Zestaw rekomendacji w zakresie prowadzenia interwencji kryzysowej

ZESTAW REKOMENDACJI W ZAKRESIE INTERWENCJI KRYZYSOWEJ W SZKOLE

ZAWSZE, GDY DOCHODZI DO SYTUACJI KRYZYSOWEJ

• objąć ucznia pomocą psychologiczno-pedagogiczną – w każdym przypadku (nawet przy myślach rezygnacyjnych)
• poinformować rodziców, zaprosić do skorzystania ze wsparcia psychologiczno-psychoterapeutycznego – w każdym przypadku (nawet przy myślach rezygnacyjnych)
• w przypadku nawracających myśli o śmierci, zaplanowania zamachu, zagrożenia możliwością wystąpienia samobójstwa impulsywnego (nagłego), znaczących wątpliwości dotyczących zdrowia i życia - konieczna pilna konsultacja psychiatryczna (ewentualnie wezwanie karetki pogotowia)
• w przypadku rodziców bagatelizujących zagrożenie zdrowia i życia – poprosić o interwencję sądu rodzinnego (ewentualnie wezwanie Policji w sprawach bezpośredniego zagrożenia życia)
• poprosić o zapisanie w telefonie numerów interwencyjnych (np. telefony zaufania)
• ustalić zasady kontaktu ze szkołą (np. pedagog, psycholog, wychowawca)
• wielokrotnie powtórzyć, aby osoba informowała o swoich zamiarach (najlepiej przećwiczyć takie sytuacje)
• podtrzymywać kontakt, wykazywać zainteresowanie (bez wścibstwa), oceniać zagrożenie

REKOMENDACJE DO PROWADZENIA SKUTECZNEJ PROFILAKTYKI

• wzmacnianie zdrowia psychicznego i dobrostanu nauczycieli, w tym superwizja
• wzmacnianie poczucia własnej wartości uczniów w procesach dydaktycznych i wychowawczych
• szkolenia w zakresie interwencji kryzysowej i suicydologii dla nauczycieli i rodziców
• współpraca z rodzicami oraz współpraca interdyscyplinarna z zewnętrznymi podmiotami
• warsztaty w zakresie poszukiwania sensu życia i pozytywnych aspektów życia dla uczniów w tym realizacja treningów regulacji emocji, treningów umiejętności społecznych, Self Reg.
• warsztaty radzenia sobie w sytuacjach trudnych dla: nauczycieli, uczniów, rodziców

ZALECANA FORMA KOMUNIKACJI (słowniczek przydatnych sformułowań przydatnych w prowadzeniu rozmowy w sytuacji kryzysu)

• Jesteś bezpieczny (jeśli to prawda).
• Cieszę się, że tu jesteś.
• Cieszę się, że zgodziłeś się ze mną porozmawiać.
• Przykro mi, że Cię to spotkało.
• To nie Twoja wina (jeżeli to prawda).
• Twoja reakcja jest nie jest niczym dziwnym w tak trudnej sytuacji.
• Musiało być dla Ciebie bardzo trudne to widzieć/słyszeć/czuć.
• Trudno mi sobie wyobrazić, jak możesz się teraz czuć.
• Nie wariujesz.
• Być może sprawy nie wrócą całkowicie do normy, ale z czasem poczujesz się lepiej.
• Czy mogę w jakiś sposób Ci pomóc?
• Nie ma nic złego w tym, że płaczesz. Łzy też są potrzebne.
• Jestem tu dla Ciebie.

KOMUNIKATY, KTÓRYCH NIE UŻYWAMY – tak nie rozmawiamy z uczniem w kryzysie

• Rozumiem.
• Masz szczęście, że...
• To zajmie trochę czasu, ale w końcu Ci przejdzie.
• Wiem, jak się czujesz.
• Nie martw się, wszystko będzie dobrze.
• Musisz być silny.
• Uspokój się i zrelaksuj.
• Nie płacz, nie krzycz, nie denerwuj się.
• Nie wolno Ci tak mówić/myśleć.
• Widocznie tak miało być.
• Ciesz się, że żyjesz.
• Nie myśl o tym.
• Nie powinieneś się tak czuć.
• Nie jest aż tak źle.
• Weź się w garść.

PRZYKŁADOWY PODZIAŁ ZADAŃ W SYTUACJI KRYZYSOWEJ NA TERENIE SZKOŁY
Dyrektor szkoły
• rozpoczęcie oraz monitorowanie realizacji procedury
• zgłoszenie zdarzenia do właściwego kuratorium oświaty i organu prowadzącego szkołę lub placówkę
• zwołanie zespołu kryzysowego
• zwołanie rady pedagogicznej w celu omówienia reakcji emocjonalnych pracowników szkoły oraz określenia działań do zrealizowania przez poszczególnych członków zespołu kryzysowego, nauczycieli i wychowawców oraz pedagoga, psychologa szkolnego
• przeprowadzenie analizy procedur po zakończeniu działań postwencyjnych i jej ewentualne korekty
Zespół kryzysowy – wspólny zespół działający na rzecz placówek w Dzierzgoniu
UWAGA. Nie jest konieczne powoływanie w każdej placówce zespołu IK. Niezbędnym staje się fakt powołania koordynatora, który będzie znał sprawę, podjęte wcześniej działania.
• przełożenie procedur posiadanych przez placówki na plan działania – w tym na rozpisanie działań i terminów,
• formalne zgłoszenie konieczności spotkania zespołu IK działającego w oparciu o struktury MOPS
• określenie potrzeb szkoły dotyczących pomocy z zewnątrz oraz powiadomienie instytucji i organizacji mogących wesprzeć́ szkołę̨ w zaistniałej sytuacji
(np. poradni psychologiczno-pedagogicznej, ośrodka interwencji kryzysowej, placówki doskonalenia nauczycieli, ośrodka pomocy społecznej, organizacji pozarządowych)
Nauczyciele i wychowawcy
• wstępne zidentyfikowanie osób w szkole, które mogą być szczególnie dotknięte śmiercią samobójczą i zaplanowanie dla nich wsparcia indywidualnego
• wspieranie pozostałych pracowników szkoły w realizacji działań postwencyjnych
• przekazanie informacji uczniom o śmierci samobójczej oraz możliwych formach wsparcia na terenie szkoły i poza nią
• monitorowanie stanu emocjonalnego uczniów, identyfikowanie osób potrzebujących wsparcia i informowanie o nich pedagoga i psychologa szkolnego
• monitorowanie mediów społecznościowych uczniów pod kątem niepokojących informacji na temat zaistniałego zdarzenia
Pedagog, psycholog szkolny
• udzielenie pomocy pracownikom szkoły i rodzicom uczniów w zrozumieniu podstawowych, możliwych reakcji dzieci i nastolatków na śmierć samobójczą
• inicjowanie kontaktu indywidualnego z uczniami i pracownikami najsilniej związanymi z osobą zmarłą lub ze zwiększonym ryzykiem przeżywania jej śmierci i – w razie potrzeby – udzielenie emocjonalnego wsparcia lub kierowanie po specjalistyczne wsparcie poza szkołą
• wspieranie rodziny w traumatycznej żałobie
• prowadzenie zajęć profilaktycznych dla uczniów i rodziców

Szczegółowe kroki w poszczególnych sytuacjach trudnych zostały wymienione w załączniku nr 1. Należy wskazać, że nie każde sytuacja trudna wymaga stosowania procedur interwencji kryzysowej. Wiele przedstawionych sytuacji wymaga stosowania działań profilaktyki szkolnej i oddziaływań wychowawczych.
Kroki zaproponowane do podjęcia, opisane w tabeli w trzech kolorach, stanowią propozycję podjęcia takich działań. Nie jest to jednak klasyczna interwencja kryzysowa. Przykład podjęcia interwencji kryzysowej w sytuacji trudnej znajduje się poniżej, opracowany na przykładzie kryzysu suicydalnego.

ZALECENIA* – w sytuacji wystąpienia ryzyka samobójstwa

• Nie ukazujemy samobójstwa jako reakcji na stres i analizowanie mechanizmów psychologicznych – wtedy samobójstwo staje się nieuchronnym rozwiązaniem.
• Nie prowadzimy krótkie zajęć na temat samobójstw niepowiązanych z innymi działaniami profilaktycznymi w szkole.
• Nie prowadzimy ryzykownej profilaktyki: eliminacja skutków zamiast przyczyn zagrożeń.
• Nie pokazujemy zachowań samobójczych („instruktaż”) i zachowań otoczenia („ukaranie”).
• Nie prezentujemy opowieści byłych samobójców.
• Nie publikujemy fotografii ani listów pożegnalnych samobójcy.
• Nie podajemy szczegółowego opisu metody popełnienia samobójstwa.
• Nie podajemy nadmiernie uproszczonych przyczyn;
• Nie gloryfikujemy samobójstwa i nie robimy z niego sensacji;
• Nie posługujemy się stereotypami religijnymi i kulturowymi;
• Nie przypisujemy nikomu winy

*Zalecenia w oparciu o wskazania Polskiego Towarzystwa Suicydologicznego

PROCEDURY I DZIAŁANIA POSTWENCYJNE PO WYSTĄPIENIU KRYZYSU

Przygotowanie do kryzysu

• Opracowanie procedur postępowania w przypadku zachowań samobójczych.
• Przygotowanie przykładowych komunikatów na temat samobójstwa dla pracowników szkoły, uczniów, rodziców, mediów.
• Powołanie zespołu kryzysowego, aktywowanego w różnych sytuacjach kryzysowych.
• Opracowanie systemu okresowych szkoleń dla członków zespołu kryzysowego

INTERWENCJA W TRAKCIE KRYZYSU (24-72 godz.)

W sytuacji próby samobójczej lub samobójstwa na terenie szkoły:

• Powiadomienie służb lub wezwanie pomocy za pośrednictwem numeru alarmowego 112 i jednoczesne podjęcie akcji ratunkowej (w przypadku próby samobójczej) lub zabezpieczenie miejsca zdarzenia (w przypadku samobójstwa).
• Zwołanie zespołu kryzysowego w celu podziału zadań i opracowania planu roboczego.

INTERWENCJA W TRAKCIE KRYZYSU (24-72 godz.)

W przypadku otrzymania informacji o samobójstwie poza szkołą:

• Zwołanie zespołu kryzysowego w celu podziału zadań i opracowania planu roboczego.
• Nawiązanie kontaktu z rodziną zmarłego w celu zweryfikowania wiadomości na temat przyczyn śmierci oraz przekazania informacji o możliwych formach wsparcia.
• Opracowanie i przekazywanie informacji o samobójstwie społeczności szkolnej: pracownikom szkoły, uczniom, rodzicom/opiekunom.
• Opracowanie informacji dla mediów.
• Przygotowanie i uruchomienie systemu wsparcia dla nauczycieli, uczniów i rodziców oraz rodziny zmarłego:
 wewnętrznego, np. pracownicy szkoły;
 zewnętrznego, np. pracownicy poradni psychologiczno-pedagogicznej, ośrodka interwencji kryzysowej itd.

DZIAŁANIA KRÓTKOTERMINOWE – W PIERWSZYM TYGODNIU

• Realizowanie grupowych i indywidualnych form wsparcia dla nauczycieli, uczniów i rodziców oraz rodziny zmarłego.
• Ustalenie z rodziną zmarłego szczegółów dotyczących udziału społeczności szkolnej w uroczystościach pogrzebowych.
• Ustalenie form upamiętnienia zmarłego i monitorowanie ich przebiegu pod kątem zgodności z wytycznymi potencji.

DZIAŁANIA DŁUGOTERMINOWE – W KOLEJNYCH TYGODNIACH I MIESIĄCACH

• Realizowanie grupowych i indywidualnych form wsparcia dla
• nauczycieli, uczniów i rodziców oraz rodziny zmarłej osoby.