Innowacja pedagogiczna - Joga w przedszkolu

Innowacja pedagogiczna
„W zdrowym ciele – zdrowy duch – elementy jogi w przedszkolu”

„Joga jest podobna do muzyki.
Rytm ciała, melodia umysłu i harmonia duszy
tworzą symfonię życia.”
B.K.S Iyengar

Nazwa placówki: Zespół Szkolno-Przedszkolny w Łukcie – Przedszkole Samorządowe
Autor: Małgorzata Próchniewska-Żach
Temat: „W zdrowym ciele – zdrowy duch – elementy jogi w przedszkolu”
Czas trwania: Luty – czerwiec 2022.
Rodzaj innowacji: metodyczno – wychowawcza.
Adresatami innowacji są dzieci z Przedszkola Samorządowego w Łukcie – Grupa III „Misie”. Rozpoczęcie innowacji nastąpi w lutym 2022 i trwać będzie do końca roku przedszkolnego. Zajęcia innowacyjne odbywać się będą raz w tygodniu w ramach popołudniowej gimnastyki – między obiadem a podwieczorkiem.
Opis innowacji:
Ruch jest przejawem życia. Aktywność fizyczna jest naturalną potrzebą człowieka tak samo jak pożywienie czy powietrze. Dla zdrowia przedszkolaka i jego rozwoju psychoruchowego jest on szczególnie ważny. Dzieci w wieku przedszkolnym mają ogromną potrzebę ruchu i ustawicznie szukają okazji do jej zaspokajania.
Rozwój techniki sprawia, iż dzieci wolą spędzać coraz więcej czasu przed tabletem, smartfonem lub telewizorem. Brak doświadczeń ruchowych w wieku przedszkolnym ma katastrofalne skutki, przyczynia się do powstawania wad postawy, nadpobudliwości, problemów ze snem, kumulacji stresów, napięcia mięśni, upośledzenia motoryki ciała.
Joga to system ćwiczeń fizycznych, umysłowych i oddechowych, pochodzących z Indii. Celem jogi jest zyskanie wewnętrznej równowagi i zjednoczenie ciała oraz duszy. Joga dla dzieci znacząco różni się od jogi dla dorosłych. Mnóstwo w niej elementów zabawy, naśladowania zwierząt, figur geometrycznych czy innych postaci. Joga dla dzieci to głównie zabawa i spontaniczność, ale ma ona również zastosowania prozdrowotne.
Systematyczne ćwiczenie jogi harmonijnie rozwija ciało, pomaga wcześnie skorygować wady postawy. Dzięki ćwiczeniom dzieci łatwiej skupiają uwagę, są bardziej świadome swojego ciała i skoncentrowane. Powtarzanie asan dobrze wpływa na pamięć, pobudza wyobraźnię i rozwija kreatywność. Dzieci na zajęciach uczą się szacunku do siebie i innych, każdy ćwiczy jak umie, a ćwiczenia końcowe służą wyciszeniu i relaksacji. Wciąż jednak dla dzieci joga to zabawa i to zabawa w grupie. Dzięki niej grupa się integruje i wywołuje wiele radości i uśmiechu.
Prowadzenie zajęć z jogi dla dzieci pozwala rozwijać kompetencje kluczowe: kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie uczenia się.

CELE INNOWACJI PEDAGOGICZNEJ:
Cel ogólny:
Rozwijanie sprawności ruchowej dzieci i koordynacji ruchowej poprzez organizowanie zajęć z jogi, kształtowanie nawyków dbania o swoje zdrowie i współdziałania w grupie.
Cele szczegółowe:
• wzmacnianie układu kostnego, mięśniowego, oddechowego i układu krążenia poprzez asany jogiczne i ćwiczenia oddechowe,
• zwiększenie gibkości i elastyczności ciała,
• posługiwanie się pomysłowością i wyobraźnią twórczą wyrażaną w asanach jogowych,
• zaspokajanie potrzeby ruchu poprzez zajęcia z jogą,
• utrwalanie umiejętności utrzymywania prawidłowej postawy ciała poprzez asany jogowe,
• nauka uważności, koncentracji uwagi, samoregulacji,
• wzmacnianie wiary we własne możliwości,
• nabywanie umiejętności komunikacji i współdziałania w grupie,
• odreagowanie stresów i napięć emocjonalnych,
• utrwalenie schematu własnego ciała,
• sposób na relaksację i wyciszenie grupy.
Zajęcia ruchowe oparte na jodze mogą stać się receptą na problemy współczesnego dziecka. Joga dla dzieci to alternatywna forma aktywności, dostępna dla każdego dziecka, dostosowana do jego potrzeb i zdolności, którą będzie mogło wykonywać wspólnie ze swoją grupą przedszkolną, ale również w domu z rodziną.
Innowacja pedagogiczna „W zdrowym ciele – zdrowy duch – elementy jogi w przedszkolu” powstała z myślą o nauczeniu najmłodszych radzenia sobie z negatywnymi emocjami poprzez ruch i zabawę oraz ukazania alternatywnej formy spędzania czasu wolnego bez konieczności sięgania po narzędzia TIK. Innowacja jest także wyjściem naprzeciw wymogom edukacyjnym i wychowawczym zawartym w aktualnej podstawie programowej dla przedszkoli.
Zajęcia jogi są skierowane do dzieci w wieku przedszkolnym, a ich głównym założeniem jest wspieranie rozwoju dziecka we wszystkich strefach: ruchowej, poznawczej, emocjonalno-społecznej, komunikacyjnej. Umożliwienie mu nabywanie i poszerzanie umiejętności zgodnie z jego możliwościami psychofizycznymi, a także wydłużenie czasu koncentracji uwagi na wykonywanym zadaniu.
Ponadto innowacja zakłada współpracę pomiędzy przedszkolem, a domem rodzinnym dziecka, poprzez zaproponowanie rodzicom alternatywnego sposobu spędzania wolnego czasu z dzieckiem.
SPODZIEWANE EFEKTY INNOWACJI:
Przewidywane efekty dla dziecka:
• potrafi wykonać proste ćwiczenia jogi, tzw. asany,
• potrafi skupić swoją uwagę na swoim oddechu,
• posiada umiejętność sprawnego przyjmowania różnorodnych pozycji wyjściowych do ćwiczeń,
• rozumie potrzebę współdziałania,
• szanuje cudzą odmienność i jest tolerancyjne,
• akceptuje siebie i innych,
• uzyskuje większą stabilność emocjonalną,
• wzmacnia wiarę we własne możliwości,
• poprawia zdolność koncentracji uwagi,
• potrafi zauważyć u innych pozytywne cechy,
• potrafi zauważyć pozytywne aspekty ćwiczenia jogi.
Przewidywane efekty dla placówki:
• wzbogacenie oferty edukacyjnej przedszkola poprzez uatrakcyjnienie oraz podniesienie jakości zajęć,
• budowanie pozytywnego wizerunku przedszkola wśród dzieci i rodziców, jako placówki dbającej o zdrowie i rozwój dzieci,
• podnoszenie jakości pracy placówki poprzez wprowadzenie nowej metody pracy,
• promocja przedszkola w środowisku lokalnym,
• podniesienie jakości pracy przedszkola.
Innowacja pedagogiczna ”W zdrowym ciele – zdrowy duch – elementy jogi w przedszkolu” ma pomóc w realizacji celów programu profilaktyczno-wychowawczego oraz realizacji kierunków polityki oświatowej państwa w roku szkolnym 2021/2022: wychowanie do wrażliwości na prawdę i dobro, kształtowanie właściwych postaw szlachetności, zaangażowania społecznego i dbałości o zdrowie.

Tematyka/schemat zajęć:
Zagadnienia zostały opracowane w oparciu o podstawę programową wychowania przedszkolnego, stanowią jej uzupełnienie i poszerzają jej zakres oddziaływań edukacyjnych.
Metody i formy
W trakcie zajęć wykorzystywane będą następujące metody: joga oraz uzupełniająco elementy: Ruchu Rozwijającego W. Sherborne, Integracji Sensorycznej, pedagogiki M. Montessori, mindfulness, metody Jacobsona, metody Knillów, a także szeroko pojęte metody aktywizujące
Struktura zajęć:
1. powitanie w kole,
2. aktywne zabawy na powitanie oraz zabawy „rozgrzewkowe”,
3. ćwiczenia na koncentrację (aktywności sensoryczne – zapachy, dźwięki itp.),
4. nauka asan/utrwalenie poznanych asan (opowieść ruchowa, zabawy z kartami),
5. ćwiczenia wyciszające (masaże, układanie mandali, ćwiczenia oddechowe),
6. relaksacja/medytacja (ćwiczenia Jacobsona, mindfulness, opowieści relaksacyjne),
7. pożegnanie.

Przykładowe aktywności podczas zajęć:
1. Powitanie w kole:
• szklane kamyczki do wody (wrzucanie szklanych kamyczków do butelki z wodą),
• klejnoty w butelce (wrzucanie małych elementów do butelki),
• talerz spokoju (wprawianie w ruch drewnianej kulki na talerzu),
• światło w słoju (słoik ze świeczkąsłoik z lampkami choinkowymi),
• wędrująca klepsydra,
• wędrująca ciężka piłka,
• cicha woda - dzieci siedzą w kręgu i podają sobie z rąk do rąk naczynie z wodą, tak by się nie wylała.
2. zabawy aktywne:
• jogomemory – zabawy z kartami do jogi,
• koło fortuny z asanami,
• loteryjka – kolorowa tarcza z ruchomą wskazówką + karty z asanami,
• kostka do gry z pozycjami,
• promienie słońca (maty+karty),
• zatrzymaj się i zrób (zabawa z kartami z asanami),
• nie daj spaść balonikowi,
• to taka gra rób to co ja,
• jogiczny twister – prowadzący wymienia po kolei części ciała – tylko one mogą znaleźć się na rozłożonej macie/mandali,
• jogin mówi ... jesteś... - naśladowanie asan,
• kamienna ścieżka (układanie kamieni).
3. Zabawy z przenoszeniem przedmiotów na współpracę:
patyczki, klocki, guziki, kamyczki, szklane kamyczki, woda w kubku itp., stymulacja zapachowa/smakowa: zapachowe świeczki, zapachy w butelkach (kardamon, cynamon, kokos, lawenda), kominek zapachowy.
4. Zabawy z zapachami:
• dzieci siedzą w kole, podaja sobie np. butelki zapachowe, wąchają i podają dalej,
• uczestnicy siedząc w kole podają sobie kiść winogron, każdy z uczestników zrywa jeden
owoc, zjada, i podaje dalej, aż pozostanie pusta gałązka.
5. Praca z dźwiękami/zabawy słuchowe:
• dzieci siedzące w kręgu podaja sobie np. trójkąt, uderzają pałeczką i wyczekują aż
dźwięk wybrzmi do końca, następnie podają kolejnej osobie,
• dzwonki wietrzne (zaphir/koshi),
• kij deszczowy,
• marakasy,
• wysłuchiwanie imion dzieci wyszeptanych przez nauczycielkę,
• podaj ciszę - dzieci siedzą w kręgu, podaja sobie dzwoneczek z ręki do ręki tak by nie
zadzwonił,
strażnicy ciszy - dzieci siedzą w kręgu, ( mogą mieć zamknięte oczy), jedno dziecko nosi
dzwoneczek tak by nie zadzwonił, zatrzymuje się przed innym dzieckiem, gdy zadzwoni
delikatnie, następuje zamiana.
6. Ćwiczenia oddechowe:
• chmura z piór,
• poszukiwanie oddechu,
• nie daj piórku opaść,
• powąchaj kwiat i zdmuchnij świeczkę,
• bańki mydlane,
• brzuch jak balonik,
• oddech zajączka,
• oddech pszczoły,
• oddech węża,
• oddech z westchnieniem,
• nucenie,
• oddech drwala.
7. Automasaż z wykorzystaniem różnych akcesoriów:
• szklane kulki,
• piłkojeże,
• budzimy kwiaty - dzieci siedzą w kręgu z zamkniętymi oczyma. Prowadzący puszcza
pipetką krople wody na dłoń dzieci. Kto poczuje dotknięcie otwiera oczy,
• dotyk anioła – prowadzący chodzi wśród dzieci siedzących w kole i muska je piórkiem; kto poczuje dotknięcie, otwiera oczy,
8. Relaks:
• bujanie misia (w leżeniu z maskotką na brzuchu),
• opowiadania mindfulness (m.in. w oparciu o książkę „Uważność i spokój żabki”, “Joga dla dzieci”),
• relaksacja Jacobsona czy Knillów;
9. Zapoznanie z asanami:
Poszczególne asany będą wprowadzane poprzez zabawy, ćwiczenia, opowiadania
ruchowe bez poruszania trudnego dla dziecka kontekstu systemu filozoficzno-religijnego.
Podczas zajęć dzieci będą zapoznawały się z asanami, które można podzielić na:
- pozycje stojące,
- pozycje siedzące,
- leżące,
- skłony do przodu,
- wygięcia do tyłu,
- skręty,
- asany relaksacyjne.
Podczas zajęć z jogi dzieci nauczą się między innymi następujących asan:
pies z głową w górze, pies z głową w dół, delfin, kot, krowa, wielbłąd, krokodyl, orzeł, wąż/kobra, świerszcz, motyl, żółw, tygrys, mewa, słoń, gwiazda, łuk, girlanda, most, łódź, stół, krzesło, skłon do przodu (uttanasana), wojownik, drzewo, dziecko, góra, sekwencja: powitanie słońca
Zajęcia innowacyjne będą trwały 20-30 minut raz w tygodniu w ramach popołudniowej gimnastyki – między obiadem a podwieczorkiem. Na wprowadzenie oraz podsumowanie innowacji zaproszę p. Małgorzatę Brzóskę, trenerkę i instruktorkę jogi kundalini i jogi dla dzieci.
EWALUACJA INNOWACJI:
Ewaluacja to ostatni etap pracy z innowacją, która skłania nauczyciela do przemyśleń czy wszystkie cele zostały zrealizowane, czy udało się osiągnąć spodziewane efekty, czy praca dała nauczycielowi satysfakcję.
Podczas realizacji tej innowacji będzie dokonywana ewaluacja bieżąca i końcowa.
Sposoby ewaluacji innowacji:
• obserwacja przedszkolaków podczas wykonywania asan jogowych (filmy, zdjęcia),
• monitorowanie postępów (zdjęcia, filmy),
• obserwowanie przedszkolaków podczas zajęć otwartych i warsztatów z rodzicami.
Bibliografia:
1. Joanna Jakubik-Hajdukiewicz, Joga dla dzieci. Poradnik dla rodziców i nauczycieli, Wydawnictwo KOS, Katowice 2009.
2. Eline Snel, Uważność i spokój żabki, Wydawnictwo CoJaNaTo, Warszawa 2010.
3. Eline Snel, Moja supermoc. Uważność i spokój żabki, Wydawnictwo CoJaNaTo, Warszawa 2020.
4. Mark Williams, Danny Penman, Mindfulness. Trening uważności, Wydawnictwo Samo Sedno, Warszawa 2014.
5. A.G. Mohan, Joga dla ciała, oddechu i umysłu, Wydawnictwo HELION, Gliwice 2016.
6. Maciej Wielobób, Uważność w praktyce. Tradycyjne techniki uważności i medytacja dla współczesnego człowieka, Wydawnictwo HELION, Gliwice 2016.
7. Maciej Wielobób, Medytacja w życiu codziennym, Wydawnictwo HELION, Gliwice 2014.
8. https://joga-abc.pl/relaks-dzieci/ Jak uczyć dzieci relaksu? Aleksandra Uruszczak-Wąsowicz
9. https://joga-abc.pl/joga-dla-dzieci-ola-ziarnik-mizgier/ Joga dla dzieci. Ola Ziarnik, Tradycja jogi
10. https://joga-abc.pl/5-powodow-dla-ktorych-dzieci-potrzebuja-jogi/ 5 powodów, dla których dzieci potrzebują jogi, Emilia Burkiewicz, Joga dla dzieci