Kim jest doradca zawodowy i jaka jest jego rola w kształtowaniu kompetencji kluczowych?

Kim jest doradca zawodowy i jaka jest jego rola w kształtowaniu kompetencji kluczowych?

„Warto znaleźć kogoś, z kim będziemy się rozwijać, kto będzie nas wspierał, motywował, trzymał kciuki za nasze sukcesy.” Jarosław Kroc - Prezes zarządu Accenture Sp. z o.o.

Trudno jest podać jedną najważniejszą definicję doradcy zawodowego. W literaturze przedmiotu istnieje ich wiele i zależy od wymiaru działań, które dany doradca realizuje w poradnictwie zawodowym. W węższym zakresie możemy zdefiniować osobę doradcy jako kogoś, kto wspiera i udziela porad osobom szukającym pracy. W szerszym kontekście doradca zawodowy to nie tylko facylitator wiedzy o różnych zawodach i sposobach na ich zdobycie, ale również osoba dająca oparcie psychologiczne oraz rozwijająca kompetencje miękkie wśród swoich podopiecznych. Można zaryzykować stwierdzenie, że po trochu jest i psychologiem, i coachem i terapeutą.
A. Kargulowa wyróżnia 5 typów doradców:
- eksperta ( obdarzony dużą wiedzą i doświadczeniem stara się podawać klientowi rozwiązania „na tacy” , udzielając mu wielu wskazówek i nieraz dokonując za niego wyborów )
- informatora ( przede wszystkim dostarczającego klientowi wielu informacji dotyczących możliwości zatrudnienia )
- leseferysty ( nastawiony na rozwijaniu w kliencie poczucia zaufania do własnych możliwości, nie podejmuje za niego decyzji, w zamian kształtuje w nim poczucie sprawstwa i autonomii na ścieżce rozwoju jego kariery )
- spolegliwy opiekun – ( znajdujący równowagę między podawaniem gotowych rozwiązań a towarzyszeniem klientowi w podejmowaniu jego autonomicznych wyborów, podobnie jak leseferysta jest cierpliwym i empatycznym słuchaczem )
- konsultant ( przywiązujący uwagę do motywów i wartości życiowych jakimi klient kieruje się w procesie poszukiwania pracy, wspólnie starają się dokonywać właściwych wyborów )
Zważywszy na mnogość instytucji, w których pracuje doradca zawodowy oraz specyfiki potencjalnych klientów jego zadania będą zróżnicowane pod wieloma względami. Doradca zawodowy pracujący w Powiatowym Urzędzie Pracy będzie przyjmował inne priorytety w pracy z osobą bezrobotną aniżeli doradca zatrudniony w placówce oświatowej, w której główny nacisk kładziony jest na optymalny rozwój edukacyjny i zawodowy ucznia oraz wspieranie rodziców i nauczycieli w rozwijaniu talentów i pasji podopiecznych.
Niezależnie od tego, w jakiej instytucji przyjdzie pracować doradcy zawodowemu będzie on przywiązywał dużą rolę do kształtowania kompetencji kluczowych wśród swoich klientów czy podopiecznych w szkole. Dlatego też warto zwrócić uwagę przy projektowaniu programu doradczo-zawodowego bądź przy wyborze narzędzi do przeprowadzania owego programu na niezbędne umiejętności potrzebne do skutecznego poruszania się na rynku pracy.
W 2006 roku Komisja Europejska wyodrębniła 8 kompetencji kluczowych stanowiących „połączenie wiedzy, umiejętności i postaw odpowiednich do sytuacji” jak i będących fundamentem podstawy programowej realizowanej na wszystkich etapach kształcenia.
Są one następujące:
- komunikacja w języku ojczystym
- komunikacja w językach obcych
- kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne
- kompetencje informatyczne
- umiejętność uczenia się
- kompetencje społeczne i obywatelskie
- inicjatywność i przedsiębiorczość
- świadomość i ekspresja kulturalna
Według Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju pojęcie kompetencji to nie tylko wiedza i umiejętności, ale również tzw. mobilizacja zasobów, czyli motywacja do korzystania z wiedzy i umiejętności.
Można z dużą pewnością stwierdzić, że doradca zawodowy ma znaczący wpływ na zaangażowanie klienta w działanie i jego chęć do pracy. Posiada bowiem odpowiednie przygotowanie merytoryczne oraz narzędzia, dzięki którym może wzbudzić motywację do działania i chęć do pracy.
Oprócz ośmiu podstawowych kompetencji kluczowych należy zwrócić jeszcze uwagę na nowe rodzaje kompetencji zwane transformatywnymi. Opracowane zostały one z uwagi na dużą częstotliwość zmiany stanowisk pracy związane z zanikaniem sztywnych struktur organizacyjnych. Zdolność nieustannego dostosowywania się, elastyczność, radzenie sobie z ciągłymi zmianami to umiejętności, bez których młody człowiek nie będzie potrafił funkcjonować na rynku pracy. Z tym wiąże się również potrzeba systematycznego podnoszenia kwalifikacji, nabywania nowych umiejętności oraz zdolność do uczenia się przez całe życie.
Jak podaje Jan Fazlagic w 2017 r. poczytny dziennik brytyjski „The Guardian” wyodrębnił 5 kluczowych zmian, jakie zajdą na rynku pracy w kolejnych latach. Analitycy wspomnianego dziennika swój raport zaczynają od następujących słów: „mój tato miał jednego pracodawcę przez całe życie, ja miałam sześciu pracodawców w moim życiu, a moje dzieci będą miały sześciu pracodawców w tym samym czasie”. Obecna sytuacja na rynku pracy wymaga więc zarówno od pracodawców jak i swoich podwładnych umiejętności szybkiego dostosowywania się do ciągłych zmian. Bardzo trafnie ujmuje to Heraklit z Efezu – grecki filozof żyjący jeszcze przed naszą erą - który mówił, że „jedyną stałą rzeczą w życiu jest zmiana”.
Rolą doradcy zawodowego jest więc wyposażenie osoby bezrobotnej w strategie wspierające samodzielne uczenie się i dochodzenie do wiedzy, branie odpowiedzialności za własne działania oraz podejmowanie refleksji i wyciąganie wniosków. Programy powinny być zaprojektowane w taki sposób, aby dawały klientowi pole do pogłębionej analizy własnych działań, rozumienia konsekwencji swoich wyborów czy też kształtowania umiejętności krytycznego myślenia.