Dzieci w kulturze cyfrowej

Nowe technologie informacyjno-komunikacyjne stają się coraz bardziej
znaczące. Liczba osób korzystających z internetu wzrasta, komputery, smartfony i
inne urządzenia stają się nieodłącznym narzędziem w życiu ludzi. Wykorzystywane
są w pracy, nauce, a także w rozrywce i komunikacji z innymi osobami. Z badań
wynika, że Europejczycy w 95% mają dostęp i korzystają ze stałego łącza
szerokopasmowego. Korzystają z serwisów społecznościowych, robią zakupy za
pomocą sieci ,a także pozyskują informacje na różne tematy.
Rozwój technologii, związany jest z dyskursem postępu. Zakłada się, że
technologie są potencjałem i wyzwalają uczenie się, kreatywność, dzięki czemu
sprzyjają rozwojowi – szczególnie najmłodszym pokoleniom.
Dzieci już od najmłodszych lat mają styczność z nowoczesną technologią. Nie
ulega także wątpliwości, że dzieci są jedną z najbardziej pożądanych grup
konsumenckich. To przede wszystkim dla nich tworzy się gry komputerowe, różnego
rodzaju strony internetowe, komunikatory i inne multimedia. Oczywiście nie jesteśmy
w stanie odpowiedzieć jednoznacznie, czy nowoczesne media przyczynią się do
uwolnienia kreatywności dzieci, która sprzyjać będzie rozwojowi ogólnemu, czy
może dzieci są tylko ofiarami mediów i tego, co przekazują. Jak wiadomo, w Polsce
smartfony, czy tablety pojawiły się niedawno. Dlatego też, nie ma aż tak wielu badań
dotyczących ,,problematyki dziecięcej socjalizacji” cyfrowej. Jeśli powstają jakieś
badania, to zazwyczaj dotyczą one starszych grup, jak np. nastolatków. Dzieje się
tak, ponieważ to właśnie oni najwięcej i najpełniej korzystają z urządzeń mobilnych i
ich możliwości.
Skala korzystania z aplikacji mobilnych przez dzieci przedszkolne jest bardzo
wymowna. Zarówno w Polsce, jak i w innych krajach. Badania z 2011r. poświęcone
młodszej grupie dzieci, które przeprowadziła między innymi agencja Kid Industries,
pokazują, że każdego dnia z iPadów rodziców korzysta 15 procent dzieci, natomiast
9 procent stanowią dzieci, posiadające własny, a 20 procent to dzieci nie
posiadające swojego urządzenia. W 2013 roku w Stanach Zjednoczonych z aplikacji
mobilnych korzystało blisko 40 procent dzieci poniżej 2 roku 11 życia, do 4 roku
życia 80 procent, a 5-8 latki stanowiły ponad 80 procent. Polska w tej kwestii nie
odbiega od innych krajów zachodnich. Z badań z roku 2015 wynika, że ponad 40
procent dzieci poniżej 2 roku życia korzystało z aplikacji mobilnych, a do 4 roku życia
ponad 60 procent dzieci. Dzieci w wieku 5-6 lat stanowiły ponad 80 procent. Własne
urządzenie posiadało 26 procent dzieci w wieku 6 lat. Jeśli chodzi o rodziców, to aż
77 procent z nich uważa, że dziecko używając tabletu pobudza logiczne myślenie i
ma to pozytywny efekt w rozwoju. Zdania oczywiście, są podzielone. Część
terapeutów, a także psychologów ma zdanie odmienne i uważa, że używanie przez
małe dzieci urządzeń z ekranem dotykowym jest niezdrowe i ma wpływ na problemy
rozwojowe. Swoje stanowisko argumentują podając przykład czteroletniej Brytyjki,
uzależnionej od iPada i poddanej terapii odwykowej.
Z tym stanowiskiem nie zgadzają się rodzice, przede wszystkim posiadający
dzieci z autyzmem. Rodzice zwracają uwagę na pozytywne strony urządzeń
wykorzystywanych w terapii. Przekonują, że dzieci posiadające specjalne potrzeby
edukacyjne, z pomocą ekranu dotykowego lepiej radzą sobie społecznie, a także
zlikwidowane zostały podstawowe problemy, towarzyszące dzieciom z
niepełnosprawnością ruchową, czy też autyzmem jak np. obsługa klawiatury.
Dyskusje na temat nowych technologii i tego jaki mają one wpływ są nieuniknione.
Pojawienie się technologii wzbudza lęk, ale także nadzieję. Z jednej strony uważane
są za pozytywne, niosące potencjał, który daje wiele możliwości głównie w procesie
nauki. Z drugiej zaś strony postrzegane jako negatywne, mające zły wpływ,
szczególnie na najmłodszych. Negatywne głosy na temat technologii, skupiają swoją
uwagę, szczególnie na ich roli rozrywkowej. Widać to na przykładzie gier
komputerowych, czy również telewizji. Obawy głównie dotyczą tego, że dzieci i
młodzież ma coraz większy dostęp do sieci, pornografii itd., co oddziałuje na ich
zachowania – głównie te negatywne, ale także skutkuje, tym , że coraz więcej
młodych ludzi staje się biernymi społecznie i komunikuje się głównie za pomocą
komunikatorów cyfrowych. Uważa się, że dzieci mając możliwość dostępu do treści,
w której ukazywana jest przemoc – np. w grach komputerowych zaczynają
naśladować tego typu zachowania. Udowodnione zostało to, że im bardziej
,,prawdziwa” jest grafika w grach, tym bardziej prowokuje ona do naśladowania.
Trudno odróżnić świat realny, od wirtualnego.
Nowe technologie niosą ze sobą ogromny potencjał edukacyjny. Ale to, czy
zostanie on spożytkowany, zależy od tego, w jaki sposób nowe technologie zostaną
użyte. Potrzeba kreatywnego podejścia i myślenia o nowych formach edukacji.
Dzieci muszą rozwijać swoje umiejętności, stosując i korzystając ze sprzętu
mobilnego. Dlatego ważne jest, aby jak największa część społeczności miała do nich
dostęp i możliwość pracy na nich. Inaczej tylko tzw. elita, będzie miała szansę na
rozwój. Istotne jest również to, aby nowe technologie wykorzystywać w odpowiedni
sposób, a co za tym idzie, aby dorosły miał kontrolę nad tym, ile czasu dziecko
spędza przed ekranem i z jakich aplikacji korzysta – dostosowanych do jego rozwoju
i pobudzające różne sfery, np. poznawcze, emocjonalne.

Bibliografia
Bougsiaa H., Cackowska M., Kopciewicz L., Technologie edukacyjne w perspektywie
kulturowej, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2013r.
Buckingham D., Nowe media - nowe postaci dzieciństwa? Zmieniające się
środowisko kulturowe dzieci w erze technologii cyfrowej, [w] Wprowadzenie do
badań nad dzieciństwem, red. |Kehily M.J., przeł. Kościelniak M., Wydawnictwo
WAM, Kraków 2008r.
Pope G., Global Apps Study, 2012, [za] Bougsiaa H., Cackowska M., Kopciewicz L.,
Technologie edukacyjne w perspektywie kulturowej, Wydawnictwo Uniwersytetu
Gdańskiego, Gdańsk 2013r.
Seales R. , Harding E., Four – year old gir lis Britain’s youngest iPad ADDICT:
Schocking rise in children hooked on using smartphones and tablets, [w] Bougsiaa
H., Cackowska M., Kopciewicz L., Technologie edukacyjne w perspektywie
kulturowej, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2013r