Bank centralny NBP. Scenariusz lekcji

Temat: Bank centralny (NBP)

CELE LEKCJI:

1. Cel ogólny: poszerzenie wiedzy uczniów na temat roli i zadań banku centralnego

2. Cele szczegółowe
Po zakończonej lekcji Uczeń:
- zna pojęcia: bank centralny, bank komercyjny, Komisja Nadzoru Finansowego, Bankowy Fundusz Gwarancyjny, pieniądz, podaż pieniądza, depozyt, stopa procentowa, inflacja, siła nabywcza pieniądza,
- wskazuje różnice między bankiem centralnym a bankami komercyjnymi
- wyjaśnia czym jest Narodowy Bank Polski, kiedy został założony oraz gdzie znajduje się jego siedziba
- wymienia organy Narodowego Banku Polskiego, określa ich skład, zasady wyboru oraz podstawowe kompetencje
- wyjaśnia poszczególne funkcje banku centralnego ze szczególnym zwróceniem uwagi na funkcję emisyjną
- wie, gdzie produkowane są banknoty i monety oraz dlaczego tylko bank centralny ma prawo do ich emisji
- potrafi określić na czym polega polityka banku centralnego, jaki wpływ ma Narodowy Bank Polski na podaż pieniądza (wyjaśnia znaczenie operacji otwartego rynku, ustalania stóp procentowych oraz stopy rezerwy obowiązkowej)
- wskazuje cechy i funkcje pieniądza
- potrafi wymienić formy ewolucji pieniądza
- wyjaśnia czym jest inflacja, wskazuje jej przyczyny i skutki
- wskazuje sposoby przeciwdziałania inflacji oraz określa rolę banku centralnego w walce z inflacją

METODY PRACY:
- wykład połączony z elementami rozmowy nauczającej
- filmiki tematyczne dostępne w Internecie
- quiz przygotowany w wybranej aplikacji np. Kahoot, Google Forms, Quizizz

ŚRODKI DYDAKTYCZNE:
- komputer z dostępem do Internetu
- prezentacja np. w programie PowerPoint lub Canva,
- telefony komórkowe uczniów z dostępem do Internetu

PRZEBIEG LEKCJI:
1. Część wstępna:
Uczniowie zostają zapoznani z tematem i celami lekcji
2. Rozwinięcie
Nauczyciel wyjaśnia czym jest bank centralny i jaką pełni rolę w każdym państwie. Prowadzący wyjaśnia, że bank centralny jest instytucją, która zarządza walutą danego kraju oraz podażą pieniądza. Zwraca uwagę, że głównym celem banku centralnego jest zapewnienie stabilności cen, dlatego też prowadzi odpowiednią politykę pieniężną. Następnie wskazuje na czym polega różnica między bankiem centralnym a bankami komercyjnymi (zwraca uwagę, że bank centralny nie świadczy usług dla klientów indywidualnych). Uczniowie zostają zapytani, jakie znają banki komercyjne działające w Polsce oraz na jakie usługi mogą liczyć ich klienci.

W dalszej części lekcji nauczyciel informuje uczniów, że polskim bankiem centralnym jest Narodowy Bank Polski, który został założony w 1945 roku, a jego siedziba znajduje się w Warszawie. Następnie uczniowie zostają zapoznani z organami NBP tj. zasadami wyboru i zadaniami Prezesa NBP, Rady Polityki Pieniężnej NBP oraz Zarządu NBP.
Po krótkiej prezentacji organów Narodowego Banku Polskiego, nauczyciel włącza uczniom jeden z dostępnych filmików na temat banku centralnego:
https://www.youtube.com/watch?v=VzhM6y4Ibko
https://www.youtube.com/watch?v=9hflJbYvHR0
Po projekcji filmiku na temat roli banku centralnego uczniowie zostają zapoznani z 3 podstawowymi funkcjami Narodowego Banku Polskiego. Młodzież dowiaduje się, że NBP jest bankiem banków (zajmuje nadrzędną pozycję wobec innych banków, nadzoruje działalność całego systemu bankowego). Nauczyciel podkreśla, że NBP jest częścią systemu bankowego, który ma szczególną rolę do spełnienia. Prowadzący wyjaśnia jaki wpływ na podaż pieniądza ma polityka pieniężna banku centralnego. Zwraca uwagę, że zmiany stóp procentowych wpływają na oprocentowanie kredytów w bankach komercyjnych oraz ich dostępność. W tej części wykładu uczniowie dowiadują się, że podniesienie stóp procentowych przez bank centralny prowadzi do wzrostu oprocentowania kredytów, co skutkuje spadkiem podaży pieniądza. Z kolei obniżenie stóp procentowych powoduje wzrost podaży pieniądza.
Nauczyciel wyjaśnia, że na podaż pieniądza mają także wpływ operacje otwartego rynku czyli sprzedaż lub skup papierów wartościowych przez bank centralny. Uczniowie dowiadują się, że sprzedaż papierów wartościowych przez NBP prowadzi do zmniejszenia ilości pieniądza w obiegu czyli spadku jego podaży. Natomiast zakup papierów wartościowych przez bank centralny zwiększa podaż pieniądza na rynku.
Instrumentem polityki pieniężnej banku centralnego jest także ustalanie stopy rezerwy obowiązkowej. Nauczyciel wyjaśnia, że NBP określając % rezerwy obowiązkowej jaką banki komercyjne muszą wpłacać do banku centralnego także wpływa na podaż pieniądza. Im wyższa stopa rezerwy obowiązkowej tym mniejsza podaż pieniądza. Młodzież dowiaduje się jednocześnie, że dzięki obowiązkowym wpłatom do banku centralnego, klienci są zabezpieczeni przed niewypłacalnością banków komercyjnych w razie ogłoszenia ich upadłości.

W kolejnej części lekcji nauczyciel omawia kolejną funkcję banku centralnego, a mianowicie, że bank centralny jest bankiem państwa. W ramach tej funkcji NBP m.in. prowadzi rachunki Rządu i innych instytucji państwowych oraz odpowiada za obsługę długu publicznego.
Szczególną uwagę nauczyciel poświęca funkcji emisyjnej NBP. Uczniowie dowiadują się, dlaczego Narodowy Bank Polski ma wyłączne prawo emitowania znaków pieniężnych tj. banknotów i monet. Młodzież zostaje poinformowana, że polskie banknoty są drukowane w Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych, a monety w Mennicy Polskiej. Po omówieniu roli emisyjnej banku centralnego, uczniowie zostają zapytani, czym według nich jest pieniądz. Następnie wspólnie z prowadzącym, określają, jakie funkcje spełnia pieniądz (miernik wartości, środek wymiany, tezauryzacji oraz środek płatniczy). Nauczyciel w bardzo skrótowy sposób przedstawia ewolucję form pieniądza oraz wyjaśnia jakie cechy powinien mieć pieniądz. Uczniowie odpowiadają następnie na pytanie nauczyciela, czy polski pieniądz posiada wszystkie omówione cechy. Jako podsumowanie tej części lekcji, nauczyciel włącza wybrany filmik na temat funkcji i cech pieniądza:
https://www.youtube.com/watch?v=EttpdGdp0eU
https://www.youtube.com/watch?v=mAqcahkghCM

W ostatniej części wykładu prowadzący wyjaśnia czym jest inflacja (zjawisko ogólnego wzrostu poziomu cen towarów i usług w gospodarce) oraz czym może być ona spowodowana. Nauczyciel zwraca uwagę na inflację popytową (wiąże się z nadmierną ilością pieniądza w obiegu, który prowadzi do wzrostu popytu na towary i usługi a w konsekwencji do wzrostu cen) oraz inflację kosztową (wiąże się ze wzrostem kosztów produkcji, co powoduje wzrost cen towarów i usług).
Nauczyciel wyjaśnia następnie jakie są skutki inflacji: spadek siły nabywczej pieniądza, „ucieczka od pieniądza”, osłabienie aktywności gospodarczej. Szczególną uwagę prowadzący poświęca spadkowi siły nabywczej pieniądza. Uczniowie dowiadują się, że wzrost poziomu cen powoduje, iż siła nabywcza pieniądza spada, czyli każdy z nas za tę samą sumę pieniędzy może kupić mniej towarów i usług. Na zakończenie nauczyciel wskazuje sposoby przeciwdziałania inflacji. Podkreśla także, jak ważną rolę w walce z inflacją odgrywa bank centralny.

3. Zakończenie
Nauczyciel dziękuje wszystkim zgromadzonym za uwagę. Następnie w ramach podsumowania lekcji uczniowie rozwiązują quiz wiedzy o Narodowym Banku Polskim przygotowany w wybranej aplikacji.