Gimnastyka korekcyjna u dzieci wczesnoszkolnych

Wada postawy to zespół nieprawidłowości jakie występują w pozycji człowieka, są to niewielkie odchylenia, które należy korygować ćwiczeniami biernymi jak i czynnymi[ Agata Wawrzyniak, Maciej Tomaszewski, Judyta Mews, Anna Jung, Bolesław Kalicki, Wady postawy u dzieci i młodzieży jako jeden z głównych problemów w rozwoju psychosomatycznym” - 2017.]. U dzieci przedszkolnych, a bardziej dokładnie szkolnych możemy w dzisiejszych czasach zaobserwować wiele wad postaw:
1.plecy (okrągłe, plecy wklęsłe, plecy okrągło-płaskie, plecy płaskie),
2.wady kończyn dolnych ( stopa płaska i stopa płasko-koślawa),
3.klatki piersiowej (lejkowata, kurza, nadmierna kifoza piersiowa, boczne skrzywienie kręgosłupa),
4.kolana (koślawe, szpotawe, zniekształcenia statyczne kończyn dolnych).

Ja chcę opisać i zarazem omówić wady najczęściej spotykane u dzieci, plecy okrągłe ( pogłębienie kifozy piersiowej), plecy wklęsłe (pogłębienie lordozy lędźwiowej).
Plecy okrągłe są często spotykane u dzieci chorujących na astmę oskrzelową, gruźlicę, czy tez mukowiscydozę, jak również u dzieci spędzających dużo czasu przy komputerze. Boczne skrzywienie kręgosłupa, bierze swoje początki od braku ruchu, nieprawidłowej postawy przyjmowanej przy siedzeniu, nieprawidłowe noszenie przedmiotów na jednym ramieniu, otyłość, a więc zła dieta, jak również brak aktywności fizycznej.
W dzisiejszym świecie wady postawy występujące u dzieci stają się coraz bardziej powszechne, zaczynają się już w okresie przedszkolnym i występują nawet u 30 procent dzieci w klasie czy też grupie.
Wyodrębniamy dwa rodzaje wad:
- nieprawidłowa postawa wynikająca z przyzwyczajenia, konieczny jest udział w zajęciach korekcyjnych,
- faktyczna wada postawy, konieczne jest leczenie przez fizjoterapię, a w ostateczności nawet operacja.
Do obowiązków rodziców i nauczycieli należy rozpoznanie nieprawidłowości w rozwoju dziecka i skierowanie dziecka na badanie profilaktyczne. Szybkie wykrycie wad może pomóc w zapobieganiu, pogłębieniu wad jak i nieprawidłowości.
Po wykryciu wady postawy, najważniejsze jest dostosowanie odpowiednich zestawów ćwiczeń, które pomogą je niwelować.
Skutków wad postawy jest niezwykle dużo poczynając od obniżenia ogólnej sprawności, siły, wytrzymałości, zmniejszenia wydolności układu krążenia, zniekształceń kręgosłupa idąc dalej prowadzi to do inwalidztwa, jak i do pogorszenia sprawności psychicznej z powodu innej postawy [ A. Górecki, J. Kiwerski, I.M. Kowalski, W. Marczyński, J. Nowotny, M. Rybicka, U. Jarosz, M. Suwalska, W. Szelachowska-Kluza, Profilaktyka wad postawy u dzieci i młodzieży w środowisku nauczania i wychowania – rekomendacje ekspertów, Rocznik Medyczny. 2009; s.168-177.].
Profilaktykę dzielimy na obszary:
* prewencja pierwotna, ma na celu promocję zdrowia, kierowana jest do wszystkich, polecona jest osobom zdrowym, zapobiega przyjmowania wadliwej postawy ciała[ O. Nowotny-Czupryna, Profilaktyczne aspekty diagnostyki i terapii wad postawy ciała [w:] Janusz Nowotny, Wady postawy ciała dzieci i młodzieży, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Administracji, Bielsko Biała, 2009.].
* profilaktyka wtórna, zalecana jest u osób u których widoczne są już niewielkie nieprawidłowości, powrót do prawidłowej postawy jest możliwy, ćwiczenia wykonywane są m.in. na zajęciach korekcyjnych.
* profilaktyka trzeciorzędowa, potrzebna jest ona osobom z wadami postawy u których są zmiany funkcjonalne i strukturalne. Prawidłowa postawa ciała już nie jest możliwa, udaje się zatrzymać rozwój wady, oraz zmniejszyć skutki[ Tamże.].

Wady postawy są ogromnym problemem dzisiejszego świata, są one traktowane jako problemy zdrowotne, dlatego wdrożenie profilaktyki jest bardzo ważne[ Agata Wawrzyniak, Maciej Tomaszewski, Judyta Mews, Anna Jung, Bolesław Kalicki ]. Wiek szkolny dzieci według Kratenova i współpracowników to najlepszy czas dla oddziaływań na dziecko i niwelowaniu wad postawy[ Kratenova J, Zejglicova K, Maly M et al.: Prevalence and risk factors of poor posture in school children in the Czech Republic. J Sch Health 2007; 77: 131–137.]. Odsetek dzieci posiadających wad postaw wciąż rosną, jest to spowodowane ciężkim plecakiem do szkoły, siedzącym trybem życia, małą ilością ruchu, brakiem uprawiania sportu, do tego dochodzi duża ilość czasu spędzana przy komputerze jak i przy telefonie, dzieci przybierają niewłaściwe pozycje siedzące dlatego istotną kwestią jest rozpoczęcie jak najwcześniej ćwiczeń mających na celu niwelowanie wad postawy, a nawet niedopuszczanie do ich powstawania.
Pierwszymi sprzymierzeńcami dzieci powinni być ich rodzice, którzy zachęcą dzieci do uprawiania sportu, albo co najlepsze sami dadzą przykład i przybiorą aktywne formy spędzania czasu z dzieckiem, następnie zniwelują „śmieciowe” jedzenie. Znając skutki tych schorzeń, musimy zadbać o lepszą przyszłość dla naszych dzieci, jednakże rodzice często nie zdają sobie sprawy o skutkach, jakie niosą ze sobą wady postawy. Edukacja rodziców powinna być priorytetem w działaniach rządu, ministerstwa zdrowia, lekarzy, fizjoterapeutów jak i nauczycieli wychowania fizycznego. Uświadomienie rodziców jak i nauczycieli jest tu gwarantem.
Warto więc dbać o wyrabianie nawyku prawidłowej postawy oraz odrzucać wszelkie niesprzyjające sytuacje, które mogą utrudniać utrzymanie odpowiedniej pozycji.
Zamierzone efekty możliwe są do osiągnięcia, tylko i wyłącznie przez współpracę między wszystkimi osobami odpowiedzialnymi za rozwój dzieci, bo tylko trud wspólnie włożony w rozwój może przynieś wymierne efekty. Dobrym pomysłem jest gimnastyka ogólnorozwojowa już w przedszkolu, ćwiczenia w ramach programu „mali wspaniali” w wielu miastach, szczególnie w przedszkolu, zwiększanie ilości pobytu na świeżym powietrzu, zajęcia wychowania fizycznego w ilości od 3 a w ósmej klasie 5 godzin w tygodniu, dodatkowo gimnastyka korekcyjna, a także zajęcia tzw.”sksy”. Dobrym pomysłem są też szafki w szkole dla uczniów w którym trzymane są podręczniki, aby odciążyć ich kręgosłup, mierzenie dzieci, aby siedziały na odpowiedniej wysokości krzesłach i przy dobrze dobranych stołach. Zostało zrobione dużo, jednak widząc ciągle rosnący wskaźnik wad postaw, jest to zbyt mało, musimy myśleć w szerszym zakresie i patrząc daleko do przodu. Uważam, że konieczne jest wdrożenie profilaktyki pierwszorzędowej i drugorzędowej, mająca na celu możliwe przeciwdziałanie wadą postaw, oraz ograniczenie skutków zdrowotnych[ Agata Wawrzyniak, Maciej Tomaszewski, Judyta Mews, Anna Jung, Bolesław Kalicki Wady postawy u dzieci i młodzieży jako jeden z głównych problemów w rozwoju psychosomatycznym Pediatr Med Rodz 2017, 13 (1), p. 72–78].

Skutki braku profilaktyki mogą doprowadzić do nieodwracalnych zmian np. operacji, a nawet mogą skutkować poruszaniem się na wózku inwalidzkim. Szczególnie trudnym problemem jest elektronika, która „kusi” dzieci do spędzania jak największej ilości czasu przed ekranem w nieprawidłowej pozycji.
To My dorośli możemy to zmienić, od nas zależy czy nowe pokolenia, będą musiały zmierzyć się z wieloma wadami postawy, czy wręcz przeciwnie będą potrzebowały jedynie stymulowania i zajęć ruchowych.