Klasa bez agresji - Razem lepiej

Jednym z najpoważniejszych zagrożeń polskiej szkoły jest nasilające się od kilku lat zjawisko agresji wśród dzieci. Subkultura agresji coraz szerzej przenika do szkół, obniża się wiek młodych agresorów, coraz bardziej wyszukane stają się metody i formy ich działania. Tworzy się obraz agresywnego pokolenia nastolatków, często nawet ,,dzieciolatków”. Wzrost przemocy i przestępczości wśród dzieci notowany w ostatnich latach, zmusza do poszukiwania odpowiedzi na pytania dotyczące przyczyn, przejawów, sposobów ich zapobiegania i likwidowania. Literatura poświęcona tej problematyce wskazuje na niezwykłą złożoność zjawiska. Przyjmuje się, że agresją, czy zachowaniem agresywnym jest każde zamierzone działanie, w formie fizycznej lub słownej, mające na celu wyrządzenie komuś lub czemuś szkody, straty, bólu. Źródła agresji człowieka są złożone. Wpływ na jego zachowanie, osobowość już od urodzenia mają zarówno zadatki wrodzone, aktywność własna, środowisko jak i wzory wskazywane w procesie wychowania. Z agresją młody człowiek spotyka się już od najmłodszych lat swojego życia. Ma ona miejsce w domu rodzinnym, szkole, środowisku swoich kolegów, środkach masowego przekazu. Przyczyn agresji jest bardzo wiele, czasami niełatwo można je zauważyć. Są to: niska samoocena, dysleksja, przeżywanie niepowodzeń, trudna sytuacja życiowa, obwinianie innych za swój gniew, nuda, brak tolerancji, nieumiejętność rodziców w właściwym zagospodarowaniu czasu wolnego swojego dziecka, brak ciepła domowego, kontaktu z rodzicami, wzorce zachowań agresywnych oglądane w domach, telewizji i grach komputerowych.
Jednym z miejsc formowania się zachowań agresywnych jest szkoła. Przyczyny zachowań agresywnych w szkole można podzielić na:
czynniki pozaszkolne: złe funkcjonowanie osobowości ucznia, kłopoty w nauce, nieumiejętność przystosowania, zazdrość w odniesieniu do rówieśników lepiej sytuowanych, rywalizacja w nauce, wadliwe funkcjonowanie rodziny, nieodpowiedni wpływ telewizji, gier komputerowych, niewłaściwy wpływ środowiska szkolnego – dominacja innych, konflikty między rówieśnikami. czynniki szkolne: wadliwe funkcjonowanie szkoły – zbyt duża ilość uczniów, ich anonimowość, hałas, brak współpracy szkoły z rodziną - nieprawidłowe funkcjonowanie nauczyciela – brak sprawiedliwości w ocenianiu, niedostateczna kontrola ucznia, tworzenie sytuacji stresowych, wyśmiewanie , ignorowanie ucznia nieprawidłowe organizowanie procesu kształcenia – nudne, schematyczne, nieciekawe lekcje, brak zajęć pozalekcyjnych. Do najczęściej spotykanych przejawów agresji zalicza się:
- agresję fizyczną – pobicia, bójki, przestraszenia, odbieranie siłą, niszczenie cudzych rzeczy, szkolnego sprzętu, wymuszenia, zachęcanie do bicia (głównie młodszych) - agresję słowną – grożenie biciem, skarżeniem, napastliwe wypowiedzi, atak słowny, groźby, wyśmiewanie się, kłótnie. Z moich obserwacji wynika, że często brak kultury wypowiedzi, nieumiejętność opanowania emocji sprawiają, że dzieci rozstrzygają swoje napięcia poprzez atak słowny. Najczęstszą formą są kłótnie, obrażanie się, izolowanie. Czasami wymyślanie przezwisk, zmyślonych historii o kolegach lub ich rodzicach, przeklinanie, wyzywanie, przedrzeźnianie. Nierzadko dochodzi również do przemocy fizycznej. Praca w szkole to nie tylko nauczanie. To także uczenie dzieci już od najmłodszych lat szacunku i tolerancji względem innych, pokazywanie alternatywnych sposobów rozwiązywania konfliktów. Kształtowanie postaw prospołecznych, ludzi którzy w dorosłym życiu będą umieli dokonywać właściwych wyborów. Dla których agresja zarówno fizyczna i psychiczna będzie nie do przyjęcia. Aby osiągnąć ten cel należy przedstawiać uczniom sposoby działania i rozwiązywania problemów w sposób prosty i ciekawy. Uczyć poprawnych relacji koleżeńskich, poczucia przynależności do grupy i odpowiedzialności za nią, pokazywać sposoby radzenia sobie ze złością. Takie działania dają nadzieję na pozytywne efekty pracy wychowawczej, dobre funkcjonowanie dziecka jako dorosłej osoby w przyszłości. Wprowadzenie dodatkowych treści wychowawczych do nauczania i innowacyjnych form i metod da dzieciom poczucie zintegrowania z zespołem klasowym. Nauczy ich życzliwości, koleżeńskości, umiejętności współpracy, zachowań dbających o bezpieczeństwo swoje i innych. Pozwoli na rozwijanie umiejętności radzenia sobie z konfliktami i swoimi emocjami. Koniecznym jest włączenie w ten proces rodziców i rozmowy wychowawcy z nimi np.
- Świat naszych dzieci. - Stop agresji. - Razem lepiej.
Celem tych wszystkich działań jest integracja klasy, wytworzenie atmosfery życzliwości, akceptacji, bezpieczeństwa i współpracy. Pomoc w zrozumieniu siebie, innych, w poznaniu i rozumieniu świata, jego kultury i odnajdywanie w nim własnego miejsca. Uczeń ma wiedzieć, że rodzina, klasa, środowisko stanowią wartość w życiu każdego człowieka. Nauczyć się stwarzania atmosfery życzliwości, akceptacji, bezpieczeństwa, współpracy w grupie rówieśniczej i rodzinie. Poprzez realizowane treści pozna zwyczaje i obyczaje właściwych zachowań w rodzinie, wobec kolegów i innych dorosłych osób. Nauczy się niektórych sposobów radzenia sobie z negatywnymi emocjami i właściwych postaw przy rozwiązywaniu konfliktów z rówieśnikami, rodzicami i dorosłymi. Kierując się zainteresowaniami, tematyką zajęć, umiejętnościami i poziomem wiedzy uczniów w osiągnięciu założonych celów dobrze jest wykorzystać niektóre metody aktywizujące, pogadanki, wypowiedzi ustne i pisemne, prace plastyczne, co stworzy możliwość prezentacji działań twórczych dzieci. Na zajęciach uczniowie mogą wykorzystywać teksty bajek terapeutycznych, co pozwoli zrozumieć im niektóre trudne sytuacje, rozbudzi wyobraźnię, rozwinie emocjonalny stosunek do innych. W celu wzmocnienia poprawnych form zachowania będą uczestniczyć w grach zespołowych i zabawach dramowych. Wspólna realizacja zadań przyczyni się do podniesienia poziomu samooceny dziecka w czasie dokonywania przez niego nowych odkryć, wzmocni jego poczucie bezpieczeństwa. Spowoduje jego czynny udział w życiu klasy i szkoły, promocji ,,dobrych zachowań” na rzecz bezpieczeństwa, a ponadto wpłynie na zmniejszenie zachowań agresywnych wśród uczniów.