Zasady pisowni wyrazów z "rz" i "ż". Utrwalanie wiadomości - ćwiczenia

ZASADY UŻYWANIA „Ż” I „RZ”

Przypomnienie zasad

PISZEMY „RZ”, GDY:
1. „Wymienia się” na:
- „r ”, np.: morze – morski; szerzyć – szeroki; bierze – biorę;
2. Występuje po literach:
- „b”, np.: brzask, brzydki, brzdąc;
- „w”, np.: wrzask, wrzeć, wrześniowy;
- „d”, np.: drzewo, podrzędny, drzemać;
- „j”, np.: ujrzeć, dojrzały, podejrzewać;
- „g”, np.: grzyb, grzebać, niegrzeczny.
3. Występuje w zakończeniach –arz, -erz wyrazów będących nazwami osób: żołnierz, malarz, pasterz lub przedmiotów: kałamarz, kołnierz.

PISZEMY „Ż”, GDY:
1. „Wymienia się” na:
- „g”, np.: może – mógł; ważny – waga; krążek – krąg;
Jest to wymiana najbardziej charakterystyczna
- „z”, np.: wiążę – więzy; pokażę – pokazać;
- „ź”, np.: grożę – groźba; mrożę – mroźny;
- „zi”, np.: wożę – wozić, duży – duzi;
- „s”, np.: mąż – męski; wyżej – wysoko;
- „h”, np.: drużyna – druh; Sapieże – Sapieha;
- „dz”, np.: księże – księdza; pieniążek – pieniądz;
2. Występuje po literach:
- „l”, np.: lżyć, Elżbieta, Tylża, najlżejszy;
- „ł”, np.: małżonek, współżycie, łże;
- „r”, np.: rżeć, rżysko, oberżysta, skarżyć się;
- „n”, np.: aranżacja, inżynier, branża.

PRZEPISZ W PORZĄDKU ALFABETYCZNYM NASTĘPUJĄCE WYRAZY:
a) przyroda; f) wybrzydzać; k) krzepki;
b) drzwi; g) strząsać; l) brzydki;
c) chrzęst; h) grzmieć; ł) futrzany;
d) wrzawa; i) trzepać; m) podejrzliwy;
e) brzęk; j) Grzegorz; n) mistrzowski.
........................................

DOPISZ ODPOWIEDNIE CZASOWNIKI DO RZECZOWNIKÓW WG WZORU: chód - chodzić
kurz - ....................................... rzut - ........................................
tchórz - .................................... gospodarz - ........................................
szum - ..................................... urządzenie - ........................................
krzyk - .................................... korzyść - ........................................
wybrzuszenie - ........................................

PODANE WYRAZY WPISZ W ODPOWIENIE MIEJSCA:
przy, przez, brzeg, brzydki, grzech, krzaki, grzebień, ujrzał, krzyż, okrzyk, trząsł, potrzebuje, nazajutrz, chrząszcz, drzewo, drzwi, zatrzask, krzesło, grzmot, krzywy, pokrzywa, obejrzał, dojrzały, wrzuca, wrzeszczy, chrzan, spojrzał, grzbiet, przebiegł, przyjaźń, przyjechał, olbrzym, brzuch, drzewka, drżeć, chrzęst, wrzątek, ogrzewanie, wrzos, wrzesień, trzcina.

„rz” po b: ........................................
„rz” po p: ........................................
„rz” po d: ........................................
„rz” po t: ........................................
„rz” po g: ........................................
„rz” po k: ........................................
„rz” po ch: ........................................
„rz” po j: ........................................
„rz” po w: ........................................

DO PODANYCH WYRAZÓW DOPISZ TAKIE WYRAZY, W KTÓRYCH „RZ” WYMIENIA SIĘ NA „R”:

którzy – który trzech – troje;
gospodarz - ................................. bierz - ......................................
wierzę - ...................................... podwórze - ......................................
orzeł - ...................................... tancerz - ......................................
morze - ...................................... drukarz - ......................................
cesarz - ......................................

DO PODANYCH WYRAZÓW DOPISZ TAKIE, W KTÓRYCH ZACHODZI WYMIANA „Ż” NA: g, dz, h, z, ź, s.

dróżka - ..................................... ukażę - ........................................
przerażała - ................................... wożę - ........................................
mosiężny - .................................... drużyna - ......................................
bliżej - ........................................ pieniężny - ...................................
książka - .....................................

PODKREŚL WSZYSTKIE WYRAZY ZAWIERAJĄCE „RZ” LUB "Ż”. ZNAJDŹ I POPRAW BŁĘDY, ZGODNIE Z ZASADAMI PISOWNI „RZ” I „Ż”:
Już skończyły się wakacje i nadszedł wżsień. Liście na dżewach pożółkły, a grona jarzębin poczerwieniały pżeślicznie.
Zabżmiał pierwszy dzwonek w szkole a młodzież rozpoczęła nowy rok nauki. Filip z drrzeniem serca pżekroczył próg szkoły. Przywitał się z kolerzankami i kolegami. Nagle pżez otwarte okno wleciała do klasy duża pszczoła. Zbliżyła się do policzka Filipa i użądliła go boleśnie. Koledzy pżyłożyli mu do twarzy zimny okład. Po chwili jego buzia przybrała kształt olbżymiej dyni. Gdy wychowawczyni weszła do klasy nie poznała go. Filip był szczeże zmartwiony, że jego pech towarzyszy mu nawet w szkole.

WYSZUKAJ W SŁOWNIKU ORTOGRAFICZNYM TRZY WYRAZY Z „RZ” I TRZY WYRAZY Z „Ż”. UŁÓŻ Z NIMI ZDANIA
„RZ” „Ż”
..................... .............................. ..................... ..............................
..................... .............................. ..................... ..............................
..................... .............................. ..................... ..............................

........................................
DOBIERZ ODPOWIEDNIE WYRAZY Z „Ż” LUB „RZ”, możesz posługiwać się słownikiem ortograficznym:
Ma je osa - ........................................
Nosi karabin - ........................................
Owoce dębu - ........................................
Rośnie w lesie, w kapeluszu - ........................................
To co będzie - ........................................
Drobny deszczyk - ........................................