Konkurs polonistyczny

K O N K U R S P O L O N I S T Y C Z N Y
DLA UCZNIÓW SZKOŁY PODSTAWOWEJ

Zapoznaj się z tekstem do zadań nr 1-4

Ryszard Kapuściński
Imperium
(fragment)

No więc lotnisko, kontrola paszportowa. W okienku młody żołnierz z wojsk pogranicznych. Zaczyna się oglądanie paszportu. Oglądanie, czytanie, ale przede wszystkim – szukanie fotografii. Jest fotografia! Żołnierz patrzy na fotografię, a potem na mnie, na fotografię i zaraz na mnie, na fotografię i na mnie. Coś mu się nie zgadza. Zdejmijcie okulary!, rozkazuje. Na fotografię i na mnie, na fotografię i na mnie. Ale widzę po jego twarzy, że teraz, bez okularów, nie zgadza mu się jeszcze bardziej. W jego jasnych oczach dostrzegam skupienie i czuję, że jego myśl zaczyna gorączkowo pracować. Domyślam się, że wiem, nad czym ta myśl w tej chwili pracuje – ona szuka wroga. Wróg nie ma swojej kwalifikacji wypisanej na czole, przeciwnie – wróg jest zamaskowany. Zadanie więc polega na tym, żeby go zdemaskować. W tej właśnie umiejętności szkolą mojego żołnierza i tysiące jego kolegów. Oto macie sto zdjęć, mówi sierżant, wśród nich jedno jest szpiega. Kto odgadnie, dostanie tydzień urlopu. Chłopcy wpatrują się, wpatrują, pot występuje im na skronie. Tydzień urlopu!
Ten? A może ten? Ten nie, ten wygląda na porządnego człowieka. A myślisz, że szpieg ma rogi na głowie? Szpieg może wyglądać normalnie, może się nawet dobrotliwie uśmiechać! Oczywiście, w ogóle nie trafiają, bo pośród tych stu nie było żadnego szpiega. Teraz już nie ma szpiegów. Nie ma? Czy można sobie wyobrazić świat bez szpiegów? Myśl żołnierza pracuje, szuka, przenika. Jedno jest pewne – szpieg chce się tu dostać za wszelką cenę, prześliznąć, przemycić, przerwać. Tylko pytanie – który to on spośród dziesiątków ludzi, którzy cierpliwie oczekują na moment, kiedy na każdym z nich spocznie czujna para jasnych oczu? Czasem mówią – nie ma już zimnej wojny. Ale ona ciągle jest, jest w tym krążeniu wzroku między fotografią a twarzą, w tym natarczywym i świdrującym wpatrywaniu się, w tym badawczym i podejrzliwym spojrzeniu, w tym namyśle, wahaniu i niepewności, co ostatecznie z nami zrobić. [...]

Zadanie 1. (1 p.)
Powyższy tekst to fragment książki R. Kapuścińskiego pt. Imperium, będącej reportażem z podróży do ZSRR (dzisiejszej Rosji). Podaj definicję reportażu.

........................................
Zadanie 2. (4 p.)
Wypisz z fragmentu Imperium przykłady zdań posiadających cztery różne rodzaje podmiotów. Zapisz nazwę podmiotu oraz przykład zdania.
a. rodzaj podmiotu: ........................................
zdanie z tekstu zawierające ten podmiot: ........................................
b. rodzaj podmiotu: ........................................
zdanie z tekstu zawierające ten podmiot: ........................................
c. rodzaj podmiotu: ........................................
zdanie z tekstu zawierające ten podmiot: ........................................
d. rodzaj podmiotu: ........................................
zdanie z tekstu zawierające ten podmiot: ........................................

Zadanie 3. (1 p.)
Zapisz jeden przykład równoważnika zdania zaczerpnięty z powyższego tekstu.

........................................

Zadanie 4. (1 p.)
Jak nazwiesz rodzaj zdań pytających znajdujących się w drugim akapicie tekstu?

........................................

Zadanie 5. (1 p.)
Podaj imię i nazwisko autora oraz tytuł utworu epickiego, w którym występuje motyw podróży.

........................................
Zadanie 6. (2 p.)
Zastosuj w zdaniach wyraz szpieg w roli:

a) dopełnienia: ........................................
........................................
b) orzecznika w orzeczeniu imiennym: ........................................
........................................

Zadanie 7. (2 p.)
Do czasownika szpiegować dopisz dwa różne okoliczniki oraz podaj nazwy powstałych okoliczników:

szpiegować – okolicznik: ..................................., nazwa okolicznika: ........................................

szpiegować – okolicznik: ..................................,
nazwa okolicznika: ........................................

Zadanie 8. (2 p.)
Jaka oboczność zachodzi w odmianie rzeczownika wróg?

........................................

Podaj przykład innego rzeczownika, w którego odmianie zachodzi taka sama oboczność:

........................................

Zadanie 9. (2 p.)
Do podanych wyrazów dopisz:
a) synonim: b) antonim:

wróg - ....................... wojna - ........................
podróżować - ..................... nieopodal - .........................
oryginalny - .................... wszyscy - .........................

Zapoznaj się z tekstem do zadań nr 10-13

Adam Mickiewicz
Reduta Ordona
Opowiadanie adiutanta
(fragment)

Nam strzelać nie kazano. - Wstąpiłem na działo
I spójrzałem na pole; dwieście armat grzmiało.
Artyleryi ruskiej ciągną się szeregi,
Prosto, długo, daleko, jako morza brzegi;
I widziałem ich wodza: przybiegł, mieczem skinął
I jak ptak jedno skrzydło wojska swego zwinął;
Wylewa się spod skrzydła ściśniona piechota
Długą czarną kolumną, jako lawa błota,
Nasypana iskrami bagnetów. Jak sępy
Czarne chorągwie na śmierć prowadzą zastępy.
[...]
Tam kula, lecąc, z dala grozi, szumi, wyje.
Ryczy jak byk przed bitwą, miota się, grunt ryje; -
Już dopadła; jak boa śród kolumn się zwija,
Pali piersią, rwie zębem, oddechem zabija.
Najstraszniejszej nie widać, lecz słychać po dźwięku,
Po waleniu się trupów, po ranionych jęku:
Gdy kolumnę od końca do końca przewierci,
Jak gdyby środkiem wojska przeszedł anioł śmierci.

Zadanie 10. (4 p.)
We fragmencie wiersza Mickiewicza odnajdź cztery różne środki stylistyczne (in. figury poetyckie). Zapisz nazwy tych środków wraz z przykładami.

........................................

Zadanie 11. (1 p.)
W powyższym tekście odnajdź imiesłów. Zapisz go wraz z jego pełną nazwą.

........................................

Zadanie 12. (1 p.)
Zaznacz odpowiedź: W przytoczonym fragmencie Reduty Ordona występują rymy:
A. dokładne, żeńskie, gramatyczne
B. dokładne, żeńskie, gramatyczne i niegramatyczne
C. niedokładne, męskie, gramatyczne i niegramatyczne
D. dokładne, męskie i żeńskie, niegramatyczne

Zadanie 13. (3 p.)
Zapisz wypowiedzenie wielokrotnie złożone, składające się z minimum 4 zdań składowych różnego typu, które odda sens treści przeczytanych w zamieszczonym fragmencie tekstu Mickiewicza.

........................................

Zadanie 14. (1 p.)
Błędne zdania zapisz w sposób poprawny:

Mógłbyś mi podać jednego pomarańcza?

........................................

Kupiłam książkę dla koleżanki, która wydała się interesująca.

........................................

W wieku siedmiu lat urodziła się moja siostra.

........................................

Kontrol biletów ujawniła pasażerów podróżujących na gapę.

........................................

Zapoznaj się z tekstem do zadań nr 15-16

Jan Kochanowski
Na Sokalskie mogiły

Tuśmy się mężnie prze ojczyznę bili
I na ostatek gardła położyli.
Nie masz przecz, gościu, złez nad nami tracić,
Taką śmierć mógłbyś sam drogo zapłacić.

1- tu, tj. pod Sokalem w bitwie z Tatarami w r. 1519

Zadanie 15. (1 p.)
Wykorzystując wiedzę nabytą na lekcjach oraz kontekst biograficzny, określ gatunek literacki powyższego utworu. Zapisz nazwę gatunku.

........................................

Zadanie 16. (1 p.)
Jakie wspólne motywy dostrzegasz w utworach Mickiewicza i Kochanowskiego? Wymień przynajmniej 2 wspólne motywy, wykorzystując znajomość całości Reduty Ordona i Na Sokalskie mogiły.

........................................

Zadanie 17. (2 p.)
Które z poniższych stwierdzeń jest ci bliższe?
1) Podróżowanie bez celu nie ma sensu.
2) Ofiara życia poniesiona przez walczących za ojczyznę nie jest daremna.
Uzasadnij słuszność wybranej przez siebie tezy, popierając ją dwoma argumentami - własnym zdaniem oraz przykładem zaczerpniętym z literatury.

........................................

BRUDNOPIS
........................................
........................................

KLUCZ ODPOWIEDZI

1 - 1 punkt za definicję reportażu – relacja z wydarzeń, których autor był uczestnikiem lub świadkiem
2 - po 1 punkcie za każdy poprawnie wpisany rodzaj podmiotu wraz z przykładem zdania zaczerpniętym z tekstu [ UWAGA: nie przyznajemy punktu za przykład zdania utworzony przez ucznia. Uznajemy następujące rodzaje podmiotu: gramatyczny, logiczny, domyślny, szeregowy (zbiorowy), zdanie bezpodmiotowe ]
3 - 1 punkt za przykład równoważnika zdania zaczerpnięty z tekstu [ UWAGA: nie przyznajemy punktu za własny przykład ]
4 - 1 punkt za odpowiedź: pytania retoryczne
5 - 1 punkt za podanie imienia, nazwiska autora oraz tytułu utworu epickiego, w którym występuje motyw podróży, np. Adam Bahdaj – Telemach w dżinsach
6 - po 1 punkcie za przykład zdania ze słowem szpieg: w roli dopełnienia, np. Jeszcze nigdy nie spotkałem prawdziwego szpiega i w roli orzecznika w orzeczeniu imiennym, np. W przyszłości zostanę szpiegiem.
7 - po 1 punkcie za podanie właściwej nazwy okolicznika wraz z przykładem, np. szpiegować doskonale – okolicznik sposobu, szpiegować mimo strachu – okolicznik przyzwolenia, szpiegować w Polsce – okolicznik miejsca
8 - 1 punkt za podanie oboczności ó:o , 1 punkt za podanie innego rzeczownika posiadającego w odmianie identyczną właściwość, np. stół, miód, rów, próg
9 - 1 punkt za poprawne dopasowanie wszystkich synonimów, 1 punkt za podanie wszystkich antonimów, np. synonimy: wróg - nieprzyjaciel, podróżować - zwiedzać, oryginalny - niepowtarzalny, wyjątkowy; antonimy: wojna – pokój, nieopodal – daleko, wszyscy – nikt
10 - po 1 punkcie za każdy rodzaj środka stylistycznego wraz z przykładem z tekstu, np. epitet: czarną kolumną; rym: działo – grzmiało; porównanie: ryczy jak byk przed bitwą; przerzutnia: jak sępy / czarne chorągwie... ; ożywienie (animizacja): kula grunt ryje; metafora: anioł śmierci
11 - 1 punkt za podanie imiesłowu wraz z nazwą, np. lecąc – imiesłów przysłówkowy współczesny [UWAGA: nie przyznajemy punktu za podanie własnego przykładu lub odpowiedź niepełną]
12 - 1 punkt za odpowiedź: B
13 - po 1 punkcie za każde ze zdań składowych różnego typu, wchodzące w skład wypowiedzenia wielokrotnie złożonego, oddającego sens przeczytanego tekstu, nie oceniamy zdania głównego (stąd 4 orzeczenia, a tylko 3 punkty), nie przyznajemy punktu za ponowne wykorzystanie tego samego rodzaju zdania
14 - 1 punkt za poprawę wszystkich zdań: ... jedną pomarańczę, kupiłam dla koleżanki książkę..., gdy miałam siedem lat..., kontrola...
15 - 1 punkt za podanie nazwy gatunku: fraszka
16 - 1 punkt za podanie dwóch motywów wspólnych dla obu tekstów, np. patriotyzm, śmierć, walka
17 - 1 punkt za uzasadnienie wybranej tezy argumentem własnym i 1 punkt za argumentację zaczerpniętą z literatury [UWAGA: w wypowiedzi nie oceniamy błędów]