Savoir vivre - jak żyć zgodnie z obyczajem społecznym?

„Savoir vivre- jak ŻyĆ zgodnie z obyczajem społecznym?”

„Wychowanie to uczenie dzieci czerpania przyjemności z tego co dobre”
Mary Pipher, Ocalić Ofelię, za Platon

1. WPROWADZENIE:
Savoir – vivre, bon – ton, kindersztuba to określenia, które w potocznym języku funkcjonują jako synonimy dobrego wychowania.
Savoir-vivre znaczy po prostu "wiedzieć jak żyć". Pod tym pojęciem kryje się bardzo skomplikowana dziedzina łącząca dobre wychowanie z zasadami zachowania obowiązującymi w różnych sytuacjach. Zasady tej sztuki poznajemy przez całe życie, bo wciąż stawia ono przed nami nowe wyzwania.
Trzeba także pamiętać, że zasady savoir-vivre są ściśle związane z konkretnymi kręgami kulturowymi, czyli potrafią znacząco się różnić w różnych regionach świata.
Zasady savoir-vivre’u realizowane są przede wszystkim w kilku głównych dziedzinach życia:
• sztuka nakrywania i podawania do stołu oraz jedzenia i picia
• eleganckiego wyglądu, prezencji ubioru dostosowanego do okazji
• zachowanie się w miejscu pracy, na spotkaniach rodzinnych czy też podczas przyjęć i imprez.
• komunikacja międzyludzka
Znajomość zasad savoir – vivre jest zawsze wyznacznikiem kultury osobistej, której podstawą jest poszanowanie drugiego człowieka. Osoba dobrze wychowana potrafi odnaleźć się w różnych sytuacjach towarzyskich, zna obowiązujące w nich formy i reguły grzeczności a swoje relacje z innymi opiera na poszanowaniu ich godności i tolerancji. Okazuje też bliźnim życzliwość i uprzejmość. Istotnymi cechami dobrze wychowanej osoby są skromność, elegancja i dyskrecja. Ludzie cechujący się ogładą lepiej radzą sobie w sytuacjach społecznych i w pracy, łatwiej też jest im uniknąć destrukcyjnych konfliktów.
We współczesnym świecie często zdarza się, że nie tylko dzieciom i nastolatkom , ale też dorosłym brakuje znajomości zasad savoir – vivre.
Wszyscy chcemy aby nasze dzieci wyrosły na mądrych , dobrych i szczęśliwych ludzi. Niestety współcześni rodzice są w bardzo trudnej sytuacji . Praca , stres, pośpiech, obowiązki domowe a także szereg komplikacji(coraz powszechniejsze rozwody, rodziny rekonstruowane, bezrobocie),powodują że rodzicom brakuje czasu i energii na zajmowanie się dziećmi. W kontaktach rodzinnych zanikają normy grzecznościowe, rozluźniają się więzi emocjonalne, brakuje świadomego nauczania wartości. Brak czasu, niewiedza oraz niedocenianie zagrożeń ze strony współczesnej kultury powoduje, że rodzice nie chronią swoich dzieci i pozwalają im na wiele szkodliwych zachowań tj. nadmierne i niewłaściwe korzystanie z telewizji, komputera ,internetu oraz spędzanie czasu na właściwych zajęciach. Wielu rodziców uważa , że ich rolą jest zarabianie na dom , a wychowanie dziecka należy do szkoły. Wychowanie to bardzo obszerny temat, który jak się okazuje posiada wiele różnorodnych definicji – długich, krótkich, skomplikowanych, łatwych w zrozumieniu. Wychowanie z całą pewnością jest oddziaływaniem na drugiego człowieka . Wychowanie jest procesem bardzo złożonym, zmierzającym do wzbogacenia i wszechstronnego rozwoju psychofizycznego, społecznego oraz moralnego dzieci i młodzieży.
Książka od zawsze była środkiem, który wspomagał proces wychowania i kształtował postawy. Czytanie dziecku jest skuteczną metodą wychowania wrażliwego człowieka, myślącego samodzielnie, z bogatą wyobraźnią, umiejącego radzić sobie w życiu dzięki zdobytej wiedzy i umiejętnościom. Kontakt dziecka z książką ma bardzo istotny wpływ na rozwój jego osobowości. Książka oddziałuje – poprzez swe treści – na myśli, uczucia i postępowanie, rozwija wrażliwość, wzbogaca słownictwo, pogłębia i poszerza wiadomości i zainteresowania, daje możliwość zrozumienia innych ludzi i otaczającego świata oraz pobudza wyobraźnię. Literatura dziecięca kształtuje pozytywne wzory osobowe na co od dawna psychologowie zwracają uwagę rodzicom, nauczycielom i wychowawcom.
W pracy z dziećmi najczęściej wykorzystuje się bajkę psychoedukacyjną. Pomaga dziecku:
• W rozpoznawaniu swoich emocji
• Pokazuje wzory zachowań
• Pomaga rozwiązać konkretny problem
Wykorzystując odpowiednią bajkę można omówić z dziećmi problem bez niepotrzebnych konfliktów, które pojawiają się, gdy dorośli zaczynają stosować system nakazów i zakazów.
Bajki psychoedukacyjne charakteryzują się tym, że ich fabuła dotyczy trudnych sytuacji. Pokazują one efektywne sposoby rozwiązań. Są krótkie. Cele tych bajek: przedstawienie groźnej sytuacji tak, aby dziecko zrozumiało i oswoiło się z nią, zapoznanie ze słownictwem dotyczącym emocji, pomaganie w zrozumieniu problemu, pokazanie wzorów innego myślenia, odczuwania, działania, pokazują skuteczne sposoby rozwiązywania problemów, zachęcają do mówienia o problemach.

2. ZAŁOŻENIA PROGRAMU

PRZEZNACZENIE
Program przeznaczony jest dla dzieci w wieku 5-10lat, uczniów szkoły specjalnej (zajęcia dla dzieci wysoko funkcjonujących z orzeczeniem o niepełnosprawności intelektualnej w stopniu lekkim i umiarkowanym).
CZAS TRWANIA
Program obejmuje cykl pięciu jednogodzinnych spotkań.
CZĘSTOTLIWOŚĆ SPOTKAŃ
Zajęcia będą się odbywać przez cały semestr raz w miesiącu
MIEJSCE SPOTKAŃ
Świetlica szkolna w ZPSWR w Cudzynowicach, dostosowywana w zależności od rodzaju proponowanych zajęć.
STRUKTURA ZAJĘĆ
Zajęcia będą miały jednolitą formę. Będą rozpoczynać się zabawą integracyjną. Następnie wprowadzenie, piosenka oraz część właściwa zajęć, w której wykorzystywany będzie tekst biblioterapeutyczny, na temat którego odbędzie się dyskusja a także odpowiednie działania twórcze.

3. CELE PROGAMU

CELE GŁÓWNE:
1. Kształtowanie umiejętności kulturalnego zachowania się w różnych sytuacjach.
2. Podnoszenie kultury osobistej uczniów.
3. Zapoznanie dzieci ze zwrotami grzecznościowymi i z celowością ich stosowania tj. (proszę; dziękuję; przepraszam itp.) .
4. Wyrabianie szacunku dla siebie i innych.
CELE SZCZEGÓŁOWE:
1. Ukazanie właściwych zachowań.
2. Wpojenie dobrych manier i nawyków.
3. Wzbogacenie zasobu słownictwa.
4. Uświadomienie, że kulturalne zachowane wobec innych sprawia, że wszystkim jest milej.
5. Wyrabianie sprawności w posługiwaniu się zwrotami grzecznościowymi.
6. Rozwijanie umiejętności społecznych.
7. Ewentualna korekta zachowań nieakceptowalnych społecznie.
8. Pomoc w budowaniu właściwych relacji międzyludzkich.
9. Wprowadzenie w świat wartości uniwersalnych, takich jak: prawda, piękno, miłość, dobro.
10. Wdrażanie do kulturalnego zachowania się przy stole.
11. Właściwy dobór stroju w zależności od okoliczności.
12. Odkrycie zasad dobrej komunikacji- uwrażliwienie na kulturalny sposób bycia.
13. Uświadomienie, że można uczyć się poprzez zabawę.

4. TREŚCI:

1. „Klucz który otwiera wszystkie drzwi”, S. Karaszewski wiersz, „Magiczne słowa trzy”, używanie zwrotów grzecznościowych proszę, przepraszam, dziękuję.
2. „Pozdrowienia” , P. Jelińska Przygody Fenka, Kicia Kocia mówi” Dzień dobry” A. Głowińska, pozdrowienia i ich znaczenie w relacjach międzyludzkich
3. „Siadamy do stołu” Dobre maniery czyli savoir-vivre dla dzieci J. Krzyżanek(s.14-19), „Savoir-vivre „ J. Liszewska, zasady zachowania przy stole.
4. „Sprzątam po zabawie” S. Warchol- Plucińska Przygody Fenka, jeżeli każdy po sobie sprząta jest miło i przyjemnie.
5. „Nie wszystko mogę mieć” M. Lange- Rachwał Przygody Fenka, zasady zachowania w miejscu publicznym.
6. „Samodyscyplina czyli jak zmienić swoje życie w tydzień” A. Sójka 12 Ważnych opowieści,

5.METODY, FORMY, TECHNIKI, ŚRODKI, MATERIAŁY

A. METODY:
burza mózgów; praca z tekstem; głośne czytanie; muzykoterapia;; aktywizujące–zabawy integracyjne; drama; rozmowy; arteterapia:
B. FORMY:
indywidualne i grupowe
C. MATERIAŁY I ŚRODKI:
teksty literackie, papier kolorowy, materiały plastyczne kredki, mazaki itp.
D. LITERATURA PRZEDMIOTU:
cykl bajek „Przygody Fenka”
 Szpoton. D, „Proszę”, Bielsko Biała 2020
 Jelińska. P, „Pozdrowienia”, Bielsko Biała 2020
 Warchol- Plucińska. S, „Sprzątam po zabawie”, Bielsko Biała 2016
 Lange- Rachwał. M, „Nie wszystko mogę mieć”, Bielsko Biała 2016
 Sawicka. E, „Savoir- vivre”, Warszawa 2012
 Krzyżanek. J, „Dobre Maniery, czyli savoir- vivre dla dzieci”, Poznań 2003,
 Koźmińska I., Olszewska E., Z dzieckiem w świat wartości, Warszawa 2011
 Koźmińska I., Olszewska E., „Wychowanie przez czytanie” Warszawa 2011
 Brett T., Bajki które leczą”cz.1 i cz.2 Gdańsk 2002

6. PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA

1. Szanuje wartości : dobro , prawdę , uczciwość , życzliwość, wyrozumiałość.
2. Przestrzega zasad zgodnego współdziałania w grupie.
3. Potrafi kulturalnie zwracać się do innych , używa zwrotów grzecznościowych.
4. Potrafi nazywać ,wyrażać i kontrolować swoje emocje.
5. Ma poczucie własnej wartości , wiary we własne siły, możliwości i umiejętności.
6. Wyraża swoje uczucia i potrzeby a także dostrzega je u innych.
7. Potrafi prawidłowo i kulturalnie zachowywać się przy stole, w miejscach
8. publicznych.

7. Ewaluacja
Ze względu na specyfikę pracy z dziećmi niepełnosprawnymi intelektualnie obiektami ewaluacji przedstawionego programu będą uczniowie. Obserwacja zachowań uczniów w czasie zajęć i ich zaangażowanie będzie stanowić informację zwrotną dla terapeuty. Innym sposobem ewaluacji programu będzie przeprowadzenie ankiety wśród nauczycieli pracujących z uczniami.

SCENARIUSZ ZAJĘĆ BIBLIOTERAPEUTYCZNYCH

„Klucz który otwiera wszystkie drzwi -magiczne słowa trzy”

Dziecko chce być dobre.
Jeśli nie umie-naucz.
Jeśli nie wie-wytłumacz.
Jeśli nie może-pomóż.
Janusz Korczak

Cele ogólne:
 stosowanie form grzecznościowych właściwych do sytuacji
 kulturalne zachowywanie się
 kształtowanie postawy otwartości wobec ludzi, uwrażliwianie na potrzebę zgodnego życia,
 wdrażanie do zachowań akceptowanych społecznie
Cele operacyjne:
Dziecko
 uważnie słucha tekstu literackiego,
 wymienia podstawowe zwroty grzecznościowe stosowane w codziennych sytuacjach,
 grzecznie zwraca się do innych w domu, w szkole i na ulicy,
 wie, kiedy należy używać słów grzecznościowych,
 wie, co znaczy być kulturalnym i stosuje zwroty grzecznościowe,
 wie jak należy zachować się w kontaktach z osobami dorosłymi,
 przełamuje nieśmiałość, rozwija wyobraźnię, ekspresję ruchową,
 poprawnie wykonując polecenia:

Warunki techniczne

 liczba uczestników: 12-15 osób
 wiek uczestników: 5-10 lat
 czas trwania : 1 godzina zegarowa

Treści przekazywane

 zapoznanie z okolicznościami używania zwrotów :proszę przepraszam dziękuję;
 kulturalne zachowanie
 propagowanie pozytywnych postaw i zachowań akceptowalnych społecznych
 eliminowanie wulgaryzmów

Metody
• praca z tekstem- głośne czytanie
• burza mózgów
• zadania stawiane do wykonania, kierowanie aktywnością dzieci
• rozmowa, objaśnienia i instrukcje
• drama, problemowa
• karty pracy
• muzykoterapia

Formy:
• zespołowa
• indywidualna

Środki dydaktyczne i materiały
• tekst wiersza
• karty pracy
• plansze ze zwrotami grzecznościowymi
• piosenka YouTube ZoZi - Savoir Vivre (zasady dobrego zachowania)(głos ZoZi: Zosia Tartas, słowa: Łukasz Tartas, muzyka: Weronika Korthals, nagrano w North Studio w Swarzewie, 2019),
• piosenka YouTube Magiczne sowa (utwór :Bajkowa Drużyna - Magiczne słowa, wykonawca Bajkowa Drużyna , album: Najlepsze przeboje rybki Mini Mini, vol. 3)

Literatura wykorzystana do zajęć

• Krzyżanek. J, „Dobre Maniery czyli savoir- vivre dla dzieci”, Poznań 2003,
• Aksamit D., Młynarczyk Karabin E. Dobre maniery” Warszawa 2017
• wiersz S. Karaszewski „Magiczne słowa trzy”
• Wszyscy razem z programu Pedagogika zabawy, Stowarzyszenie Klanza
• Praca zbiorowa pod redakcją Katarzyny Giruć, „Pedagog w szkole scenariusze na różne okazje”
• Biblioteka Publiczna czerwiec 2019r,
• Biblioteka w szkole listopad 2017r,
• Życie szkoły nr 11 grudzień 2013r,

PRZEBIEG ZAJĘĆ

1. Powitanie z wykorzystaniem wierszyka „Wszyscy razem” dzieci stoją w kole i trzymając się za ręce , mówią :
Wszyscy razem tu stoimy,
Każdy czyjąś rękę trzyma
I „dzień dobry” już mówimy -tak zabawa się zaczyna.

2. Czynności organizacyjne i porządkowe, wprowadzenie do tematu. Przypięcie do tablicy plansz ze zwrotami grzecznościowymi.

3. Piosenka Savoir Vivre (zasady dobrego zachowania). Piosenka będzie rozpoczynała zajęcia całego cyklu spotkań.

4. Słuchanie wiersza (nauczyciel głośno czyta).
S. Karaszewski „Magiczne słowa trzy”

Na podwórku siedzi szpak i do chłopca mówi tak:
„Są magiczne słowa trzy, słowa te wnet poznasz ty.
Każde ma niezwykły dar, każde kryje w sobie czar.
Ten kto ma oliwę w głowie, niechaj słowa te wypowie,
a kto wodę ma w rozumie, słów tych nigdy nie zrozumie!
Oto słowo pierwsze: „proszę”, sprzedam ci je za dwa grosze.
Drugie słowo to „przepraszam”, żal i skruchę nim ogłaszasz.
Trzecie słowo to „dziękuję”, którym wdzięczność okazujesz.
Gdy wypowiesz słowa trzy, każde się otworzą drzwi
I na twarzach wszystkich ludzi życzliwości uśmiech wzbudzisz.
Słowa trzy – to tak niewiele, byś był wszystkich przyjacielem.
Dar grzeczności, uprzejmości w twoim sercu niech zagości!
Po to słowa te ci dałem, aby szczęście ci sprzyjało.
Gdy cię prześladuje pech, użyj magii słów tych trzech!”
Mówił tak czarodziej szpak i odleciał. Mądry ptak.
Może tu powróci znów uczyć nas magicznych słów?

- rozmowa na temat „czarodziejskich” słów użytych w wierszu i okolicznościach ich używania.

5. Zabawa ruchowa „Podaj dalej”. Dzieci stoją w kręgu i podają sobie z rąk do rąk dowolny przedmiot. Przekazując go mówią: proszę i dziękuję.

6. Praca indywidualna: Karta pracy – Dobre maniery– właściwe zachowanie, uczniowie mają 10 minut.

7. Zabawa z elementami pantomimy pt. „Zobacz i powiedz sam, co się stało i jak zachować się mam” nawiązująca do sytuacji dnia codziennego w których można wykorzystać słowa: proszę, przepraszam, dziękuję .Dzieci dobierają sobie rówieśników, z którymi chcieliby przedstawić w formie pantomimy wybraną scenkę obrazującą uczniów w codziennych sytuacjach. Po obejrzeniu grupa opisuje scenkę, wspólnie zastanawiają się które słowa pasowałyby do niej najlepiej i dlaczego.

Propozycje scenek do odegrania:
A. Zapomniałeś zegarka. Zapytaj kolegę, która jest godzina.
B. W supermarkecie szukasz herbaty owocowej. Zwróć się do sprzedawczyni o pomoc.
C. Rodzice kupili ci sweter, o jakim długo marzyłeś. Wyraź swoje zadowolenie.
D. Myjąc naczynia stłukłeś ulubioną filiżankę mamy. Powiedz, jej o tym.
E. Zapomniałeś do szkoły długopisu, a za chwilę będzie zapowiedziane dyktando. Poproś koleżankę z klasy o pożyczenie długopisu.
F. Jesteś w sklepie odzieżowym. Chcesz kupić prezent urodzinowy dla taty. Poproś ekspedientkę o pomoc.
G. Masz problemy z zadaniem z matematyki. Kolega z klasy proponuje ci pomoc. Podziękuj mu za to.
H. Umówiłaś się z kuzynką na godzinę 17.00. Miejsce spotkania to pizzeria. Na spotkanie przychodzisz15 minut później. Przeproś kuzynkę za spóźnienie.

8. Burza mózgów tworzenie kodeksu zasad używania zwrotów grzecznościowych (kiedy mówimy proszę?, kiedy dziękuję? a kiedy przepraszam?).

9. Nauka piosenki „Magiczne słowa”

Jeśli bardzo chcesz czarować,
musisz znać magiczne słowa.
Proszę oto pierwsze z nich,
co otwiera wszystkie drzwi.

Przepraszam - drugie magiczne słowo,
sprawia, że uśmiech wraca na nowo.
I dziękuje słowo trzecie,
po nim cudnie jest na świecie.

Proszę, przepraszam i dziękuję,
to najważniejsze słowa.
Musisz je ćwiczyć co dzień wytrwale,
by nimi zaczarować.

Różdżki nie potrzeba wcale,
by czarować doskonale.
Ani latać wciąż na miotle
i mikstury warzyć w kotle.

Nie potrzeba kuli szklanej,
ani księgi z zaklęciami.
Starczy te trzy słowa znać
i właściwie ich używać.

Proszę, przepraszam i dziękuję,
to najważniejsze słowa.
Musisz je ćwiczyć co dzień wytrwale,
by nimi zaczarować.

Proszę, przepraszam i dziękuję,
to czarów jest podstawa.
Musisz je ćwiczyć co dzień wytrwale,
by nimi biegle władać.

10. Zakończenie zajęć, podziękowanie uczestnikom za wspólnie spędzony czas.