek naszego mózgu, zwiększa się ilość i jakość połączeń w sieci neuronalnej. Liczba kontaktów międzyneuronalnych, czyli synaps jest mierzalnie większa. Zmiany te utrwalają się, jeśli czytamy dużo i regularnie. Nasz mózg zyskuje, brak czytania zaś przyczynia się do ubytku neuronów oraz stopniowe pogarszanie się np. zasobu słownictwa i zdolności komunikacyjnych. Czytanie książek ma kompleksowy i wielowymiarowy wpływ na mózg człowieka, przyczyniając się do rozwoju intelektualnego, emocjonalnego i społecznego, a także do ogólnego dobrostanu fizycznego i psychicznego. Jak widać, literatura odgrywa kluczową rolę we wszechstronnym rozwoju dzieci, wpływając na ich zdolności językowe, poznawcze, emocjonalne i społeczne. Regularne czytanie książek jest nie tylko formą rozrywki, ale także istotnym elementem edukacji i wychowania. Czytajmy na zdrowie!

Źródło:
artykuł: ttps://naukatolubie.pl/jak-czytanie-wplywa-na-mozg/
film YouTube "Obejrzyj, a nigdy nie przestaniesz czytać książek" Nauka. To lubię.
"Jak zapoewnić swojemu dziecku najlepszy start. Edukacja i rozwój zgodne z naturalnymi potrzebami przedszkolaka." Anita Janeczek-Romanowska, Mikołaj Marcela

opracowanie: Sylwia Oskwarek