Projekt edukacyjny - logopedyczny: Jeśli z misiem poćwiczymy, buzię pięknie usprawnimy. Grupowe zajęcia logopedyczne z wykorzystaniem opowiadań

PROJEKT EDUKACYJNY
„Jeśli z misiem poćwiczymy, buzię pięknie usprawnimy”.
Grupowe zajęcia logopedyczne z wykorzystaniem opowiadań.

ROZWÓJ MOWY DZIECKA
Małe dziecko słucha otoczenia i w ten sposób uczy się mówić. Człowiek rodzi się z predyspozycją do mówienia, ale nie posiada umiejętności wypowiadania się.
Według L. Kaczmarka rozwój mowy w okresie postnatalnym można podzielić na cztery etapy:
·        okres melodii (od urodzenia do 1 roku życia),
·        okres wyrazu (od 1 do 2 roku życia),
·        okres zdania (od 2 do 3 roku życia),
·        okres swoistej mowy dziecięcej (od 3 do 7 roku życia).
Okres melodii na początku charakteryzuje się krzykiem. Za jego pomocą dziecko sygnalizuje matce swoją potrzebę. Dziecko kojarzy, że za każdym razem, gdy zaczyna krzyczeć pojawia się matka. To właśnie jest pierwsze porozumienie, a zarazem ćwiczenie narządu oddechowego.
W 2 - 3 miesiącu życia pojawia się odruch bezwarunkowy tzw. głużenie (gruchanie), które jest jednakowe na wszystkich kontynentach oraz występuje u dzieci głuchych. Głużenie charakteryzuje się wydawaniem przez niemowlę różnych dźwięków, a w tym samogłosek, spółgłosek, grup spółgłoskowych i samogłoskowych oraz towarzyszącymi im nieskoordynowanymi ruchami ciała i kończyn. G. Demel pisze za L. Kaczmarkiem, że najłatwiej powstają wówczas dźwięki typu: g, k, gli, kli, tli.
Okres ten jest przygotowaniem narządów artykulacyjnych do wydawania podstawowych dźwięków. H. Spionek twierdzi, iż w mózgu powstają wówczas pierwsze skojarzenia między dźwiękami a ruchami aparatu artykulacyjnego.
Około 6 miesiąca dziecko przechodzi w kolejną fazę rozwojową, a mianowicie w okres gaworzenia. Gaworzenie jest odruchem warunkowym i charakteryzuje się głównie zamierzonym wydawaniem i powtarzaniem dźwięków. Na początku tego okresu pojawiają się pierwsze sylaby (ma, ta, ba, później: ma - ma, ta - ta, ba - ba), które dziecko powtarza wielokrotnie, ale nie przypisuje im konkretnego znaczenia. Z końcem pierwszego roku życia wypowiada już 2 - 3 wyrazy (mama, baba, tata).
Wchodząc w kolejny etap rozwoju mowy, dziecko rozumie już wiele i potrafi spełniać proste polecenia. Zależności między rozwojem mowy i rozwojem fizycznym:
Faza głużenia - umiejętność unoszenia głowy;
Faza gaworzenia - umiejętność siadania;
Okres wyrazu - pozycja pionowa oraz wstawanie.
Okres wyrazu - dziecko potrafi wypowiedzieć wszystkie samogłoski z wyjątkiem nosowych „ą”, „ę” oraz spółgłoski: wargowe p, b, m; przedniojęzykowo - zębowe: t, d, n; tylnojęzykowe k, g i środkowojęzykowe ś, a czasami też ć. Pozostałe spółgłoski zastępuje innymi, podobnymi. W tym okresie cechą charakterystyczną jest to, iż dziecko wypowiada jedynie pierwszą lub ostatnią sylabę wyrazu. Wyraz pełni w tym momencie funkcję zdania.
          Okres zdania - dziecko używa następujących głosek: wargowych p, pi, b, bi ,m mi; wargowo - zębowych: f, f, w, wi; środkowojęzykowych: ś, ź, ć, dź, ń, ki, gi; tylnojęzykowych: k, g, ch; przedniojęzykowo - zębowych: t, d, n; przedniojęzykowo –  dziąsłowych: l. Z końcem tego okresu mogą pojawić się głoski: s, z, c, a także: sz, ż, cz, dż.
Okres ten charakteryzuje się tym, iż dziecko nie potrafi wyartykułować niektórych głosek, ale zdaje sobie sprawę z tego, jak dana głoska powinna brzmieć i jest w stanie wyróżnić ją w wyrazie.
Dziecko tworzy dwuwyrazowe zlepki zdań np. „baba koko” – które w konkretnej sytuacji są komunikatywne dla odbiorcy. Wraz z biegiem rozwoju, zbitki wyrazowe przekształcane są w równoważniki zdań. Znaczenie ich jest bardziej przejrzyste, ale nadal są powiązane głównie z kontekstem sytuacyjnym.
Okres swoistej mowy dziecięcej - mowa dziecka nie jest jeszcze doskonała. Występują neologizmy, przestawianie głosek oraz uproszczenia grup spółgłoskowych.
Pod koniec 4 roku życia dziecko potrafi wypowiedzieć już głoski s, z, c, dz, sz, cz, ż, dż, czasem r.
              Autorzy określają, iż rozwój mowy trawa do szóstego roku życia. Wszelakie zaburzenia i wady wymowy po skończeniu przez dziecko 6 lat, określane są jako opóźnienie rozwoju mowy. Badanie pierwszych etapów rozwoju mowy dziecka - od pierwszych prób porozumiewania się aż do nabycia właściwej struktury gramatycznej języka ojczystego - wykazuje, że rozwój ten jest związany ze stopniowym rozwojem naśladownictwa, analizy i rozumienia stosunków rzeczywistości. Ważnym czynnikiem w rozwoju mowy jest poziom umysłowy dziecka, ale również poziom kulturalny środowiska, w którym się wychowuje, zwłaszcza środowiska rodzinnego oraz rówieśniczego.
Wczesne obcowanie z literaturą dziecięcą, pełni ważną rolę w rozwoju mowy dziecka. Czytanie tekstu przez dorosłych sprzyja ćwiczeniom w koncentracji uwagi. Wspólne czytanie, powtarzanie wierszyków lub rymowanek, to doskonała okazja, aby ćwiczyć artykulatory, poprawić emisję głosu oraz utrwalić wymowę trudnych głosek. Literatura dziecięca dostarcza wielu materiałów do ćwiczeń. Na podstawie utworów można zachęcić dzieci do wielu twórczych działań. Proponowane opowiadania o przyjaznym Misiu Gabrysiu zawierają różne wyrazy dźwiękonaśladowcze, co ułatwia dzieciom zrozumienie tekstu. Istotne, by zachęcać dziecko do powtarzania wyrazów dźwiękonaśladowczych oraz wykonywania ćwiczeń artykulacyjnych w formie zabawy.
Opowiadanie w formie bajki logopedycznej oprócz tego, że usprawnia narządy mowy dziecka, to również uwrażliwia na bogactwo świata dźwięków, mobilizuje do myślenia oraz poprawnej werbalizacji, przygotowuje również do nauki czytania (poprzez usprawnianie słuchu fonemowego).
Bajka logopedyczna to taka historyjka, której bohaterami może być nasze dziecko, Pan Języczek lub zwierzątka. Może być abstrakcyjna lub mieć związek z aktualną sytuacją i wydarzeniami w życiu dziecka. Dzieci słuchając czytanych bajek, wykonują ćwiczenia usprawniające narządy mowy, które polegają na pokazaniu ruchem języka, warg lub żuchwy określonego fragmentu czytanej bajki. Ćwiczenia demonstruje dorosły, dlatego powinien je sam wcześniej przećwiczyć, najlepiej przed lustrem. Ćwiczenia są wplatane w treść bajki w taki sposób, aby dzieci nie odczuły zmęczenia czy znudzenia, dlatego też urozmaiceniem są także elementy ruchu oraz wypowiadane wyrazy dźwiękonaśladowcze.
O czym powinno się pamiętać podczas prowadzenia ćwiczeń wspomagających rozwój mowy w oparciu o bajkę logopedyczną?
W trakcie opowiadania bajki dziecko i dorosły siedzą tak, aby widzieć swoje twarze.
Buzie dziecka i dorosłego powinny być zawsze szeroko otwarte podczas wykonywania ćwiczenia. W ten sposób dziecko będzie dokładnie widziało jakie ruchy artykulatorów powtórzyć. Dorosły natomiast będzie mógł przyjrzeć się, czy dziecko prawidłowo wykonuje polecenie.
Ułatwieniem dla dziecka i dorosłego mogą być lusterka. Kontrola wzrokowa ułatwi wykonanie ćwiczenia, sprzyja również dokładności i precyzji.
Systematycznie należy kontrolować pracę dziecka. W razie potrzeby korygować błędy, pokazując ponownie ćwiczenie oraz prosząc, by dziecko wykonało je poprawnie.
Czas trwania bajki i ćwiczeń powinien być dostosowany do wydolności i wieku dziecka. Z dziećmi młodszymi lub słabo koncentrującymi się na zadaniach pracujemy krócej (możemy wykorzystać fragment bajki).

Cele projektu:
Zapoznanie dzieci z wybranymi opowiadaniami S. Chmiel „Miś Gabryś i przyjaciele” ;
Rozwijanie kompetencji czytelniczych i upowszechnianie czytelnictwa wśród dzieci;
Stymulowanie mowy i myślenia dziecka;
Kształtowanie prawidłowego toru oddechowego;
Usprawnianie motoryki artykulacyjnej;
Wspieranie działań twórczych, w różnych formach aktywności: słownej, muzycznej, plastycznej oraz ruchowej;
Stymulowanie prawidłowego rozwoju językowego dzieci oraz zapobieganie powstawaniu zaburzeń mowy;
Wzbogacanie słownictwa czynnego i biernego;
Rozwijanie percepcji słuchowej;
Doskonalenie umiejętności komunikacyjnych dziecka oraz posługiwania się własnym aparatem mowy;
Nawiązanie dobrych kontaktów z innymi dziećmi.

Cele szczegółowe projektu:
(dziecko)
Wykazuje zainteresowanie literaturą dziecięcą;
Prawidłowo wykonuje ćwiczenia całego aparatu mowy;
Chętnie uczestniczy w zabawach logopedycznych, plastycznych, muzycznych oraz ruchowych;
Rozwija umiejętność koncentracji uwagi;
Kształtuje wrażliwość na dobro;
Wykazuje chęć pomocy innym;

Wykorzystane zasoby:
Treść opowiadań M. Chmiel „Miś Gabryś i przyjaciele”, pomoce do ćwiczeń i zabaw: kredki, artykuły papiernicze, instrumenty, sprzęty gimnastyczne magnetofon, płyty CD.

Miejsce zajęć: sala przedszkolna.

Formy pracy:
indywidualne,
grupowe.

Czas zajęć: 30 minut
Częstotliwość zajęć:
Cykl 4 spotkań
Liczebność grupy: uzależniona od obecności w przedszkolu dzieci z grupy Biedronek.

PROGRAM ZAJĘĆ
I. Słuchanie opowiadania S. Chmiel „Miś Gabryś i przyjaciele.”.
Nauczycielka prezentuje dzieciom przygotowany wcześniej utwór. Projekt opiera się na opowiadaniach logopedycznych. Podczas słuchania dzieci wykonują różne ćwiczenia artykulacyjne. Poza ćwiczeniami artykulacyjnymi utwory zawierają dużą liczbę wyrazów dźwiękonaśladowczych, które doskonale ćwiczą aparat mowy np.: oddech, słuch fonematyczny czy prozodię.
II. Udział w zabawie muzyczno - ruchowej. Ruch jest naturalną potrzebą dziecka, która towarzyszy różnym zabawom najmłodszych. Ruch przy muzyce wpływa w zasadniczy sposób na rozwój ogólny dzieci dlatego właśnie z ruchem powiązanych jest większość zajęć muzycznych w przedszkolu. Zabawy ruchowe przy muzyce przyczyniają się do likwidacji napięcia mięśniowego, rozwijają muzykalność oraz kształtują umiejętności w zakresie koordynacji słuchowo-ruchowej.
III. Podsumowanie zajęć.
Po przeanalizowaniu utworu, dzieci biorą udział w zabawie rozwijającej aktywność plastyczną.

OFERTA EDUKACYJNA
Zajęcia będą prowadzone w formie 4 spotkań cotygodniowych w listopadzie 2021r. Dzieci, biorące udział w zajęciach stają się bardziej komunikatywne i twórcze, wykazują zainteresowanie literaturą dziecięcą oraz dostrzegają wartości płynące z opowiadań. Uczestnicząc w zajęciach będziemy dążyć do:

Rozwoju narządów artykulacyjnych i oddechowych;
Rozwoju mowy, myślenia i komunikacji;
Rozwoju zasobu słownictwa;
Rozwoju koncentracji uwagi;
Rozwoju wrażliwość na dobro i chęć pomocy;
Rozwoju kompetencji czytelniczych.

EWALUACJA KOŃCOWA
ocena zajęć przez dzieci wykorzystaniem przygotowanych znaczków 
z uśmiechniętą lub smutną buźką.

Profilaktyka logopedyczna ma na celu przeciwdziałanie wystąpieniu wad wymowy. Powyższy projekt ma wspomóc w ich eliminowaniu i naprawianiu.

Załącznik I
Treść przykładowego opowiadania, które będą wykorzystywane podczas realizacji projektu.
URODZINY GABRYSIA
Na początku grudnia spadł śnieg. Gabryś był zachwycony.
–  Hip, hip, hurra!  Za kilka dni są moje urodziny – ale będzie zabawa! (Uśmiechamy się: na przemian z pokazywaniem i bez pokazywania ząbków). Tyle pyszności: tort (Mocno dmuchamy: „zdmuchujemy świeczki”) i różne inne smakołyki (Oblizujemy się: otwieramy szeroko usta).
– Ulepimy wielkiego bałwana – zaproponował Urwisek. – Jedna kula... druga kula... i trzecia kula („Lepimy bałwanka”. Przy każdej kuli mocno nadymamy policzki). Będzie ogromny! (Szeroko otwieramy usta).
–  Ihaaa...  Super pomysł! – pochwalił konik Urwiska. – Zorganizujemy także kulig. Z przyjemnością pociągnę sanie (Energicznie klaszczemy językiem o podniebienie, naśladując koński tętent).
–  Hurra!  – Gabryś zaklaskał w łapki. – Do każdych sanek przyczepimy dzwoneczki –  dzyń, dzyń, dzyń. Już się nie mogę doczekać! (Uśmiechamy się: na przemian z pokazywaniem i bez pokazywania ząbków). Chcę, aby już była sobota.
– Jeszcze tylko cztery dni – pocieszył go konik. –  Hmmm...  Miejmy nadzieję, że śnieg się utrzyma.
– Nie przeżyłbym, gdyby stopniał! – wykrzyknął miś. – To byłby koniec świata! (Robimy smutną minę: usta układamy w podkowę).
Mijały dni. Każdego ranka Gabryś szybko wyskakiwał z łóżeczka i biegł do okna –  tup, tup, tup  – by sprawdzić stan śniegu.
Niestety, śnieg topniał w oczach. Nastała odwilż –  kap, kap, kap. W sobotę nie było już ani śladu białego puchu (Robimy smutną minę: usta układamy w podkowę). Gabryś usiadł na krzesełku i wybuchnął głośnym płaczem –  eee... eee...
–  Hopsa, hopsa!  Wszystkiego najlepszego! – zawołał Urwisek, jak tylko ujrzał misia. – Sto lat! –  cmok, cmok  (Przesyłamy całusy: usta zaokrąglamy i wysuwamy do przodu).
Nasz miś jednak był bardzo smutny. Wciąż popłakiwał –  eee... eee...
– Głuptasie, nie przejmuj się, urodziny mogą być piękne również bez śniegu – pocieszał go Urwisek. – Nie płacz, Gabrysiu. Zobacz, przyniosłem twój ulubiony miodek.
–  Mniam, mniam  – zamlaskał miś (Mlaszczemy i oblizujemy się).
– Jeżeli masz ochotę, to pobawimy się w zgadywanki – zaproponował Urwisek.
–  Hmmm...  – zastanowił się miś (Myślimy: unosimy język do góry, jego czubek opieramy o wałek dziąsłowy i chwilę przytrzymujemy).
– Zgoda, zaczynamy.
– Poczekaj, misiu – uspokoił go Urwisek. – Jeszcze nie ma gości.
–  Ojej!  – wystraszył się Gabryś. – Nie przygotowałem niczego do jedzenia (Robimy smutną minę: usta układamy w podkowę).
– Nie przejmuj się, zaraz ci pomogę. Pokój przyozdobimy kolorowymi balonami (Nadymamy policzki), później pójdziemy do kuchni i przyrządzimy coś pysznego (Oblizujemy się).
Gdy wieczorem przyszli goście, stół uginał się od smakołyków. Niczego nie zabrakło.
– Cudowne te pierniczki – zachwyciła się Bzykuszka (Oblizujemy się).
– Nigdy nie jadłem lepszej zupy z marchwi – pochwalił zając Cezary –  ach, och, ech, uch, ych.
Nie zabrakło również tortu. Był olbrzymi!
– Jaki wspaniały tort! – wykrzyknął Kasztanek. – Zaraz zrobię mu zdjęcie! –  pstryk, pstryk.
– Sto lat! Sto lat! – wykrzykiwali goście. – Misiu, szybciutko pomyśl marzenie i zdmuchnij świeczki.
Gabryś nabrał powietrza i mocno dmuchał, aż zgasły wszystkie świeczki na torcie (Mocno dmuchamy). Rozległy się gromkie oklaski (Klaszczemy językiem o podniebienie). Potem wszyscy ściskali i całowali misia (Przesyłamy piękne całusy). Przyszedł też czas na oglądanie prezentów. Były śliczne! Gabryś dostał kolorowe wiatraczki (Dmuchamy), niebieski gwizdek (Gwiżdżemy), zgrabną łopatkę (Kilkakrotnie wysuwamy z buzi płaski język) i elektryczną szczoteczkę do zębów –  żżż... żżż...  („Myjemy” językiem zęby, najpierw po ich wewnętrznej, potem po zewnętrznej stronie).
– Teraz możemy pobawić się w zgadywanki – powiedział Gabryś.
– Jaki przedmiot robi  żżż... żżż...?
– Odkurzacz?
– Nie...
– Wiertarka?
– Nie...
– Kosiarka?
– Tak! Punkt dla Cezarego! – wykrzyknął ucieszony miś.
– Dobrze – odpowiedział zając Cezary – teraz moja kolej, tylko pomyślę...

Załącznik II
Treść przykładowej piosenki do zabawy muzyczno - ruchowej
Piosenka  „Tu paluszek”
Tu paluszek, tu paluszek
Teraz pokazuję brzuszek,
Tutaj rączka i tu druga
A tu oczko do mnie mruga.
Tu jest buźka, tu ząbeczki
Tu wpadają cukiereczki.
Tu jest nóżka i tu nóżka,
Chodź zatańczyć jak kaczuszka.

Bibliografia:
1. L. Kaczmarek, Nasze dziecko uczy się mowy, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin 1977;
2. G. Demel, Minimum logopedyczne nauczyciela przedszkola, WSiP, Warszawa 2008;
3. H. Spionek, Zaburzenia rozwoju uczniów a niepowodzenia szkolne, PWN, Warszawa 1981;
4. S. Chmiel, Miś Gabryś i przyjaciele, Harmonia, Gdańsk 2010.