Rodzina i jej funkcje - referat

Rodzina jest tym środowiskiem, w którym powstaje nowe życie. Rodzi się w nim i wzrasta istota ludzka podlegająca prawom biologicznym i społecznym, kształtowana przez „oddziaływania wychowawcze rodziców”.
Rodzina stanowi dla dziecka najlepsze naturalne środowisko, w którym otoczone indywidualną opieką ma możliwość zaspakajania swoich potrzeb, dzięki czemu może się prawidłowo rozwijać. W prawidłowo funkcjonującej rodzinie „dziecko czuje się dobrze, bezpiecznie, jest pewne siebie, ufne wobec rodziców, a także otwarte i ufne wobec innych ludzi, zachowuje się przy tym swobodnie i jest aktywne i wytrwałe w działaniu” .
M. Ziemska uważa, że „ rodzina jest małą grupą społeczną składającą się głównie z małżonków i ich dzieci. Stanowi całość, podlegającą dynamicznym przekształceniom związanym z biegiem życia jednostek, które wchodzą w jej skład. Opiera się na zastanych tradycjach społecznych i rozwija własne” .
Charakteryzując współczesną rodzinę M. Przetacznikowa nazywa ją „ jedną
z najważniejszych grup pierwotnych, to znaczy takich, które cechuje wzajemny ścisły i bezpośredni kontakt ich członków: nawiązują oni ze sobą bliskie stosunki emocjonalne, łączą ich trwałe i osobiste więzy, oparte na współdziałaniu i solidarności” .
J. Rembowski określa rodzinę jako grupę, która „składa się z mężczyzny
i kobiety złączonych małżeństwem, ich potomstwa (własnego lub adoptowanego) oraz w niektórych przypadkach z osób innych, najczęściej najbliższych krewnych” . Autor dodaje, że ogniwem spajającym każdą komórkę rodzinną jest wzajemna miłość i odpowiedzialność moralna jej członków.
W innej swojej pracy J.Rembowski utożsamia pojęcie rodziny z pojęciem gospodarstwa domowego i podkreśla, że „ grupa rodzinna zamieszkuje pod jednym dachem. Oznacza to, że wszystkie osoby oddziaływają wzajemnie na siebie wewnątrz tej samej wspólnoty, tworząc rozmaite układy stosunków rodzinnych” .
Natomiast E. B. Hurlock zwraca uwagę na znaczenie rodziny dla rozwoju dziecka i definiuje ją jako „najważniejszy element więzi społecznych dziecka, członkowie rodziny dziecka tworzą najbliższe otoczenie dziecka i sposobami najbardziej znaczącymi w pierwszych kształtujących latach jego życia” .
Również M. Tyszkowa podkreśla rolę pierwszych, podstawowych doświadczeń w rodzinie. „Mają one wpływ na rozwój osobowości i głównych procesów socjalizacji, których efektem jest uspołecznienie przejawiające się
w postaci tendencji do ujmowania siebie w łączności ze światem i innymi ludźmi” .
Z powyżej przytoczonych określeń rodziny wnioskować można jak ogromne znaczenie ma ona dla życia i prawidłowego rozwoju dziecka, które jest całkowicie uzależnione od świata dorosłych. Należy podkreślić ważną rolę wczesnego dzieciństwa dla późniejszego rozwoju fizycznego i psychicznego, w tym również poznawczego i społecznego. Rodzina stanowi integralną część każdego społeczeństwa, stanowi jego najmniejszą , a zarazem podstawową komórkę. Stanowi podstawowe środowisko życia i wychowania młodego pokolenia. Oddziaływuje na dziecko w sposób ciągły i stały. Zaspokaja podstawowe potrzeby dziecka: biologiczne, psychologiczne, poczucie bezpieczeństwa, przynależności, miłości
i uznania.
Rodzina pełni następujące funkcje wobec swoich członków:
 prokreacyjną,
 ekonomiczną,
 opiekuńczą,
 socjalizacyjną,
 wychowawczą,
 kulturową,
 religijną.
Funkcja prokreacyjna rodziny wskazuje na fakt, że to właśnie rodzina jest miejscem narodzin nowych członków społeczeństwa. Oczekuje się, że osoby wchodzące w związek małżeński podejmą trud urodzenia i wychowania nowych ludzi. Funkcja prokreacyjna rodziny zapewnia ciągłość trwania narodu, społeczeństwa i rodu. Daje także gwarancję, że nowonarodzeni będą otoczeni opieką, troską , miłością i zostaną wprowadzeni w życie społeczne tak, by w przyszłości samodzielnie decydować o sobie i innych. Jest to bardzo ważna funkcja i w niej przede wszystkim wyraża się stosunek osób zakładający rodzinę do wartości życia ludzkiego, a także własnej gotowości do otwarcia się na drugiego człowieka.
Ekonomiczna funkcja rodziny oznacza tyle, że osoby tworzące wspólnotę rodzinną zabiegają o stworzenie materialnych podstaw życia rodzinnego. Członkowie rodziny poprzez pracę zarobkową zapewniają środki materialne do zaspokojenia różnorodnych potrzeb, np. mieszkania, wykształcenia, wyżywienia, ochrony zdrowia, korzystania z dóbr kultury i rekreacji.
Socjalizacyjna funkcja obejmuje kultywowanie i przekazywanie systemu wartości, norm postępowania i wzorów zachowania swoim członkom. Oznacza to, że rodzice, dziadkowie, rodzeństwo poprzez swoje codzienne zachowania, wypowiedzi, zainteresowania, pracę, odnoszeniem się do innych ludzi, dają wyraz temu, co dla nich jest ważne lub co powinno być w życiu ważne. Każdego dnia podczas różnorodnych codziennych i świątecznych czynności dzieci uczą się
w domu rodzinnym co w życiu człowieka jest ważne, co jest ważne dla rodziny
i społeczeństwa. – i w ten sposób kształtuje się system wartości.
Dziecko uczy się sposobów urzeczywistniania tego co się ceni i co jest przyjęte w danej kulturze jako sposób odnoszenia się do innych ludzi, natury, kultury, nauki.
Rodzina wypełniając funkcje socjalizacyjne uczy, np. form zachowania się przy stole, w kinie, teatrze, na ulicy, w autobusie, urzędzie, przy spotkaniu
z przyjaciółmi, w trakcie uroczystych spotkań rodzinnych. Jest to też uczenie ładu i porządku we własnym domu i wokół niego, a tym samym w późniejszym miejscu pracy. Te wszystkie umiejętności, dzięki codziennemu obcowaniu z dorosłymi, którzy uczestniczą w wielu grupach i sytuacjach społecznych, przejmują dzieci i młodzież zanim pójdą do szkoły, pracy, kina czy teatru. Poprzez formułowanie wymagań i oczekiwań oraz niektórych nakazów i zakazów wobec wszystkich członków rodziny dokonuje się proces socjalizacji norm
postępowania czyli uczenie, co powinno się czynić, a czego unikać, ku czemu kierować swoje zainteresowania. Proces socjalizacji nazywane jest często procesem uspołecznienia, czyli coraz doskonalszych, efektywniejszych i twórczych form zachowania i relacji z innymi ludźmi. Proces socjalizacji powinien pomóc w osiągnięciu postawy szacunku, odpowiedzialności, opieki i troski w stosunku do innych.
Funkcja opiekuńcza rodziny obejmuje nie tylko opiekę nad dziećmi od ich poczęcia do usamodzielnienia, ale także dotyczy opieki nad tymi członkami rodziny, którzy z racji swojego stanu zdrowia lub wieku nie są w stanie samodzielnie zaspokoić swoich potrzeb. Funkcja opiekuńcza rodziny wyraża się przede wszystkim w dostarczaniu pożywienia, ubrania, ochrony przed utratą zdrowia czy życia, zapewnieniu niezbędnych środków do rozwoju biologicznego, psychicznego, społecznego i duchowego.
Funkcja wychowawcza określa oczekiwania i wymagania wobec rodziny, które dotyczą stymulowania osobowego rozwoju jej członków. Oznacza to, że w rodzinie dokonuje się najważniejsza część ogólnego procesu wychowawczego, któremu podlegają ludzie. O ile proces socjalizacji uzdalnia człowieka do bycia z innymi i bycia w świecie, tak by być twórczym, współdziałającym i nie wyrządzać krzywd innym, to proces wychowania uzdalnia do bycia coraz bardziej człowiekiem. W rodzinie dziecko uczy się „jak być człowiekiem”, „jak być sobą”. Rytm życia rodzinnego, stałe, żywe, emocjonalne relacje z innymi są najlepszymi okazjami do uczenia się miłości, otwartości życzliwości, prawdomówności, sprawiedliwości a także poznania swoich możliwości umysłowych, zręcznościowych czy artystycznych. Rodzice, rodzeństwo i inni członkowie rodziny poprzez zachętę, dezaprobatę, współdziałanie, pomoc, własny przykład, stymulują w sposób jawny i ukryty rozwój człowieczeństwa u swoich członków.
Funkcja kulturowa oznacza, że w rodzinie dokonuje się przekazywanie tradycji kulturowej, a także tworzenie nowych jakości. Dziecko w rodzinie poznaje tradycje i zwyczaje regionalne związane z różnymi świętami, ważnymi wydarzeniami.
Funkcja religijna rodziny jest odpowiedzią na potrzeby człowieka, bycia w łączności z Istotą przewyższającą go, dającą bezwzględne bezpieczeństwo, poczucie własnej wartości, sprawiedliwą i kochającą. Religijna funkcja rodziny obejmuje wszystkie czynności i przekazy werbalne i niewerbalne, które dotyczą religijnego rozwoju człowieka. Na rozwój ten składa się poznanie rzeczywistości religijnej, a więc pojęć religijnych, wymogów moralnych, wzorów zachowania religijnego i łączności ze wspólnotą religijną.
Nie wszystkie rodziny wymienione funkcje realizują w takim stopniu, że dzieci mają stworzone optymalne warunki osobowego rozwoju. Wiele rodzin to rodziny dysfunkcyjne, czyli takie, w których jedna lub kilka funkcji nie jest prawidłowo realizowana. W jednych rodzinach pojawiają się trudności w ich realizacji na skutek czynników zewnętrznych (bezrobocie, utrata zdrowia itp.). Są jednak i takie rodziny, w których źródło dysfunkcyjności tkwi w wielu czynnikach odnoszących się do właściwości osobowościowych członków rodziny. Mogą to być zachowania o charakterze nieprzystosowania społecznego, alkoholizm, przestępczy styl życia, brak respektowania norm moralnych czy też brak odpowiedzialności.