W kręgu dziecięcych emocji i uczuć - terapeutyczna moc bajek

INNOWACJA PEDAGOGICZNA

W kręgu dziecięcych emocji i uczuć – terapeutyczna moc bajek.

Współczesny świat nie zawsze jest dla dzieci zrozumiały i przyjazny. Żyjemy w stresie, w ciągłym pośpiechu, a to powoduje brak czasu dla dziecka, ignorowane są jego psychiczne potrzeby. W zamian otacza go świat mediów elektronicznych, a wśród nich wciągające w wirtualną rzeczywistość gry komputerowe. Nadmierny kontakt z nimi powoduje nie tylko coraz większe problemy emocjonalne, ale także gorsze posługiwanie się językiem, dysponowanie mniejszym zasobem słów, słabszy rozwój wyobraźni.
Jak wykazały badania psychologów, czytając określone bajki można dziecku pomóc w wielu trudnych dla niego sytuacjach emocjonalnych.

Bajkoterapia bowiem pomaga w przezwyciężeniu lęków związanych z różnymi sytuacjami. Dzięki wykorzystaniu odpowiednio dobranego tekstu w psychice dziecka pojawia się pozytywne myślenie, dzieci zaczynają rozumieć swoje uczucia, ich przejawy oraz przyczyny. Bajki terapeutyczne pokazują jak trzeba sobie radzić, przedstawiają pewne wzorce postępowania. Sprawiają, że dzieci zaczynają rozumieć świat, w którym żyją, przestają czuć się samotnie. To także doskonała metoda relaksacyjna, która pomaga w wyciszeniu czy uspokojeniu.

Czytanie dziecku bajek jest skuteczną metodą wychowania człowieka wrażliwego, samodzielnie myślącego, posiadającego bogatą wyobraźnię i umiejącego radzić sobie w życiu. Czytanie na głos uczy także dziecko języka, myślenia, rozwija jego pamięć, przynosi wiedzę i wzorce społecznie pożądanych zachowań, wzmacnia samoakceptację.

Innym sposobem na rozładowanie napięcia jest działalność artystyczna To jeden ze sposobów na poprawę dobrostanu psychicznego dziecka.

Inspiracją do powstania niniejszej innowacji jest potrzeba nauczenia dzieci radzenia sobie z różnymi uczuciami. Obecnie, wiele trudnych emocji jest następstwem pandemii oraz wynikającej z niej izolacji, ograniczenia kontaktów społecznych, a także napięć w środowisku domowym, będących skutkiem na przykład choroby kogoś w rodzinie, utraty pracy lub niemożności jej normalnego wykonywania.

Dzięki realizacji innowacji, dzieci uczyć się będą nieagresywnych sposobów rozwiązywania problemów i konfliktów oraz będą rozwijać umiejętności rozpoznawania i nazywania wartości moralnych, które powinny być drogowskazem w życiu każdego człowieka.

Mam nadzieję, że działania podejmowane w ramach innowacji pomogą także dzieciom uwierzyć w siebie – w swoje możliwości i zdolności oraz umocnić w sobie przekonanie, że „ ja też mogę, ja też potrafię, moje emocje są ważne, jestem kimś ważnym ’’.

Cele innowacji
Cel główny
Celem innowacji będzie:
- umiejętność wyrażania swoich emocji i radzenia sobie z nimi poprzez słowo, ruch oraz działanie plastyczne (wytwory artystyczne, ekspresja ruchowa, np. taniec)
- kształtowanie nawyków czytelniczych poprzez systematyczny kontakt z książką, która będzie zaspokajała potrzeby psychiczne dziecka i dawała mu poczucie zadowolenia.

Cele szczegółowe:
- poznawanie i rozumienie własnych stanów emocjonalnych w oparciu o czytane teksty,
- rozładowywanie trudnych emocji, a także wyzwalanie pozytywnych,
- zaspokojenie potrzeb: akceptacji, bycia zauważonym, przeżycia sukcesu i podniesienia własnej wartości,
- propagowanie czytelnictwa,
- poszerzanie słownictwa czynnego,
- rozwijanie pamięci, wyobraźni, logicznego myślenia,
- rozwijanie uzdolnień plastycznych,
- wyrażanie uczuć za pomocą mimiki, ruchu, ekspresji plastycznej,
- kształtowanie systemu wartości wśród uczniów, - zwracanie uwagi na społecznie akceptowane formy wyrażania uczuć,
- budowanie pozytywnych relacji w grupie rówieśniczej, rozwijanie umiejętności współpracy.

Procedury osiągania celów:
Podstawowymi metodami pracy będą metody aktywizujące. Aby możliwe było osiągnięcie zamierzonych celów, konieczne jest dobranie właściwych treści i dopasowanie ich do możliwości dziecka. Istotna jest organizacja oraz przebieg procesu edukacyjnego, jak i dobór odpowiednich środków dydaktycznych.

Formy pracy:
- praca indywidualna,
- praca grupowa,
- praca zespołowa.

Informacje o realizacji innowacji
Program przeznaczony jest dla uczniów przebywających w świetlicy szkolnej przed lub po lekcjach. Zajęcia będą odbywały się jeden raz w tygodniu, w dwóch formach.
Pierwsza będzie dotyczyła zagadnień teoretycznych związanych z daną emocją, uczuciem. Tak więc dzieci odbywają „podróż” do określonej krainy emocji, uczuć. Wykorzystane zostaną tu teksty bajek terapeutycznych, specjalnie przygotowane karty pracy (oparte na omawianych bajkach) oraz działania aktywizujące.
Dzieci będą miały możliwość wyrażenia swoich emocji poprzez rozmowę, ekspresję plastyczną, zabawy muzyczno-ruchowe, odgrywanie scenek.
Uczestnicy, poprzez identyfikację z bohaterami literackimi, uświadamiają sobie, że nie są osamotnieni w przeżywaniu tzw. złych emocji i trudnościach w radzeniu sobie z nimi.

Druga część zajęć to prace plastyczne, podsumowujące omawianie danej emocji. „Malowanie uczuć” to w tym przypadku lepienie emotikonek w masie solnej – a więc wykorzystanie symboli, znaków graficznych do wyrażania emocji. Dzięki nim dziecko bawiąc się wyraża swoje przeżycia, rozładowuje napięcia.

Przewidywane osiągnięcia
Uczeń:
- rozpoznaje i potrafi nazwać swoje emocje,
- zna różne konstruktywne metody na opanowanie złości, agresji,
- umie dostrzegać w sobie pozytywne cechy, własną wartość,
- wie, jak w określonych sytuacjach zapanować nad swoimi emocjami,
- wie, jak postępować w sytuacjach konfliktowych, umie skutecznego radzić sobie z trudnościami w konkretnych sytuacjach życiowych,
- kształtuje własną odporność emocjonalną,
- rozwija własne możliwości twórcze, pomysłowość, wyobraźnię, refleksyjność,
- bogaci czynny słownik i kulturę mówienia,
- rozwija umiejętność uważnego słuchania czytanego tekstu, ćwiczy koncentrację uwagi,
- rozbudza zainteresowania czytelnicze,
- współpracuje z grupą.

Ewaluacja
Ewaluacja dokonywana będzie poprzez bieżąca obserwację uczestników podczas zajęć, ich reakcje, zaangażowanie oraz podczas bezpośredniej rozmowy.

Literatura
• Szuflada z bajkami Opowieści terapeutyczne studentów Pedagogiki i Filologii polskiej pod redakcja, Marii Leszczawskiej, Jelenia Góra 2010
• Bajkoterapia, czyli bajki-pomagajki dla małych i dużych, Opracowanie zbiorowe, Nasza Księgarnia 2015
• Pankowska K., Edukacja przez dramę, wydawnictwo WSiP, 1997
• Oswajanie przez bajanie. Bajki psychoterapeutyczne, Sabina Furmańska, Harmonia 201
• Przygody Fryderyki czyli Bajki terapeutyczne, Joanna Brodowska, Gdańsk, Wyd. Harmonia, 2018
• Oswoić potwora gniewu, Forman-Patel Holly
• Bez kłótni ani rusz, czyli kto lubi konfliktoluby, Tomaszewska Jovanka
• Garść radości, szczypta złości, Elżbieta Zubrzycka, Wyd. GWP Elżbieta Zubrzycka 2015
• Garść radości, szczypta złości, Kołyszko Wojciech ,Tomaszewska Jovanka, Wyd. GWP Elżbieta Zubrzycka, 2010

Bibliografia
• Biała J., Zabawa i bajkoterapia, jako forma działań edukacyjnych i oddziaływań terapeutycznych, Zabawy i Zabawki 2008, nr 1/4, s. 71-72.
• Molicka M., Bajkoterapia: o lękach dzieci i nowej metodzie terapii, Poznań: Media Rodzina, 2002.
• Pankowska K., Edukacja przez dramę, wydawnictwo WSiP, 1997