Jak uczyć dzieci życia online

W dzisiejszym społeczeństwie technologicznym, umiejętność mądrego korzystania z technologii staje się coraz bardziej istotna dla dzieci i młodzieży. Technologia oferuje ogromne możliwości edukacyjne i rozwojowe, ale jednocześnie niesie ze sobą pewne wyzwania, takie jak nadmierna ekspozycja na ekrany, brak kontroli nad treściami czy zagrożenia związane z bezpieczeństwem online. Właściwe podejście do nauki mądrego korzystania z technologii może przyczynić się do rozwoju umiejętności cyfrowych, krytycznego myślenia i zdrowego rozsądku. W niniejszym tekście rozważę kilka ważnych aspektów dotyczących tego, jak skutecznie uczyć dzieci i młodzież mądrego korzystania z technologii.
I. Ustalanie zdrowych nawyków korzystania z technologii:
Ważne jest, aby nauczyć dzieci i młodzież odpowiednich nawyków korzystania z technologii. Zdaniem Christy Whiteman, autorki książki "Digital and Media Literacy in the Age of the Internet" (Cyfrowa i medialna umiejętność w dobie internetu), "Dzieci powinny być świadome, jak długo i jak często korzystają z technologii, oraz jakie są odpowiednie miejsca i sposoby na korzystanie z niej". Powinno się również zwracać uwagę na jakość treści, które dzieci przeglądają online. Pamiętajmy, że nie w każdej chwili będziemy z dzieckiem przeglądającym Internet, więc kwestie związane z doborem treści są jego wyłączną decyzją, ale również kwestią wprowadzonych ograniczeń treści w sieci szkolnej, czy sieci domowej. Ograniczenia te możemy zastosować względem całej sieci stosując różnego typu routery z Firewallem filtrującym zawartość sieci, ale również korzystając z oprogramowania instalowanego na urządzeniach dziecka. Bardzo popularne jest również tworzenie wirtualnej sieci rodzinnej Microsoft Family czy Google Family link. Przy zastosowaniu tego typu oprogramowania nasze dzieci mogą uczyć się zarządzania czasem spędzanym przy urządzeniach i kontrolować ten czas z podziałem na konkretne aplikacje.
II. Nauczanie umiejętności krytycznego myślenia:
Dzieci i młodzież powinny być nauczane krytycznego myślenia w kontekście technologii. Zdaniem Erica Hamiltona, autora "The Digital Classroom: How Technology is Changing the Way We Teach and Learn" (Klasa cyfrowa: Jak technologia zmienia sposób, w jaki uczymy się i nauczamy), "Ważne jest, aby dzieci miały zdolność analizowania i oceny informacji, które znajdują online. Powinny być w stanie rozpoznawać fałszywe informacje, manipulację i wpływ reklam". Nie wszystko co jest napisane w Internecie jest prawdą. Internet to zbiór informacji, ale również opinii, a jak wiadomo Każdy może mieć inną opinię na dany temat. Musimy nauczyć młode pokolenie filtrować te informacje, zamiast bezmyślnie wykorzystywać je w życiu. Nawet portale społecznościowe naszpikowane są obrazami idealnego życia, jakim żyją właściciele kont tylko wirtualnie. Często ich życie faktyczne sprowadza się do wybierania i kreowania nierzeczywistych przeżyć podkolorowanych przez filtry i uformowanych przez zaawansowane algorytmy potrafiące oddawać kształty twarzy i koloryt skóry będący na topie. Najnowsze aplikacje powiększają oczy i usta, podnoszą kości policzkowe u dziewczyn, nakładają i poprawiają makeup, i są uzależniające do tego stopnia dla samego fotografującego siebie, że zaburzają postrzeganie rzeczywistego własnego wyglądu.
III. Edukacja na temat bezpieczeństwa online:
Bezpieczeństwo online jest kluczowym aspektem nauki mądrego korzystania z technologii. Dzieci i młodzież powinny być świadome zagrożeń związanych z prywatnością, cyberprzemocą i szkodliwymi treściami. Jak podkreśla Sonia Livingstone, autorka "The Class: Living and Learning in the Digital Age" (Klasa: Życie i uczenie się w erze cyfrowej), "Ważne jest, aby dzieci wiedziały, jak chronić swoje dane osobowe, jak unikać niebezpiecznych sytuacji online i jak szukać pomocy w przypadku zaistnienia problemów". W pracy w szkole praktycznie w każdej klasie 4 którą tylko dostaję na zajęcia z informatyki, po zapoznaniu dzieci z regulaminami pracowni i omówieniu organizacyjnym zajęć poświęcam 1 do 2 godzin na oglądanie i omawianie miniserialu „Owce w sieci”. Są to krótkie kilkuminutowe odcinki pokazujące w dość zabawny ale i poważny momentami sposób jak radzić sobie w sieci i jakie zagrożenia na nas tam czekają. Bajki robią za każdym razem duże wrażenie i zapadają w pamięć uczniów, bo już nie raz po latach, będąc już w 8 klasie i nadal poruszając kwestie bezpieczeństwa wspominają bajki sprzed 4 lat. Seria uczy między innymi czym jest hejt, spam, stalking, jak zachowywać się kiedy ktoś próbuje naciągać przez Internet, jak bezpiecznie robić zakupy pod opieką rodzica, ale również jakich unikać znajomości.
IV. Włączenie rodziców i nauczycieli:
Rodzice i nauczyciele odgrywają kluczową rolę w edukacji dzieci i młodzieży w zakresie mądrego korzystania z technologii. Badanie przeprowadzone przez Roberta C. Owen i współpracowników, opublikowane w czasopiśmie "Computers & Education", wykazało, że edukacja nauczycieli i zaangażowanie rodziców w edukację cyfrową mają pozytywny wpływ na umiejętności technologiczne uczniów. Współpraca między rodzicami, nauczycielami a dziećmi jest kluczowa dla skutecznej edukacji w tym obszarze. Jako nauczyciel uczę dzieci nietypowych umiejętności jak na szkołę podstawową, ponieważ do programu wplatam też naukę obsługi konta bankowego, czy korzystanie z systemów współpracy w grupach, pracy online.rodzice dają moim uczniom dodatkowy czas korzystania z komputera na wykonanie ćwiczeń, ale czas ustalony i ciągle taki sam. Rodzice uczą się ograniczać dzieciom czasowo i zasobowo Internet, by nie narażać ich na kłopoty z percepcją Internetu, i mądrze dobierać treści również przez ich ograniczanie.
V. Stałe doskonalenie się i aktualizacja wiedzy:
Technologia stale się rozwija, dlatego ważne jest, aby nauczyciele i rodzice pozostawali na bieżąco z najnowszymi trendami i zagrożeniami. Jak zauważa James Paul Gee w książce "What Video Games Have to Teach Us About Learning and Literacy" (Czego gry wideo mogą nas nauczyć o nauce i umiejętnościach czytania), "Nauczyciele powinni być gotowi do nauki razem z dziećmi i nie bać się eksperymentować z nowymi narzędziami i aplikacjami". Jeszcze do niedawna kahoot nie był przecież zanyn, potem stosowany był dla zabawy a teraz nie jeden z moich znajomych nauczycieli wykorzystuje go do robienia testów wiedzy. Pojawia się corz więcej aplikacji, które pozwalają nam trenować wiedzę u dzieci i młodzieży, dostarczać ją przy okazji rozrywki.
Pokolenie wyrastające w dzisiejszych czasach to ludzie online. Ludzie którzy przyjemność czerpią na wyciągnięcie ręki. Jednym ze źródeł przyjemności jest rozrywka dawana przez gry i media społecznościowe i dawana jest natychmiast. Dzieci i młodzież ale i często dorośli nie potrafią się nudzić, myśleć o świecie, rozmawiać ze sobą poznawać innych w kolejce do lekarza. W każdej chwili bez bodźców wyciągają telefon i scroolują rolki, by zabić czas. Ale zabijają swój własny czas. Coś, czego nie da się dokupić, doładować, zawrócić. Regulacja czasu spędzanego przez dzieci i młodzież w Internecie może uratować dzieciństwo i zrozumienie tego zagadnienie może zająć nam za dużo czasu więc lepiej zrozumieć to jak najszybciej, mimo buntu podjąć decyzję o zmianie zasad panujących w naszym otoczeniu puki jeszcze nie jest za późno.
Bibliografia:
1. Whiteman, C. (2017). Digital and Media Literacy in the Age of the Internet.
2. Hamilton, E. (2018). The Digital Classroom: How Technology is Changing the Way We Teach and Learn.
3. Livingstone, S. (2015). The Class: Living and Learning in the Digital Age.
4. Owen, R. C., Dunsmuir, S., & Wang, Y. (2015). Parental involvement, effortful control, and children's computer skills. Computers & Education, 81, 70-77.
5. Gee, J. P. (2007). What Video Games Have to Teach Us About Learning and Literacy.
Ten tekst stanowi podstawowe wprowadzenie do tematu mądrego korzystania z technologii dla dzieci i młodzieży. Zawiera on kilka cytatów z literatury naukowej, które wspierają przedstawione pomysły. Zachęcam również do dalszego zgłębiania tej tematyki poprzez lekturę wymienionych pozycji.