Składniki odżywcze - konspekt zajęć koła ekologicznego

KONSPEKT ZAJĘĆ KOŁA EKOLOGICZNEGO
między biologią a chemią

Ponieważ egzaminy gimnazjalne i praktyka szkolna pokazują, że uczniowie mają duże problemy opisywaniem doświadczeń postanowiłem stworzyć karty pracy na której uczniowie będą mogli sami zapisać: temat doświadczenia, obserwacje i wnioski.

czas trwania: 60 min.

TEMAT: Składniki pokarmowe.

Cele lekcji:
Uczeń:
- dokonuje obserwacji i wyciąga wnioski z przeprowadzonych doświadczeń,
- identyfikuje podstawowe składniki pokarmowe,
- wykrywa białka, tłuszcze, węglowodany,
- wymienia zasady zdrowego żywienia,
- wykazuje aktywności fizyczną jako niezbędny element zdrowego stylu życia.

Metody pracy:
- pogadanka,
- burza mózgów,
- prezentacja multimedialna,
- eksperyment,
- poster.

Formy pracy:
- indywidualna, grupowa, zbiorowa.

Środki dydaktyczne:
- projektor,
- odczynniki laboratoryjne: stężony kwas azotowy (V), etanol, roztwór manganianu (VII) potasu, stężony kwas siarkowy (VI), roztwór jodyny w etanolu.
- sprzęt i szkło laboratoryjne,
- materiały źródłowe: plansze, podręczniki, artykuły dotyczące składników pokarmowych ( warto też skorzystać z podręcznika do chemii z klasy III).
- przygotowanie stanowisk
* stanowisko do badania białek – szkiełka zegarowe z umieszczonymi próbkami: plasterki wędliny, biały ser, roztwór białka jaja kurzego, mięso z kurczaka, roztwór białka jaja kurzego np. w krystalizatorze.
* stanowisko do badania tłuszczów – nasiona słonecznika, maku, lnu, orzechy włoskie (lub inne), wiórki kokosowe, smalec, olej np. słonecznikowy, sączki z bibuły lub zwykła bibuła, pałka do moździerza
* stanowisko do badania węglowodanów – cukier spożywczy (sacharoza), plasterki jabłka, ziemniaka, mąka pszenna lub żytnia, mąka ziemniaczanej, cukier.

PRZEBIEG ZAJĘĆ:

Faza wstępna
Powitanie i zapoznanie z tematem i celami zajęć.

Faza główna
1. Wprowadzenie
- podstawowe składniki pokarmowe, ich podział i rola (może być w formie prezentacji multimedialnej).

2. Doświadczenia
- krótkie przypomnienie zasad BHP,
- omówienie doświadczeń, praca w grupach.

3. Prezentacja wyników doświadczeń przez poszczególne zespoły.

4. Tworzenie posterów prezentujących poszczególne składniki pokarmowe.
I grupa – przygotowuje poster o białkach
II grupa - przygotowuje poster o tłuszczach
III grupa - przygotowuje poster o węglowodanach
Dodatkowo można przyporządkować
IV - przygotowuje poster o witaminach
V - przygotowuje poster o solach mineralnych

5. Prezentacja posterów.

Faza podsumowująca

1. Podsumowanie pracy zespołów, omówienie zasad diety zbilansowanej, piramidy zdrowego żywienia i roli aktywności fizycznej w życiu człowieka.

2. Ewaluacja.

Karty pracy dla poszczególnych zespołów

Białka

Instrukcja

Białka występują we wszystkich organizmach żywych, zarówno roślinnych jak i zwierzęcych. Są najważniejszymi ich składnikami, stanowiąc podstawowy materiał budulcowy tkanek – szczególnie w organizmie ludzkim i zwierzęcym. Wchodzą w skład: krwi, mięśni, chrząstek, mleka, skóry, sierści, paznokci, piór, kopyt, rogów. itp.
Reakcją charakterystyczną białek jest reakcja ksantoproteinowa.

Doświadczenie 1 [Pod nadzorem nauczyciela ! ]
Na próbki różnych substancji nanieście niewielką ilość stężonego kwasu azotowego (V).
Zapiszcie obserwacje i wnioski.

Tytuł doświadczenia
........................................
Obserwacje
........................................
........................................
........................................
Wnioski
........................................
........................................
........................................

Doświadczenie 2

Wiele razy słyszeliście, że alkohol szkodzi zdrowiu. Dodajcie do roztworu białka kurzego, alkohol etylowy. Co dzieję się z białkiem? Jakie można wysunąć wnioski?

Tytuł doświadczenia
........................................
Obserwacje
........................................
Wnioski
........................................

Tłuszcze

Instrukcja

Tłuszcze są substancjami pochodzenia naturalnego. Występują w nasionach roślin oleistych (np. rzepaku, słoneczniku) a także w organizmach zwierząt jako materiał zapasowy (składnik tkanek podskórnych).

Doświadczenie 1

Weźcie kilka nasion słonecznika, umieśćcie go w złożonym na pół krążku z bibuły filtracyjnej. Rozgniecie pałką porcelanową. Co możecie powiedzieć o plamie jaka pojawiła się po doświadczeniu? Jakie mogą być wnioski? Zbadajcie w taki sam sposób pozostały przykładowy materiał.

Tytuł doświadczenia
........................................
Obserwacje
........................................
Wnioski
........................................

Słyszeliście już zapewne, że tłuszcze roślinne (nienasycone) są zdrowsze niż tłuszcze zwierzęce (nasycone). Czy można odróżnić takie tłuszcze? Wykonajcie następujące doświadczenie. Do dwóch probówek nalejcie roztworu manganianu (VII) potasu, do pierwszej probówki dodajcie nieco oleju jadalnego a do drugiej odrobinę smalcu. Wymieszajcie zawartość probówek bagietką szklaną. Co zaobserwowaliście?

Doświadczenie 2

Tytuł doświadczenia
........................................
Obserwacje
........................................
Wnioski
........................................

Węglowodany

Instrukcja

Węglowodany (cukry) są związkami bardzo rozpowszechnionymi w świecie organicznym, zawłaszcza w świecie roślinnym. Czy można zbadać skład chemiczny cukrów? W tym celu wsypcie do probówki małą porcję cukru (sacharozy). Dodajcie kilka kropel stężonego kwasu siarkowego.

Doświadczenie 1

Tytuł doświadczenia
........................................
Obserwacje
........................................
Wnioski
........................................

Cukrem dostarczającym duże ilości energii i obecnym w wielu produktach spożywczych jest skrobia. Skrobię daje się łatwo wykryć przy użyciu roztworu jodu np. jodyny. Nanieście niewielką ilość roztworu jodyny na różne składniki odżywcze. Co obserwujecie? W jakich składnikach pokarmowych można znaleźć skrobię?

Doświadczenie 2

Tytuł doświadczenia
........................................

Obserwacje
........................................
Wnioski
........................................

Proponowane odpowiedzi

Białka

Doświadczenie 1
Na próbki różnych substancji nanieś niewielką ilość stężonego kwasu azotowego (V).
Zapisz obserwacje i wnioski.

Tytuł doświadczenia
Wykrywanie białek

Obserwacje
Po dodaniu kwasu azotowego do białka jaja kurzego, białko najpierw przyjęło barwę białą a następnie przybrało żółtą barwę, mięso również żółknie pod działaniem kwasu.
Wnioski
Białko reaguje z kwasem, wynikiem tej reakcji jest pojawienie się żółtego zabarwienia.
Takie substancje jak białko jaja kurzego, mięso, twaróg zawierają białko.
[Reakcja ta nazywa się reakcją ksantoproteinową]

Doświadczenie 2

Tytuł doświadczenia
Wpływ alkoholu na białko

Obserwacje
Po dodaniu alkoholu białko ścina się.

Wnioski
Ponieważ wszystkie organizmy są zbudowane z białka, można przypuszczać, że alkohol ma negatywne działanie na organizm, ponieważ niszczy białko organizmu.

Tłuszcze

Doświadczenie 1

Tytuł doświadczenia
Wykrywanie tłuszczu w produktach roślinnych

Obserwacje
Podczas rozgniatania nasion słonecznika i orzechów na bibule pojawiły się tłuste plamy.

Wnioski
Nasiona słonecznika i orzechy zawierają tłuszcz.

Doświadczenie 2

Tytuł doświadczenia
Odróżnianie tłuszczów nasyconych od nienasyconych (roślinnych od zwierzęcych)

Obserwacje
W pierwszej probówce po dodaniu oleju jadalnego roztwór nadmanganianu rozjaśnił się, natomiast w drugie probówce po dodaniu smalcu roztwór nie odbarwił się.

Wnioski
Z doświadczenia można wysunąć wniosek że olej jadalny jest związkiem nienasyconym.

Węglowodany

Doświadczenie 1

Tytuł doświadczenia
Badanie składu pierwiastkowego cukru (sacharozy)

Obserwacje
Po dodaniu kwasu siarkowego (VI) do cukru, cukier najpierw zbrązowiał a następnie sczerniał.

Wnioski
Stężony kwas siarkowy (VI) ma silne właściwości higroskopijne, pochłoną wodę znajdującą się w cukrze, pozostawiając sam węgiel. Wynika stąd, że w skład cukru wchodzą: węgiel, wodór i tlen.

Doświadczenie 2

Tytuł doświadczenia
Wykrywanie skrobi w różnych produktach spożywczych

Obserwacje
Po dodaniu roztworu jodyny do ..................... pojawia się ciemnoniebieskie zabarwienie

Wnioski
Pojawienie się ciemnoniebieskiego zabarwienia jest reakcją charakterystyczną dla skrobi. Tak więc te substancje gdzie pojawiło się charakterystyczne zabarwienie zawierają skrobię.