Wpływ pływania na sprawność fizyczną i korekcję wad postawy ciała, w świetle pandemii, na przykładzie dzieci szkół podstawowych.

Wpływ pływania na sprawność fizyczną i korekcję wad postawy ciała, w świetle pandemii, na przykładzie dzieci szkół podstawowych.

Rozwój fizyczny w wieku szkolnym
Obok dziedzicznych uwarunkowań rozwoju ruchowego człowieka , do których zalicza się właściwości bezpośrednio decydujące o poziomie jakości motoryki (uzdolnienia ruchowe, wydolność fizyczna, ruchliwość , szybkość ruchów). Należy wyróżnić uwarunkowania genetyczne, pośrednio wpływające na poziom przejawów motoryczności.
Należą do nich przede wszystkim: budowa ciała , wyrażona typem somatycznym, czy wewnętrzna struktura mięśni szkieletowych. Wyniki badań wskazują na konieczność uwzględniania czynnika somatycznego w ocenie sprawności motorycznej uczniów , szczególnie w okresie pokwitania i w młodszym wieku szkolnym.
Rozwój organizmu dzieci ma swój własny rytm, który jest inny u dziewcząt i u chłopców. Wielość czynników oddziaływujących na dojrzewanie i wzrastanie zmienia się ich rytm i tempo rozwoju, czego wyrazem jest duże zróżnicowanie grup o identycznym wieku kalendarzowym pod względem dojrzewania i wzrostu.
Wiek rozwojowy w odróżnieniu od kalendarza jest miarą biologicznej dojrzałości organizmu, który wynika z relacji między wiekiem kalendarzowym a rozwojem osobnika. Wiek morfologiczny oceniany jest najczęściej na podstawie podstawowych cech somatycznych takich jak wysokość i masa ciała oraz ich proporcji. Wysokość ciała jest podstawową cechą wielkości osobnika. Koreluje z nią większość parametrów somatycznych. Można ją traktować jako najlepszy miernik wzrastania całego ciała organizmu.
U chłopców występują trzy charakterystyczne okresy dynamicznego przyrostu wysokości ciała: 7,5-8,5; 11,5-12,5; oraz 15,5-16,5 lat.
Masa ciała jest drugim ważnym miernikiem stanu biologicznego dzieci. Podlega ona w ontogenezie zmianom adiustacyjnym: waha się , a jego poziom może nawet obniżać pod wpływem określonych czynników. Masa ciała jest sumą wielu składników, z których głównie to: masa mięśniowa, kościec, tkanka tłuszczowa. Masa mięśniowa, decydująca o poziomie siły mięśniowej, stanowi około 40% masy ciała mężczyzny i około 33% masy ciała kobiety.
Od 7,5 roku życia masa ciała stopniowo wzrasta, największy przyrost masy ciała (około 18%) następuje w przedziale 11,5-12,5 lat.
Z wielu dotychczasowych badań wynika, że w rozwoju fizycznym chłopców ( jak i dziewcząt) pochodzenia miejskiego i wiejskiego występują znaczne różnice. Zazwyczaj młodzież miejska, a zwłaszcza wielkomiejska była wyższa i cięższa od wiejskiej.
Występują również różnice dotyczące masy i wysokości ciała w populacji badanej w ciągu ostatnich 50 lat. Różnice w wysokości ciała chłopców współczesnych w stosunku do wysokości ich rówieśników z 1929 roku wynosi od 7,9 cm w wieku 8,5 lat, a około 16 cm w grupie 15,5 latków , przyspieszenie wzrostu wynosi około dwóch lat. Jeżeli chodzi o masę ciała to w wieku 7,5 wynosi około 3,24 kg , a w wieku 13,5 lat około 9,17 kg.
Z rozwojem morfo-fizjologicznym człowieka wiąże się konstytucja
strukturalno-funkcjonalna organizmu pozwalająca analizować ukształtowany somatotyp . Wczesne dzieciństwo obejmuje czas osiągania szkolnej dojrzałości edukacyjnej. Trwa on u obojga płci od 1 do 6-7 roku życia. Cały ten okres cechuje spowolnienie tempa rozwoju fizycznego, przy czym wyraźniej spada tempo przyrostu masy ciała, powodując pozorne szczuplenie. Zmieniające się w tym okresie proporcje ciała są powodowane wzrastaniem tułowia i kończyn dolnych. Stopa ulega wysklepieniu, silniej niż u dorosłych zaznacza się lordoza lędźwiowa.
Słabe są mięśnie brzucha i bardziej wychylona do przodu miednica powodująca znaczną wypukłość brzucha. W wieku sześciu lat kształtują się charakterystyczne proporcje budowy ciała i sylwetka dziecka.
Typowy rozwój somatyczny cechuje się znaczną smukłością, stosunkowo długimi nogami, wielkością głowy niemal człowieka dorosłego, przy swobodnie i harmonijnie funkcjonującym aparacie ruchu. Naturalne krzywizny kręgosłupa nie są jeszcze w pełni wytworzone. Plecy sześciolatka są płaskie, a łopatki lekko odstające. Klatka piersiowa jest dobrze wysklepiona, a brzuch wysunięty ku przodowi, z powodu słabości jego mięśni, uwydatnia wyraźnie lordozę lędźwiową. Kończyny dolne mogą charakteryzować niewielką koślawością, łuk podłużny stopy powinien być już wyraźnie zaznaczony- widoczny w pozycji stojącej.

Do 7 roku życia kształtuje się względna równowaga fizyczna i psychiczna dziecka. Przy dalszym smukleniu ciała zwiększa się sprawność motoryczna i ruchliwość, bowiem lepsza jest koordynacja ruchu mięśni antagonistów – dziecko osiąga znaczny poziom rozwoju psychoruchowego, pozwalający mu na wypełnienie czynności szkolnych. Pod koniec tego okresu następuje początek wymiany uzębienia. Szybkość zachodzących w tym wieku zmian w proporcjach budowy ciała i jego funkcjach psychoruchowych jest podstawowym czynnikiem określającym szkolną dojrzałość edukacyjną.

Przyczyny zaburzeń rozwoju dziecka są często uwarunkowane oddziaływaniem różnego rodzaju czynników patogennych. Jeżeli czynniki te powodują uszkodzenie struktury i zaburzenia funkcji, wówczas mówimy o biologicznych przyczynach zaburzeń rozwoju. Rozróżnianie przyczyn biologicznych i społecznych ma głównie wartość praktyczną, gdyż pomaga ukierunkować zasadnicze oddziaływanie terapeutyczne na dziecko lub jego środowisko.
Zazwyczaj zaburzenia rozwoju są splotem przyczyn biologicznych i społecznych. Powiązania te bywają bardzo złożone, a patomechanizmy zaburzeń wzajemnie uwarunkowane i trudne do rozpoznania.
Do biologicznych przyczyn zaburzeń rozwoju psychoruchowego zaliczamy nieprawidłowości struktury i funkcji spowodowane przez szkodliwe czynniki działające bezpośrednio na tkankę nerwową (urazy mózgu) lub pośrednio (np. zaburzenia przemiany materii prowadzące do uszkodzenia i zaburzeń funkcji zarówno tkanki nerwowej, jak i morfo-fizjologicznych). We wzajemnych uwarunkowaniach biologiczne przyczyny mogą przejawiać się też w zaburzeniach strukturalnych: bezpośrednio w rozwoju somatycznym, prawidłowym rozwoju analizatorów wzroku, słuchu i narządów mowy oraz ogólnym stanie zdrowia. Zaburzenia rozwoju somatycznego występuje u dzieci najczęściej urodzonych w wyniku nieprawidłowej ciąży ( od 8 do 16 tygodnia życia płodowego formuje się struktura i funkcja układu nerwowego) oraz u tych, które we wczesnym dzieciństwie przebyły zapalenie mózgu lub opon mózgowych, chorowały na choroby zakaźne o ciężkim przebiegu lub przebyły urazy, zatrucia lub schorzenia związane ze złą przemianą materii. Rokująca dobre nadzieje dla procesu rozwojowego jest znaczna zdolność układu nerwowego do wyrównywania zaistniałych ubytków czy niedoborów strukturalnych, np. leczenie w zespołach korekcyjnych w przypadku wad morfo-funkcjonalnych.
Najczęstszym rodzajem opóźnienia rozwoju somatycznego obserwowanego u dzieci w okresie osiągania szkolnej dojrzałości edukacyjnej jest prosty niedobór wysokości i masy ciała oraz opóźnienie harmonijnego rozwoju biologicznego.
Zarówno u dzieci górujących wzrostem i ciężarem , jak i z niedoborami tych cech, zaburzenie to idzie zawsze w parze z dojrzałością intelektualną i społeczno-emocjonalną zgodną z określonymi normami rozwoju biologicznego i wyglądem fizycznym.

Sprawność fizyczna i wydolność fizyczna dzieci w wieku szkolnym

We wczesnym dzieciństwie ruch dziecka jest celem samym w sobie. W nim przejawia się przede wszystkim jego aktywność życiowa.
Obserwacja małych dzieci pozwala stwierdzić, że około 70% aktywność życiowej przypada u nich na ruch. W miarę dorastania zmniejsz się nieco udział ruchu w całokształcie aktywności ruchowej, lecz jednocześnie zmiany w obrębie psychiki dziecka nadają jego zabawom charakter gier towarzyskich, współzawodnictwa, popisu i przewodnictwa w ćwiczeniach ruchowych. Nabywane doświadczenia ruchowe przynoszą wzrost sprawności fizycznej.
Na podstawie danych z badań przekrojowych udało się ustalić, iż wyniki wyrażające poziom sprawności młodego osobnika wzrastają z wiekiem do około 14-15 roku życia u dziewcząt i 16-17 roku życia chłopców, po czym znaczne zmniejszenie tempa tego wzrostu, a niekiedy nawet obniżanie wartości sprawności fizycznej.
Obserwowany intensywny przyrost sprawności przed 14 rokiem życia u dziewcząt i 16 u chłopców wyjaśniany jest dynamicznym rozwojem fizycznym młodzieży w tym okresie oraz wpływem różnorodnych ćwiczeń wykonywanych w szkole w ramach programu wychowania fizycznego i poza szkołą. Natomiast stwierdzone zjawisko zahamowania dynamiki rozwoju sprawności u starszej młodzieży wielu autorów tłumaczy przede wszystkim brakiem odpowiednio silnych bodźców ruchowych.
Tak się ma rzecz z młodzieżą nie uprawiającą sportu. U tych natomiast, którzy systematycznie ćwiczą, stwierdza się stały wzrost poziomu sportowego, nawet po przekroczeniu krytycznego wieku. Wzrost ten w początkowym etapie treningu uzyskuje się przede wszystkim w efekcie podnoszenia na wyższy poziom wszechstronnego przygotowania fizycznego. Osiągnięcia sportowe na tym etapie rosną szczególnie szybko. Po pewnym czasie następuje jednak moment kiedy progresja wyników maleje. Ćwiczenia dotychczasowe w treningu nie wywierają już oczekiwanego wpływu na organizm zawodnika.
Ten stan rzeczy zmusza trenera do zastosowania określonych, specjalnych środków, które rozwijać się będą przede wszystkim nieodzowne dla danej konkurencji funkcje organizmu.
Dokładne określenie, która z funkcji organizmu jest pierwszoplanową dla danej konkurencji, a szczególnie jak winien być udział ćwiczeń kształtujących tę funkcję w ogólnym obciążeniu treningowym jest problemem, który czeka jeszcze na ostateczne rozwiązanie. Uwaga ta odnosi się przede wszystkim do złożonych ze względu na technikę dyscyplin sportowych. Wydaje się jednak, że krokiem na drodze do rozwiązania tego problemu będzie usystematyzowanie pojęć dotyczących ćwiczeń fizycznych i późniejsza wnikliwa obserwacja wpływu tych ćwiczeń na wyniki sportowe, pozwalająca na wyciągnięcie bardziej szczegółowych wniosków.
Ćwiczenia fizyczne są głównym środkiem treningowym. Wiadomo powszechnie, że umiejętny dobór tych ćwiczeń ze względu na formę, treść i ilość podwyższa efektywność treningu, wpływają na szybsze opanowanie techniki oraz prowadzą do uzyskania wysokiego poziomu cech motorycznych.
W każdym ćwiczeniu reprezentowane są zawsze wszystkie cechy motoryczne. W przypadku ewentualnej przewagi jednej z nich mówimy, że ćwiczenia kształtują określoną cechę. Z tego wynika zatem, że każde ćwiczenie techniczne czy taktyczne, oparte o elementy ruchu, kształtuje obok skuteczności i sposobów walki również cechy motoryczne i psychiczne.
Wiemy, że trening sportowy odbywa się w zakresie czterech zasadniczych elementów: cech motorycznych, cech psychicznych, techniki i taktyki. Od programu odpowiadającego poziomowi sportowemu, potrzebom treningowym itd. Zależą proporcje w stosowaniu tych czterech elementów w praktyce. Wszystkie one są ze sobą ściśle powiązane i nie można myśleć o uzyskaniu wybitnych wyników przy zaniedbaniu któregokolwiek z nich.
Zdarza się też nieraz, że zwycięzca w zakresie sprawności ogólnej, techniki i taktyki ma nieco gorsze noty od pokonanego.
Wtedy możemy powiedzieć, że najprawdopodobniej odniósł on zwycięstwo dzięki odporności psychicznej.

Wydolność fizyczna oznacza zdolność do ciężkich lub długotrwałych wysiłków fizycznych, wykonanych z udziałem dużych grup mięśniowych, bez szybko narastającego zmęczenia i warunkujących jego rozwój zmian w środowisku wewnętrznym organizmu. Pojęcie to obejmuje również tolerancję zmian zmęczeniowych i zdolność do szybkiej jej likwidacji po zakończeniu pracy. Rzeczywistą miarą wydolności fizycznej jest czas wykonywania wysiłków o określonej, stałej lub narastającej intensywności. Często istnieje potrzeba określenia tolerancji wysiłkowej (u osób chorych) – zdolność wykonywania określonych wysiłków bez głębszych zakłóceń homeostazy lub zaburzeń czynności narządów wewnętrznych.

W 85% za wydolność fizyczną odpowiada układ krążenia u osób ze zdrowym układem oddechowym. Czynnikiem znacznie ograniczającym wydolność fizyczną są właśnie choroby płuc. 90% społeczeństwa ma za małą aktywność fizyczną.
Pomiar ogólnej wydolności fizycznej jest najbardziej kompleksowym wskaźnikiem informacyjnym o potencjale biologicznym człowieka. Wykonywany jest pomiar maksymalnego pochłaniania tlenu na minutę, tzw. pułap tlenowy.
Cele:
1. Uzyskanie pełnego zakresu ruchu w stawach
2. Wzmocnienie siły mięśni
3. Wzrost wydolności układu krążenia
4. Wzrost wydolności oddechowej
5. Wpływ na inne układy

Znaczenie pływania dla prawidłowego rozwoju sprawności fizycznej i prawidłowej budowy ciała

Pływanie ma obecnie duże zastosowanie tak w życiu codziennym, jak i sportowym. Stanowi ono jeden z najważniejszych czynników w systemie wychowania fizycznego obywateli obojga płci. Pod pojęciem „pływanie” należy rozumieć sposób poruszania się w wodzie za pomocą określonych ruchów ramion i nóg bez użycia pomocniczych przyborów.
Pływanie jest dostępne człowiekowi we wszystkich okresach rozwojowych. Ma ono duże znaczenie praktyczne. Umiejętność pływania umożliwia nie tylko pokonywanie pewnych przeszkód wodnych i spełniania niektórych czynności pracy zawodowej, lecz także zabezpiecza go w razie nieszczęśliwego wypadku w wodzie.
Pływanie jest zabiegiem higieniczno- zdrowotnym. Woda oczyszcza skórę z potu , tłuszczu i brudu. Dzięki pracy dużych grup mięśniowych wzmacniają się mięśnie, kształtuje się prawidłowa postawa ciała. Działanie ciśnienia wody w czasie pływania i oddychania wzmacnia mięśnie oddechowe, zaś możliwości regulowania intensywności pracy mięśniowej zależnie od szybkości przepływanego dystansu wywiera dodatni wpływ na pracę układu sercowo- naczyniowego. Pływanie hartuje organizm przyzwyczajając go do zmian temperatury otoczenia, pobudza przemianę materii i wywiera dodatni wpływ na system nerwowy. Pływanie ma też pewne wartości wychowawcze.
Uprawianie systematycznie w ramach prawidłowego zorganizowanego toku nauczania rozwija i doskonali nie tylko cechy fizyczne ( wytrzymałość, siła, szybkość, zręczność), lecz także cechy moralne ( wytrwałość, odwaga, zdecydowanie, zdyscyplinowanie) i siłę woli [ Bogajewski 1986].
Pływanie z wielu powodów różni się od pozostałych konkurencji sportowych. W odróżnieniu od dyscyplin lądowych, w pływaniu nie występuje obciążenie co nie powoduje praktycznie zmęczenia układu więzadłowo- stawowego i kostnego, co w powiązaniu z brakiem dużych i długotrwałych napięć mięśniowych umożliwia trening nawet w wieku dzieciństwa.
Wysiłek wykonywany podczas pływania charakteryzuje się:
- zmienioną czynnością oddechową w wyniku konieczności synchronizacji oddychania z odpowiednimi fazami cyklu ruchowego oraz działania na mechanikę oddychania zwiększonego ciśnienia , wywieranego przez wodę na klatkę piersiową,
- stosunkowo dużym oporem środowiska wodnego, wzrastającą z szybkością,
- specyficznymi warunkami termoregulacyjnymi,
- długotrwałym położeniem ciała, na które nie działa siłą grawitacji
Poziome położenie ciała stwarza też najbardziej sprzyjające warunki dla krążenia krwi a więc zaopatrywanie wszystkich tkanek w niezbędne składniki dla metabolizmu tkankowego oraz usuwania produktów przemiany materii.
Pływanie i zajęcia w wodzie są atrakcyjną formą aktywności ruchowej. Świadczy o tym ogromna liczba kąpiących się latem w morzu, w jeziorach i rzekach oraz duża frekwencja na zajęciach z pływania na basenach krytych w ciągu roku.
Pływanie może być traktowane jako:
• umiejętność użytkowa
• forma rekreacji ruchowej
• dyscyplina sportowa
• zajęcia terapeutyczne

Pływanie i ćwiczenia w wodzie mają także korzystny wpływ na proces korekcji wad postawy. Środowisko wodne zapewnia odciążenie kręgosłupa, sprzyja rozluźnieniu mięśni i elongacji kręgosłupa, a przez to ułatwia przyjęcie poprawnej postawy. Odpowiednie dostosowanie do charakteru wady , dobranie struktury ruchów lokomocyjnych w wodzie i możliwości sterowania intensywnością wysiłku pozwala likwidować występującą w nieprawidłowej postawie dystofię mięśniową. Umożliwia także rozbudowywanie gorsetu mięśniowego, utrzymującego skorygowaną postawę.
Korygowanie wad postawy dzięki zajęciom na pływalni jest bardzo lubianą przez dzieci formą terapii. Pozwala ona łączyć przyjemność, jaką jest dla dzieci przebywanie w wodzie i doskonalenie umiejętności pływackich z oddziaływaniem terapeutycznym, którego dziecko – zaabsorbowane ruchem w wodzie- może nawet nie dostrzegać.

O skuteczności pływanie w korekcji wad postawy są przekonani niemal wszyscy: lekarze , rodzice i dzieci. Wiele osób uważa , że jedynie pływanie jest skutecznym sposobem leczenia wad postawy. Stanowisko takie prezentuje też część lekarzy. Obecnie jednak bardzo rzadko postępowanie korekcyjne u dzieci z wadami postawy opiera się wyłącznie na zajęciach z pływania korekcyjnego.
Dzisiaj podstawową formą zajęć korekcyjnych dla dzieci z wadami postawy jest gimnastyka korekcyjna prowadzona na sali gimnastycznej przez fachowego instruktora. Zajęciom z pływania korekcyjnego przypisuje się rolę towarzyszącą- wspomagającą proces korekcji.

Pływanie korekcyjne jest traktowane jako uzupełnienie ćwiczeń w sali gimnastycznej. Jest to uzupełnienie bardzo ważne, przynoszące określone korzyści, a ponadto przyjemne dla dziecka.
Pływanie korekcyjne- jako uzupełniający element procesu korekcyjnego- wykorzystuje różne sposoby i style pływania oraz wpływ środowiska wodnego na korekcję postawy ciała. W układzie tygodniowym proces ten powinien zawierać:
• 2 lub 3 lekcje gimnastyki korekcyjnej w sali
• 1 lub 2 lekcje pływania korekcyjnego
• w pozostałe dni ćwiczenia w domu według przygotowanego przez instruktora zestawu ćwiczeń

Wykorzystywanie pływania do korygowania wad postawy nie może polegać jedynie na pokonywaniu jak najdłuższego dystansu. Pływanie korekcyjne musi przede wszystkim wpływać na poprawę postawy ciała dziecka. Musi więc bazować na znajomości charakteru wady postawy i sposobów postępowania korekcyjnego. Instruktor prowadzący pływanie korekcyjne musi umieć wykorzystać możliwości jakie stwarza środowisko wodne do procesu korygowania wady. Dobór ćwiczeń, ułożenie ciała, zastosowanych przyborów i wykorzystywanie sposobów i stylów pływackich musi zapewnić maksymalnie korzystne korekcyjne oddziaływanie zajęć w wodzie na dziecko z wadą postawy. Lekcje pływania korekcyjnego muszą się przyczyniać do likwidacji wady i tworzenia nawyku prawidłowej postawy. Natomiast nieumiejętne stosowanie pływania u dzieci z wadami postawy może być czynnikiem utrwalającym lub pogłębiającym wady.

Na zajęcia z pływania korekcyjnego powinny być kierowane dzieci już potrafiące pływać. Prowadzenie nauki pływania w ramach pływania korekcyjnego jest błędem. Dzieci nie umiejąc pływać powinny trafić na zajęcia z nauki pływania , a dopiero stamtąd do pływania korekcyjnego
Znaczenie zajęć korekcyjnych i pływania w korekcji wad postawy

Gimnastyka korekcyjna – zespół ćwiczeń gimnastycznych, których celem jest korekcja wad postawy. Zajęcia korekcyjne grupowe wprowadzamy wszędzie tam, gdzie wada postawy nie wpływa w sposób znaczący na upośledzenie ruchu. Opierają się one na ćwiczeniach symetrycznych, umożliwiających samodzielne korygowanie postawy (nauka ćwiczeń autokorekcji).

Cele gimnastyki korekcyjnej:

a) zrównoważenie sił układu mięśniowego poprzez usunięcie przykurczów i ograniczeń ruchów w stawach oraz wzmocnienie mięśni,
b) zwiększenie wydolności układów oddechowego i krążenia,
c) poprawienie postawy oraz
d) poprawienie ogólnej kondycji i sprawności fizycznej.

Rodzaje ćwiczeń pod względem anatomicznym:

a) ćwiczenia mięśni grzbietu i pośladków,
b) ćwiczenia mięśni brzucha korygujące ustawienie miednicy,
c) ćwiczenia antygrawitacyjne,
d) ćwiczenia samodzielnej korekcji postawy,
e) ćwiczenia stóp likwidujące płaskostopie.

Mięśnie grzbietu, brzucha i pośladków, jako bezpośrednio wpływające na postawę ciała powinny być oceniane i usprawniane w pierwszej kolejności. Prowadząc ćwiczenia należy stopniowo przechodzić od ćwiczeń czynnych do oporowych, od ćwiczeń w pozycjach izolowanych (w leżeniu lub siadzie) do ćwiczeń w pozycji stojącej, od ćwiczeń prostych i krótkotrwałych do złożonych i długotrwałych.
Korygowanie wad postawy wymaga stosowania przemyślanych ćwiczeń ze świadomie i celowo ustaloną pozycją wyjściową, kierunkiem i zakresem ruchu oraz wykonywania tych ćwiczeń w skupieniu, z dużą dokładnością i stałym kontrolowaniem ich poprawności. Z tego wynika, że są to ćwiczenia nieatrakcyjne, nużące, i męczące. Należy więc wprowadzać elementy zabawy, gry, współzawodnictwa itp.
Lekcja gimnastyki korekcyjnej różni się od typowej lekcji w-f bardziej profilowanym doborem ćwiczeń, zależnym od wieku dzieci i rodzaju wad, a kolejność ćwiczeń powinna być zgodna z krzywą natężenia wysiłku. Na każdej lekcji przeprowadza się ćwiczenia wszystkich grup mięśniowych ważnych dla prawidłowej postawy ciała, ćwiczenia wyrabiające prawidłowy nawyk postawy, ćwiczenia oddechowe oraz ćwiczenia zwiększające zakres ruchomości kręgosłupa.
Ćwiczenia tych samych grup mięśniowych mogą być przeplatane lub powtarzane wg dowolnej kolejności zależnej np. od pozycji wyjściowej, przyrządu pomocniczego, ilości ćwiczących osób. W początkowym okresie należy przeplatać pracę poszczególnych grup mięśniowych, ponieważ szybciej ulegają one zmęczeniu.

Postępowanie w wadach postawy opiera się na:
1. reedukacji czucia postawy ciała,
2. przywróceniu prawidłowej równowagi mięśniowej,
3. korekcie postawy w pozycjach izolowanych ze stopniowym przejściem do pozycji wysokich,
4. wzmocnieniu odcinkowym i całościowym tułowia,
5. wprowadzaniu ćwiczeń poprawiających oddychanie, krążenie i ogólną kondycję.

W zajęciach korekcyjnych z wadami postawy, prowadzonych w wodzie główny nacisk powinien być położony na pływanie. Dziecko przez pływanie w określony sposób lub konkretnym stylem realizuje założone cele korekcyjne , którymi są:
• korygowanie nieprawidłowego ułożenia poszczególnych segmentów ciała w warunkach odciążenia osiowego,
• likwidacja dystonii mięśniowej przez rozciąganie mięśni przykurczonych i wzmacnianie w pozycji skorygowanej mięśni osłabionych,
• rozciąganie przykurczonych tkanek miękkich,
• wyrabianie silnego gorsetu mięśniowego,
• doskonalenie koordynacji ruchowej,
• oddziaływanie na układ oddechowy przez zwiększenie ruchomości klatki piersiowej i pojemności życiowej płuc,
• zwiększenie ogólnej wydolności organizmu.

W pływackich ćwiczeniach korekcyjnych, czyli sposobach pływackich podporządkowanym celom korekcyjnym wyróżnia się :

• ćwiczenia o charakterze elongacyjno - rozciągającym,
• ćwiczenia wzmacniające określone grupy mięśniowe.

Pływackie ćwiczenia korekcyjne są łatwe do wykonania przez ćwiczącego, gdyż już samo zanurzenie ciała w wodzie powoduje odciążenie układu kostno- stawowego i sprzyja zmniejszeniu napięcia mięsni posturalnych.
Pozwala to łatwiej uzyskać korekcje kręgosłupa. Podstawowymi ćwiczeniami rozciągającymi są poślizgi na piersiach i na plecach, którym mogą towarzyszyć ruchy wiosłujące nóg. Jednocześnie trzeba pamiętać, że środowisko wodne stwarza gorsze możliwości stabilizacji. Grozi to przeniesieniem ruchu korekcyjnego na odcinki sąsiednie, gdyż może on powodować stymulowanie ustawienia wadliwego lub pogłębienie wady, jeżeli ona już tam wystąpiła.
W pływackich ćwiczeniach korekcyjnych wzmacniających mięśnie osłabione efekt korekcyjny uzyskuje się przez określone ułożenie ciała, działanie na określone grupy mięśni i wykonywanie określonych ruchów. Przykładem wykorzystania ułożenia ciała jest pływanie na grzbiecie w korekcji pleców okrągłych. Wzmacnianie mięśni odpowiedzialnych za prawidłowe ustawienie łopatek odbywa się w korekcyjnym ustawieniu odcinka piersiowego, gdyż pozycja na plecach sprzyja zmniejszeniu kifozy piersiowej.
Stosując pływackie ćwiczenia korekcyjne do wzmacniania mięśni osłabionych można wykorzystać ćwiczenia statyczne i ćwiczenia dynamiczne. Przykładem ćwiczenia statycznego jest pływanie na plecach z deską pod głową i odcinkiem piersiowym kręgosłupa, z rękoma ugiętymi i łokciami utrzymywanymi pod powierzchnią wody. Pozycja ta zmusza do pracy izometrycznej mięśnie ściągając łopatki.
Poszczególne style pływackie różnią się między sobą ułożeniem ciała w wodzie, zmianami tego ułożenia w czasie cyklu ruchów wiosłujących, sposobem wykonywania ruchów lokomocyjnych (praca rąk i nóg). Powoduje to zaangażowanie innych mięśni, a to z kolei różnie wpływa na wzajemne ułożenie poszczególnych segmentów ciała. Z uwagi na powtarzające się ruchy , wielokrotną pracę mięśni ( w określonym zakresie z dość zbliżoną siłą ) pływanie może kształtować postawę ciała. Sytuację tę można wykorzystać w korekcji wad postawy. Trzeba jednak dokonać analizy poszczególnych stylów pływackich i z niej wyciągnąć wnioski odnośnie możliwości wykorzystania danego stylu w korygowaniu poszczególnych wad postawy.

Płaskostopie - występuje wówczas, kiedy wiązadła i mięśnie stopy są słabe. Często pod wpływem szybkiego przyrostu ciała, przy osłabionych mięśniach stopa opiera się o podłoże łukiem przyśrodkowym, kostka wewnętrzna uwypukla się, palce odchylają się na zewnątrz, ciężar ciała przytłacza śródstopie.
Długotrwałe stanie czy chodzenie może doprowadzić do płaskostopia, które w ostatnim czasie występuje u dzieci dość często. W celu określenia prawidłowości wysklepienia stóp można wykonać ich odbitki stojąc obydwiema stopami zwilżonymi wodą lub farbą plakatową na arkuszu papieru i porównać odbitki z odpowiednim wzorem. Niewielkiego stopnia płaskostopie jest prawie nieodczuwalne, natomiast znaczne spłaszczenie łuków upośledza funkcję stopy, czyniąc ją mniej wydolną.
Brak amortyzacji wstrząsów przy chodzeniu, podskokach i skokach wywołuje dolegliwości i bóle pojawiające się zwłaszcza przy długotrwałym staniu i chodzeniu. Płaskostopiu trzeba zapobiegać, a w razie wystąpienia przeciwdziałać przez wzmacnianie układu mięśniowego stóp za pomocą specjalnych ćwiczeń (różne ćwiczenia chwytne palcami stóp).
Wady postawy nasilają się w okresie szkolnym. Okres "szkolny" charakteryzuje się z biologicznego punktu widzenia względną harmonią rozwojową. Źródła niekorzystnych zmian upatruje się w nowych dla dziecka warunkach. Do najczęstszych czynników, zaburzających prawidłową postawę ciała są: niekorzystne pozycje statyczne- spowodowane długotrwałym siedzeniem w ławce szkolnej, noszenie dodatkowych ciężarów, czynniki psychiczne (trema, lęk), higieniczno- zdrowotne, oświetlenie, obuwie. Ważna jest stała, systematyczna kontrola rodziców nad prawidłową postawą dziecka podczas wszelkich wykonywanych czynnościach w domu.
Prawidłowy rozwój , zdrowie fizyczne , psychiczne i społeczne dziecka stanowią o potencjale zdrowotnym i ekonomicznym społeczeństwa .Ważne jest , aby treści o charakterze pro-zdrowotnym przekazywać dzieciom od najmłodszych lat . Oczekiwania w tym zakresie są duże , o czym świadczą wyniki badań aktualnego stanu zdrowia . Z przeprowadzonych na terenie szkół ogólnych diagnoz stanu zdrowia dzieci uczęszczających do szkoły wynika , że co trzecie dziecko ma problemy zdrowotne – wady lub zaburzenia zdrowotne. Wobec takiego stanu zdrowotności najmłodszego pokolenia trudno przejść obojętnie . Wiek szkolny jest tym okresem w życiu człowieka , w którym najtrwalej kształtuje się aktualne i przyszłe zachowania dotyczące zdrowia .
ZDROWIE – według Światowej Organizacji Zdrowia – to nie tylko brak choroby, ale także stan dobrego samopoczucia fizycznego , psychicznego i społecznego .
Program profilaktyki wad postawy obejmuje swym działaniem całe otoczenie dziecka . Aby nasze działania przynosiły efekty zgodnie muszą współdziałać ze sobą dzieci , nauczyciele , rodzice , personel pomocniczy .
Edukację zdrowotną realizujemy na dwóch płaszczyznach : indywidualnych oddziaływań oraz grupowych działań .
Pamiętajmy jednak tworząc program , że ciało dziecka jest punktem wyjścia , natomiast głównym celem – rozwój pełnej osobowości dziecka .
W praktyce oznacza to , że we wszystkich działaniach akcentujemy aspekty wychowawcze oraz ukazujemy dzieciom różnorodne korzyści jakie daje im aktywność ruchowa oraz dbałość o zdrowie swoje i innych .
Nasz program został opracowany w oparciu o Podstawę Programową Wychowania Szkolnego.
Do zadań szkoły w zakresie edukacji zdrowotnej należy kształtowanie czynnych postaw wobec zdrowia i bezpieczeństwa własnego i innych oraz rozwijanie ogólnej sprawności ruchowej :
· wdrażanie do przestrzegania zasad bezpieczeństwa ,
· wyrabianie nawyków higienicznych związanych z czystością,
· przyswajaniem wiedzy o tym , co sprzyja a co zagraża zdrowiu ,
· kształtowanie prawidłowej postawy ,
· rozwijanie tężyzny fizycznej i sprawności ruchowej ,
· polepszenie zdrowotności dzieci ,
· wspomaganie ogólnego rozwoju psycho-fizycznego ,
· stworzenie jak najlepszych warunków do czynnego wypoczynku ,
· wyrabianie dodatnich cech charakteru ,
· szeroko rozumiane działania pro zdrowotne .

Opracowany został również zespół cech szkoły promującej zdrowie :
• Akceptuje fakt , że zdrowie społeczności szkolnej może być tworzone przez połączenie edukacji zdrowotnej i innych działań , które podejmuje szkoła aby uchronić i poprawić zdrowie wszystkich , którzy się w nim znajdują .
• Troszczy się w równym stopniu o zdrowie wychowanków i pracowników
• Dzieci i rodzice oraz pracownicy są świadomymi i aktywnymi uczestnikami programu promocji zdrowia .
• Edukacja zdrowotna ma określony czas w programie wychowania szkolnego .
• Uwzględnia priorytety dotyczące zdrowia w programie wychowania i nauczania szkolnego . Obejmuje to m.in. nacechowane szacunkiem relacje międzyludzkie , sprzyjające zdrowiu środowisko , wyposażenie szkoły .
• Tworzy rzeczywiste partnerstwo między domem rodzinnym , szkołą i społecznością lokalną .
• Znajduje czas na dyskusję i upowszechnianie wartości , które głosi oraz wdraża je do życia szkoły .
• Zwraca uwagę nie tylko na treści ale i na metody pracy .
• Akceptuje jako podstawową zasadę potrzebę wzmacniania poczucia własnej wartości dziecka , rodziców i pracowników .
• Dostarcza możliwości wyboru zajęć stymulujących rozwój wychowanków tak , aby mogli oni doświadczyć współuczestnictwa oraz sukcesu w czasie sytuacji edukacyjnych .
• Współpraca z pracownikami służby zdrowia , pedagogiem , psychologiem , ortopedą odgrywa istotną rolę w tworzeniu zdrowia poprzez odpowiednie świadczenia zdrowotne oraz pomoc specjalistyczną dla dzieci , rodziców , nauczycieli .
• Wszyscy pracownicy szkół uczestniczą czynnie w programie edukacji zdrowotnej .
• Uznaje , że posiłki przedszkolne stanowią ważną rolę w promocji zdrowia członków społeczności przedszkolnej .
• Aktywnie promuje zdrowie w aspekcie wiedzy i zachowań pro-zdrowotnych.

PROFILAKTYKA
Przeciwdziałanie powstawaniu wad postawy staje się obecnie bardzo ważnym problemem. Duża dawka ruchu, szczególnie na świeżym powietrzu, przyczynia się do harmonijnego rozwoju organizmu, sprzyja rozwojowi mięśni. Tego czynnika naszym dzieciom szczególnie brakuje, dlatego też należy tak zaprogramować dzień dziecka, aby oprócz szkoły, odrabiania lekcji i zajęć pozaszkolnych miało możliwość minimum godzinnej zabawy na powietrzu. Jest kilka elementów pełniących ważną rolę w profilaktyce wad postawy.

SEN
Powinien on trwać 10-11 godzin na dobę u dzieci z klas I-IV i 8-9 godzin u dzieci starszych. Łóżko powinno mieć w miarę twardy, nie uginający się materac. Poduszka nie może być wysoka. Jej grubość dobieramy tak, aby wypełniała przestrzeń między barkiem a głową podczas leżenia na boku.

DOJŚCIE DO SZKOŁY
Teczka czy noszona na jednym ramieniu torba, jeżeli równocześnie zadziałają inne czynniki, może przyczynić się do wystąpienia nieprawidłowej postawy. Dlatego też aktualnej modzie noszenia plecaków należy przyklasnąć. Plecak ten powinien mieć stelaż, a jego zawartość powinna być równomiernie rozłożona. Ciężar plecaka nie może przekraczać 10% masy dziecka.

ODŻYWIANIE
Powinno być zgodne z zasadami dietetyki, bogate w białko i witaminy. Wady postawy występują szczególnie często u dzieci astenicznych i otyłych. U dzieci z nadwagą niemal regułą jest również płaskostopie

POZYCJA PRZY ODRABIANIU LEKCJI
O ile jest niewłaściwa może stać się rzeczywistą przyczyną powstawania, utrwalania i systematycznego pogłębiania wady. Prawidłowa pozycję przy odrabianiu lekcji zapewnia biurko o takiej wysokości, aby siedzące przy nim dziecko mogło oprzeć się przedramionami o blat, mając wyprostowany kręgosłup, ramiona i przedramiona oparte o blat powinny tworzyć kąt prosty. Wysokość krzesła powinna odpowiadać długości podudzi, aby całe stopy dziecka oparte były na podłodze. Ważne jest też prawidłowe oświetlenie: z lewej strony dla dziecka praworęcznego i z prawej strony dla dziecka leworęcznego.

AKTYWNOŚĆ RUCHOWA
To nie tylko wychodzenie na podwórko, ale także zabawy ruchowe z rówieśnikami, gra w piłkę, jazda na rowerze, zimą – sanki i łyżwy. Nieprawidłowość w postawie, którą rozpozna lekarz, zobowiązuje do prowadzenia z dzieckiem gimnastyki korekcyjnej. Gimnastykę taką powinny organizować szkoły, a dla dzieci z bardziej zaawansowanymi wadami – placówki służby zdrowia. Wada postawy daje się skorygować, ale wymaga to stałych ćwiczeń, kontroli i przestrzegania odpowiednich warunków życia przez dłuższy czas.
25% dzieci – prawidłowa sylwetka
32% dzieci – skrzywienia boczne kręgosłup
75% dzieci – proste i złożone wady postawy (bez płaskostopia)
Wnioski
Pływanie ze względu na swoją specyfikę wymaga od ćwiczącego rozwinięcia do maksymalnego poziomu gibkości, mocy, siły, wytrzymałości. Wymóg taki stawia profil techniczny i wysiłkowy tej dyscypliny.
Wyniki badań przeprowadzanych wśród dziewcząt i chłopców w wieku od 7 do 12 lat, potwierdzają hipotezy, świadczące o zdecydowanej wyższości systematycznej pracy na zajęciach korekcyjnych w wodzie i na lądzie.
Z uzyskiwanych testów i badań można wnioskować iż brak powyższych zajęć podczas pandemii spowodował rozległe problemy w powstawaniu wad postawy ciała.
Aktywne spędzanie czasu wolnego pozwala na odprężenie i ucieczkę od kłopotów dnia codziennego.
Przeprowadzone badania i analizy wyników materiałów dokumentujących porównanie sprawności fizycznej i różnice w ilości wad postawy ciała u dzieci, jednoznacznie pokazują jak bardzo brak dostępności do tego typu zajęć spowodował wiele dysfunkcji w sylwetce młodego człowieka, jak i zaburzenia w psychice/
Pandemia spowodowała deficyty w układzie oddechowym nie tylko wśród uczniów szkół podstawowych.. Poprzez brak możliwości uczestniczenia w systematycznych zajęciach, oraz brak dostępu do nich, spowodowała wieloletnie w skutkach następstwa zdrowotne. Najbliższy czas należy poświęcić i mocno skoncentrować się, na korekcjach wad postawy ciała. Ponieważ dalsze zaniedbania, mogą doprowadzić do nieodwracalnych w skutkach zmian w sprawności fizycznej dzieci i młodzieży pokolenia XXI w.