Nauka leży u podstaw każdego postępu. Poznawanie przez doświadczanie. Scenariusz zajęć otwartych z okazji Dnia Patrona Szkoły - Marii Skłodowskiej-Curie

Temat: „Nauka leży u podstaw każdego postępu.” Poznawanie przez doświadczanie.

Powiązanie z wcześniejszą wiedzą:
Odczynniki chemiczne, szkło i sprzęt laboratoryjny, zasady bezpieczeństwa podczas wykonywania doświadczeń.
Cele ogólne zajęć:
• Rozwijanie zainteresowań uczniów dziedziną chemii
• Propagowanie zdobywania wiedzy i umiejętności poprzez eksperymentowanie
• Zachęcanie do poszukiwania informacji z różnych źródeł
• Doskonalenie umiejętności pracy w grupie
• Kształtowanie umiejętności publicznego wypowiadania się
• Integracja społeczności szkolnej poprzez rozwój tradycji szkoły
A. Cele w zakresie wiadomości do zapamiętania:
1. Zapoznanie uczniów z pojęciami: wskaźnik chemiczny, odczyn roztworu,
2. Podanie przykładów substancji o odczynie kwasowym i zasadowym oraz produktów zawierających skrobię

B. Cele w zakresie wiadomości do zrozumienia:
1. Wyjaśnienie reakcji między sodą oczyszczoną a octem
2. Wyjaśnienie zmiany barwy produktów spożywczych pod wpływem jodyny/ płynu Lugola

C. Cele w zakresie umiejętności:
1. Klasyfikowanie produktów zawierających i nie zawierających skrobi oraz substancji o odczynie kwasowym i zasadowym
2. Projektowanie doświadczeń (demonstracja, omówienie, wyjaśnienie)

Cele sformułowane w języku ucznia:
- poznam różnicę między rodzajem odczynu roztworu
- poznam reakcję między octem a sodą oczyszczoną
- rozpoznam i przyporządkuję podane produkty spożywcze do bogatych w skrobię i nie zawierających skrobi

„NaCoBeZu” :
- zaangażowanie w pracę, umiejętność współpracy w parze
- odszukanie informacji i omówienie prezentowanego doświadczenia
-prawidłowe wyjaśnienie efektów doświadczenia
- zaangażowanie w pracę podczas lekcji

Typ lekcji: zajęcia pokazowe dla uczniów klas młodszych

Metody pracy:
• Pokaz doświadczeń chemicznych- ćwiczenia praktyczne
• Wyjaśnienie, omówienie
• Pogadanka (elementy)
Formy pracy: praca w parach, zespołowa
Środki dydaktyczne
• Szkło i sprzęt laboratoryjny: szklanki lub zlewki, łyżeczki, pipeta lub strzykawka, wysokie przezroczyste naczynie, talerz, nóż, kroplomierz
• Odczynniki chemiczne: wywar z czerwonej kapusty, kwasek cytrynowy, ocet, mydło, soda oczyszczona, proszek do prania, , opakowanie sody, pół szklanki octu, jedna szklanka oleju, barwnik lub bibuła, : mąka ziemniaczana,
jabłko, ziemniak , banan , ryż, makaron, sól, cukier, wędlina, ser, jodyna lub płyn Lugola
PRZEBIEG ZAJĘĆ:
1. Faza wprowadzająca:
1.1. Czynności organizacyjno- porządkowe
1.2. Zaproszenie dzieci z klas młodszych na pokazy chemiczne, przedstawienie prowadzących uczniów
1.3.Określenie celów zajęć ( „Nacobezu”)
2.Faza realizacyjna:
Przeprowadzenie i prezentacja doświadczeń chemicznych
2.1. A.Wywar z czerwonej kapusty jako wskaźnik chemiczny- (wykonują uczniowie kl. 7 lub 8)
Potrzebne będą: szklanki lub zlewki, łyżeczki, wywar z czerwonej kapusty, kwasek cytrynowy, ocet, mydło, soda oczyszczona, proszek do prania
Przebieg doświadczenia:
-Do zlewek/szklanek wlewamy mniej więcej jednakową ilość wywaru z czerwonej kapusty
-Do kolejnych naczyń dodajemy:
- octu
- kwasku cytrynowego
- sody oczyszczonej
- proszku do prania
-Zawartość naczyń mieszamy i obserwujemy otrzymane barwy roztworów.

-Wywar z czerwonej kapusty zachowuje się jak wskaźnik chemiczny, to znaczy, że w zależności od środowiska, w jakim się znajduje, przyjmuje charakterystyczne dla siebie zabarwienie. W środowisku kwaśnym (pH<7) przyjmuje zabarwienie czerwone, w środowisku obojętnym niebiesko-fioletowe, a w środowisku zasadowym (pH>7) zielone

2.2. B. Magiczne kuleczki- (wykonują kolejni uczniowie z kl. 7-8)
Potrzebne będą: opakowanie sody, pół szklanki octu, jedna szklanka oleju, barwnik lub bibuła do zabarwienia octu, pipeta lub strzykawka, wysokie przezroczyste naczynie
-Na dno wysokiego naczynia wsypujemy sodę,
ostrożnie dolewamy oleju do około ⅔ wysokości naczynia
- Ocet barwimy barwnikiem lub bibułą
- Zabarwiony ocet nabieramy do pipety lub strzykawki. Stopniowo po kropelce wlewamy zabarwiony ocet do naczynia z sodą i olejem.
-Powstałe z octu kulki, opadają na dno, po czym wchodzą w reakcję z sodą, pienią się i uciekają do góry

W reakcji sody i octu powstają pęcherzyki dwutlenku węgla, które unosząc się do góry zabierając ze sobą cząsteczki zabarwionego octu. Gdy bąbelki gazu dopłyną do powierzchni oleju, gaz ucieka, a ocet opada na dół.

2.3. C. Wykrywanie skrobi za pomocą jodyny lub płynu Lugola-( wykonuje następna para uczniów z kl.7-8)
Węglowodany w produktach pochodzenia roślinego mają często postać skrobi . Związek ten można wykryć w pokarmie za pomocą jodu , np:. zawartego w jodynie lub płynie Lugola. Zabawia ona skronię na granatowy, ciemny kolor.

Potrzebne będą : mąka ziemniaczana,
jabłko, ziemniak , banan , ryż, makaron, sól, cukier, wędlina, ser, jodyna lub płyn Lugola, talerz, , nóż, kroplomierz
-Na talerzu układamy pokrojone kawałki produktów spożywczych
-W osobnym naczyniu umieszczamy mąkę ziemniaczaną
-Na mąkę nanosimy kilka kropli jodyny/płynu /Lugola- obserwujemy powstałą barwę. Jest granatowa, co dowodzi obecność skrobi.
-Następnie nanosimy kroplę jodyny lub płynu na pozostałe produkty spożywcze. Porównujemy czy nastąpiło wybarwienie ich na granatowy kolor. Jeśli tak to znaczy, ze w danym produkcie zawarta jest skrobia.

Jodyna / płyn Lugola mają kolor brązowy. Jod wchodzi w kompleksy ze skrobią dając granatowy kolor. Produkty, które zawierają skrobię, po zakropleniu jodyną zmienią kolor na granatowy.
Produktami zawierającymi skrobię (zabarwiającymi się na granatowo) są ziemniak, banan, ryż i makaron
Pozostałe produkty (wędlina, ser, jabłko, sól, cukier) nie zawierają skrobi. Po zakropleniu będą brązowe.
2.4. Podziękowanie uczniom klas młodszych za udział w zajęciach
3. Faza podsumowująca:
3.1.Zadanie pytań podsumowujących- kluczowych
3.2. Ocena pracy uczniów: uczniowie za przygotowanie, przeprowadzenie i prawidłowe omówienie doświadczenia otrzymują oceny celujące

Jak sprawdzę, czy cel został osiągnięty?
Sprawdzę,
- czy uczniowie podali poprawne obserwację i wnioski z doświadczeń?
- czy ustalili, które substancje wykazują odczyn kwasowy a które zasadowy?
- czy ustalili, które produkty spożywcze zawierają skrobię?

Kluczowe pytania dla uczniów:
Czy proszek do prania i sok z cytryny mają ten sam odczyn?
Dlaczego kulki octu z barwnikiem przemieszczają się w oleju: wędrują w dół i w górę?
Czy wszystkie produkty spożywcze zawierają skrobię?

Na lekcji rozwijane będą kompetencje kluczowe:
-Porozumiewanie się w języku ojczystym
-Umiejętność uczenia się.
-Świadomość i ekspresja kulturalna.