Neurodydaktyka: Zastosowanie badań mózgu w procesie uczenia się i czynniki wpływające na proces zapamiętywania

Współcześnie w edukacji, zrozumienie procesów uczenia się jest kluczowe dla planowania pracy dydaktycznej oraz celów jakie uczniowie mają osiągnąć. Jedną z interdyscyplinarnych dziedzin, która wnosi znaczący wkład w rozwój nowych strategii nauczania i uczenia się, jest neurodydaktyka. Łączy ona neurobiologię, psychologię poznawczą i nauki o edukacji, aby lepiej zrozumieć, jak mózg uczy się i jakie są optymalne metody nauczania. Przyglądając się bliżej zagadnieniom z nią związanych można zrozumieć jej potencjalny wpływ na pole edukacji.
Neurodydaktyka to dziedzina badawcza, która bada, jak mózg uczącego się przetwarza informacje, formuje pamięć, zdobywa nowe umiejętności i dostosowuje się do różnych metod nauczania. Korzystając z zaawansowanych technik obrazowania mózgu, takich jak rezonans magnetyczny funkcjonalny (fMRI) czy elektroencefalografia (EEG)- neurodydaktyka pozwala analizować aktywność mózgu podczas procesu uczenia się. Poprzez połączenie neurobiologicznych danych z teoriami nauczania i uczenia się, neurodydaktyka dąży do odkrycia bardziej skutecznych metod nauczania.
Zastosowanie neurodydaktyki w edukacji:
1. Indywidualne różnice w uczeniu się:
Neurodydaktyka pomaga zrozumieć, dlaczego niektórzy uczniowie mają trudności w nauce, podczas gdy inni osiągają sukces. Badania mózgu mogą dostarczyć informacji na temat różnic w przetwarzaniu informacji, percepcji wzrokowej, pamięci roboczej i innych funkcji poznawczych, które mogą wpływać na proces uczenia się. W pracy dydaktycznej z uczniami istnieje zatem możliwość aby wykorzystać te informacje i dostosować metody nauczania do indywidualnych potrzeb uczniów.
2. Projektowanie efektywnych strategii nauczania:
3. Badania neurodydaktyczne pomagają identyfikować strategie nauczania, które sprzyjają efektywnemu uczeniu się. Na przykład, wykorzystanie technik mnemotechnicznych, takich jak łączenie informacji z emocjonalnymi bodźcami, aktywuje centra emocjonalne mózgu i poprawia zapamiętywanie. Nauczyciele mogą stosować te strategie w swoich lekcjach, aby zwiększyć retencję wiedzy i zaangażowanie uczniów.
4. Personalizacja procesu nauczania:
Dzięki neurodydaktyce można lepiej zrozumieć, w jaki sposób uczniowie przetwarzają informacje i jakie są ich preferencje uczenia się.
5. Optymalizacja środowiska edukacyjnego:
6. Badania neurodydaktyczne mogą dostarczyć wskazówek dotyczących optymalnego środowiska uczenia się. Na przykład, umieszczanie uczniów w przestrzeni, która pobudza różne zmysły, może sprzyjać integracyjnemu przetwarzaniu informacji. Lub też odwrotnie- ograniczenie bodźców może sprzyjać lepszej koncentracji. Dodatkowo, unikanie czynników stresowych podczas nauki może poprawić pamięć i zdolność koncentracji.
Neurodydaktyka ma potencjał zmienić oblicze edukacji, kładąc większy nacisk na indywidualne potrzeby uczniów i dostosowanie metod nauczania do funkcjonowania mózgu.
W książce „Neurodydaktyka” znajdziemy szczegółowy a zarazem zrozumiały opis i wyjaśnienie procesów jakie zachodzą w mózgu gdy aktywujemy jego funkcje uczenia się. Mamy wpływ na poszczególne procesy biochemiczne zachodzące w strukturach mózgu w procesie uczenia się. Pamiętając o wpływie endorfin na nasze codzienne funkcjonowanie możemy założyć, że stworzenie odpowiedniej atmosfery w klasie ma wpływ na to jak szybko i w jakim stopniu trwale uczniowie będą się uczyć. Wiadomo nie od dziś, że silny stres hamuje proces zapamiętywania i wydłuża go a w skrajnych przypadkach- hamuje.
Nie tylko równowaga chemiczna i hormonalna wpływa na nasze zdolności do zapamiętywania. Współczesna wiedza pozwala nam stwierdzić jaka rolę odgrywają poszczególne zmysły w procesie uczenia się. Pobudzanie każdego z nich pobudza odpowiednio kolejne struktury mózgu i powoduje szybsze przyswajanie wiadomości.
Rola zmysłów w trakcie nauki to również odniesie do terapii integracji sensorycznej w przypadku gdy proces uczenia jest zaburzony lub wręcz niemożliwy. W książce Wiolet V. Mass „Uczenie się przez zmysły: wprowadzenie do teorii integracji sensorycznej” znajdziemy wnioski i obserwacje, które przybliżają nam proces działania tworu siatkowatego który odpowiednio stymulowany poprzez impulsy dostarczane do organizmu działa na korzyść mózgu w procesie uczenia się. Tak więc w przypadku zajęć integracji sensorycznej mamy wpływ zarówno na poprawę jakości procesu nauczania u dzieci wymagających terapii jak i funkcjonujących bez silnych zaburzeń.
Należy zadać sobie zatem pytanie czy współczesna szkoła odpowiada obecnemu stanowi wiedzy na temat funkcjonowania mózgu. Neurodydaktyka podpowiada nam oczywiste wdrożenie metod które pozwalają na zrozumienie i zapamiętanie potrzebnych informacji. Odchodząc od metod podręcznikowych a także ograniczając wprowadzanie nowoczesnych technologii na rzecz angażowania zmysłów oraz eliminując czynniki stresogennych takich jak sztywne ramy programowe czy presja czasu znacząco wpływamy na funkcjonowanie pamięci naszych uczniów. Mając na celu jak najlepsze efekty ich pracy powinniśmy skupić się na wskazaniu indywidualnych sposobów dzięki którym uda się zmienić oblicze codziennych wyzwań na przyjazne dzieciom i odpowiadające ich potrzebom.

Teksty źródłowe:
Violet F. Maas „Uczenie się przez zmysły: wprowadzenie do teorii integracji sensorycznej”
M. Żylińska, „Neurodydaktyka. Nauczanie i uczenie się przyjazne mózgowi”

Autor artykułu: Katarzyna Sacińska, nauczyciel edukacji wczesnoszkolnej