Uczeń z dysleksją rozwojową na lekcjach języka polskiego

I Wstęp

Program "Uczeń z dysleksją rozwojową na lekcjach języka polskiego" powstał z myślą o uczniach szkoły ponadpodstawowej. Jako polonista chcę pomóc uczniom z dysfunkcjami, którzy po badaniu w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej otrzymali zaświadczenie o dysleksji obligujące ich do dalszej pracy nad sobą, polegającej na systematycznych ćwiczeniach: ortograficznych, kaligraficznych, ortofonicznych. Niestety uczeń pozostawiony jest samemu sobie, ponieważ w licznych klasach, które mamy w szkole nauczyciel nie ma możliwości na indywidualną pracę z uczniem dysfunkcyjnym, zwłaszcza w szkole średniej. Uczniowie, u których rozpoznano dysleksję, wymagają specjalnego, zindywidualizowanego sposobu nauczania i oceniania. Stąd zrodził się pomysł na zajęcia dodatkowe, na których będzie czas na pokonywanie trudności dyslektycznych uczniów.

Program będzie realizowany w okresie od września 2023 roku do czerwca 2024 roku podczas jednej godziny lekcyjnej tygodniowo w małej grupie. Propozycji podanych w programie jest więcej niż można zrealizować w tym czasie. Są one do wyboru i zależą od potrzeb indywidualnych ucznia. Prowadzący zajęcia po dokładnej analizie opinii z Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej dobiera zakres materiału. Podczas zajęć nauczyciel zastosuje różnorodne metody i formy oraz środki dydaktyczne, aby zainteresować uczniów. Program ten można modyfikować, uzupełniać i dostosowywać do danej grupy uczniowskiej.

II Cele kształcenia

1. Cele główne:

1.1. Poprawa umiejętności językowych - zapewnienie uczniom wsparcia w rozwoju czytania, pisania i zrozumienia tekstu, umożliwiając mu efektywną komunikację w języku polskim.

1.2. Indywidualizacja edukacji - dostosowanie planu nauczania do potrzeb ucznia z dysleksją, umożliwiając mu osiągnięcie sukcesów i podnoszenie pewności siebie.

1.3. Rozwijanie pozytywnego stosunku do nauki - wzmacnianie motywacji do nauki poprzez aktywne zaangażowanie, wspieranie osiągnięć i dążenie do postępów.

2. Cele szczegółowe:

2.1. Diagnoza poziomu trudności - identyfikacja obszarów trudności w czytaniu, pisaniu i zrozumieniu tekstu.

2.2. Indywidualny plan wsparcia:

a) opracowanie planu zajęć, uwzględniającego specyficzne potrzeby ucznia;

b) wybór metod, narzędzi dostosowanych do stylu nauki ucznia.

Treści programowe:

Wywiad z uczniem i rodzicami w celu zrozumienia specyficznych wyzwań związanych z dysleksją

Opracowanie planu indywidualnego wsparcia zawierającego cele działania

2.3. Wspomaganie czytania:

a) uczenie skutecznych technik czytania, takich jak podkreślenie kluczowych informacji i tworzenie notatek;

b) ćwiczenie technik szybkiego przeglądania tekstu w celu znalezienia istotnych fragmentów;

c) stosowanie metod multisensorycznych, np. czytanie na głos, rysowanie znaków, korzystanie z audiobooków oraz korzystanie z materiałów wizualnych do urozmaicenia procesu nauki szybkiego czytania.

Treści programowe:

Prezentacja różnych technik czytania ze zrozumieniem

Praktyczne ćwiczenia polegające na czytaniu i podkreślaniu ważnych informacji i tworzeniu notatek

2.4. Rozwijanie umiejętności pisania:

a) wdrażanie ćwiczeń ortograficznych i gramatycznych uwzględniających trudności ucznia oraz indywidualne poprawki pisowni i gramatyki w tworzonych przez ucznia tekstach;

b) wykorzystywanie technik planowania tekstu, takich jak: mapa myśli czy umiejętność strukturalnego pisania, aby usprawnić jego proces.

Treści programowe:

Przykłady zadań ortograficznych i gramatycznych dostosowanych do trudności ucznia

Wprowadzenie do technik planowania tekstu - praktyczne ćwiczenia

2.5. Zrozumienie tekstu:

a) stosowanie strategii czytania ze zrozumieniem, takich jak podkreślanie istotnych informacji;

b) tworzenie kluczowych pytań do tekstu pomagających zrozumieć treść;

c) praktyka tworzenia notatek podczas czytania dla zachowania koncentracji i zrozumienia;

d) rozbijanie tekstów na elementy składowe: wprowadzenie (wstęp), rozwinięcie i zakończenie;

e) analiza struktury różnych typów tekstów w celu lepszego zrozumienia.

Treści programowe:

Wprowadzenie ucznia do technik aktywnego czytania i kluczowych pytań oraz rozpoznawania różnych typów tekstów

2.6. Wsparcie technologiczne:

a) wykorzystywanie aplikacji edukacyjnych lub narzędzi online wspierających osoby z dysleksją;

b) praktyczne zadania, które angażują ucznia w aktywną naukę z wykorzystaniem technologii.

Treści programowe:

Praktyczne ćwiczenia tworzenia prezentacji, projektów z użyciem technologii

2.7. Monitoring postępów:

a) regularna ocena postępów ucznia w zakresie czytania, pisania, zrozumienia tekstu;

b) dostosowanie planu wsparcia na podstawie obserwacji i wyników.

2.8. Wzmacnianie pewności siebie:

a) wspieranie ucznia w budowaniu pozytywnego podejścia do nauki języka polskiego;

b) podkreślanie osiągnięć i postępów ucznia;

c) zachęcanie ucznia do podejmowania inicjatywy w nauce, wyrażania swojego zdania i tworzenia pytań.

2.9. Współpraca z rodzicami/opiekunami:

a) regularna komunikacja z rodzicami/opiekunami w celu informowania ich o postępach i wyzwaniach ucznia;

b) dzielenie się sugestiami dotyczącymi wsparcia w domu;

c) dostarczenie materiałów i wskazówek.

III Osiąganie celów

1. Ocena postępów ucznia poprzez regularne testy i prace domowe.

2. Tworzenie zadań i projektów dopasowanych do poziomu umiejętności ucznia.

3. Pozytywne wzmacnianie ucznia.

4. Praca w zespole:

a) ćwiczenia w pisaniu:

- korygowanie błędów dyslektycznych w piśmie tzw. słuchowych, ortograficznych, stylu pisania;

- wzbogacanie słownictwa tematycznego;

- podnoszenie świadomości ortograficznej, poziomu pisania ortograficznego;

- usprawnianie funkcji słuchowej;

- rozwijanie myślenia logicznego, twórczego;

- inspirowanie wyobraźni;

- usprawnianie pamięci wzrokowej świeżej, trwałej;

b) ćwiczenia w mówieniu:

- stymulowanie mowy czynnej, wielozdaniowych wypowiedzi logicznych;

- wzbogacanie słownictwa tematycznego;

- rozwijanie myślenia logicznego, wyobraźni;

- rozwijanie umiejętności słuchania;

- usprawnianie pamięci słuchowej;

- doskonalenie płynności wypowiedzi;

c) ćwiczenia w czytaniu:

- usprawnianie czytania głośnego, czytania ze zrozumieniem;

- usprawnianie tempa czytania;

- usuwanie blokady emocjonalnej w czytaniu;

- korygowanie błędów tzw. dyslektycznych.

Program ma na celu wyrównywanie braków uczniów z dysleksją, związanych z czytaniem, czytelnością pisma i poprawną ortografią. Oprócz osiągnięcia wyznaczonych celów edukacyjnych kładzie nacisk również na budowanie pewności siebie, motywacji oraz rozwijanie umiejętności samodzielnego myślenia i działania.

IV Tematyka zajęć

1. Diagnozowanie grupy.

2. Ćwiczenia w pisaniu:

Przepisywanie tekstów pisanych i drukowanych - różnica w zapisie.

Utrwalanie zasad ortograficznych dotyczących pisowni: „u” i „ó”, „rz” i „ż”, „h” i „ch”.

Pisownia zmiękczeń.

Pisownia cząstek: „ą”, „ę”, „om”, „on”, „em”, „en”, „bym”, „byś”, „by”.

Samodzielne układanie zdań rozwiniętych z wyrazami z określonym problemem ortograficznym.

Konstruowanie wypowiedzi pisemnych na temat zadany lub dowolny.

Układanie opisów, opowiadań z zestawem wyrazów dotyczących jakiegoś tematu lub z daną trudnością ortograficzną.

Pisanie z pamięci - wyrazów, zdań.

Pisanie ze słuchu i rozwiązywanie krzyżówek ortograficznych.

3. Ćwiczenia w mówieniu:

Opowiadanie przeczytanego tekstu.

Indywidualne i wspólne układanie opowiadań na temat zadany lub dowolny.

Układanie zdań rozwiniętych z danymi słowami.

4. Ćwiczenia w czytaniu:

Czytanie głośne z przestrzeganiem znaków interpunkcyjnych.

Czytanie ciche ze zrozumieniem.

5. Podsumowanie pracy zespołu.

V Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów

Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów z dysleksją w programie wspierającym na lekcjach języka polskiego w szkole ponadpodstawowej powinno uwzględniać indywidualne potrzeby ucznia oparte na zróżnicowanych metodach ewaluacji.

Poniżej przedstawiono podejście do sprawdzania i oceniania w ramach tego programu:

1. Różnorodne formy oceny.

2. Ewaluacja procesu nauki.

3. Ocenianie różnorodnych umiejętności.

4. Uwzględnienie możliwości popełnienia błędów przez ucznia z dysleksją.

5. Ocenianie postępów w kontekście indywidualnych celów ucznia.

6. Stworzenie otoczenia, w którym uczniowie czują się akceptowani, co zachęca do udziału w zajęciach.

VI Ewaluacja programu

Ewaluacji dokonuje nauczyciel po rocznym cyklu kształcenia. Założyłam okres szkolny od września 2023 roku do czerwca 2024 roku. Bierze on pod uwagę realizację celów, treści i osiągnięć. Po analizie materiału przedstawia wyniki uczniów, ocenia efekty realizacji programu i formułuje wnioski do dalszej pracy. Ewaluacja będzie służyła pozyskaniu informacji zwrotnej dotyczącej wszystkich obszarów pracy z programem. Pozwoli ona na wprowadzenie stosownych poprawek, uzupełnień czy też zmian w realizacji programu na kolejnych jego etapach lub w kolejnych cyklach realizacji.

VII Bibliografia

Propozycje ćwiczeń, testów sprawdzających umiejętność czytania ze zrozumieniem, zbioru dyktand znajdują się w książkach poniżej.

W. Gawdzik, Ortografia na wesoło i na serio. Wyd. Oświata, Warszawa, 2000.

R. Iwanek, Nauczanie ortografii w szkole średniej i w najstarszych klasach szkoły podstawowej. Poradnik z zestawem ćwiczeń dla nauczycieli, rodziców i uczniów. Agencja Wydawnicza Morex, Warszawa, 1997.

M. Bogdanowicz, A. Andryjanek, Uczeń z dysleksją w szkole. Poradnik nie tylko dla polonistów. Wyd. Operon, Gdynia, 2005.

M. Bogdanowicz, Ryzyko dysleksji. Problem i diagnozowanie. Warszawa, 2002.

www.dysleksjarozwojowa.pl

www.ortograffiti.pl