Aktywizujące metody nauczania na lekcjach informatyki

Aktywizujące metody nauczania na lekcjach informatyki.

Metody aktywizujące rozumiemy jako wskazówki, sposoby działania, które pomogą uczniom:
• pogłębić zainteresowanie wspólną sprawą,
• przyswoić bez trudu nową wiedzę,
• rozwinąć własne pomysły idee,
• komunikować się,
• dyskutować i spierać się na różne tematy,
• podjąć działania na rzecz własnej szkoły.

Na lekcjach informatyki warto stosować następujące metody aktywizujące:

Metody Problemowa
Pogadanka, dyskusja - Pogadanka heurystyczna poprzedzona wysunięciem problemu do rozwiązania.
Pokaz, obserwacja - Pokaz połączony z obserwacją ucznia dla rozwiązania danego problemu.
Prace laboratoryjne, eksperymenty - Wykonywanie doświadczeń dla dokonania uogólnienia.
Ćwiczenia - Rozwiązywanie zadań problemowych.
Gry i zabawy - Studium przypadku, burza mózgów, kula śniegowa.

Metoda Eksponująca
Pogadanka, dyskusja - Dyskusja na temat rozwiązania interesujących problemów z literatury uzupełniającej.
Pokaz, obserwacja - Pokaz ukazujący piękno informatyki, interesujące problemy i zastosowania.
Prace laboratoryjne, eksperymenty - Konkurs na wykonywanie ćwiczeń w grupach.
Ćwiczenia - Rozwiązywanie atrakcyjnych zadań.
Gry i zabawy - Gry i zabawy Konkursy, quizy, krzyżówka, domino.

Metoda Praktyczna
Pogadanka, dyskusja - Pogadanka powtórzeniowa prowadząca do rozwiązania zadań.
Pokaz, obserwacja - Pokaz połączony z konkursem zadaniem do rozwiązania.
Prace laboratoryjne, eksperymenty - Ćwiczenia w terenie na zastosowaniem teorii, ćwiczenia w pracowni dla sprawdzenia słuszności uogólnień.
Ćwiczenia - Ćwiczenia z zastosowaniem teorii, rozwiązywanie zadań utrwalających.
Gry i zabawy - Krzyżówka sprawnościowa, domino sprawnościowe.

Przykłady innych metod aktywizujących, które poleciłabym innym nauczycielom:
• Metoda klasy odwróconej
• Metoda kształcenia wyprzedzającego
• Metoda WebQuestu
• Metoda projektu uczniowskiego

Metoda wyprzedająca

Metoda ta polega na zmianie koncepcji lekcji - odwróceniu kolejności działań. Uczniowie poszukują na własną rękę informacji, które wykorzystują następnie podczas lekcji do rozwiązania zadań wyznaczonych przez nauczyciela/nauczycielkę.

Rola nauczyciela w tej metodzie:
1. Podaj uczniom zagadnienie (temat) do przygotowania oraz określ, w jaki sposób mają go opracować (np. referat, prezentacja).
2. Poinformuj ich, że mogą przygotować się z pomocą dowolnych źródeł. Wyznacz czas na poszukanie informacji.
3. Stwórz przestrzeń w szkole, aby uczniowie mogli podzielić się, wymienić zdobytymi informacjami (np. poprzez referaty).
4. Zainicjuj zadanie (np. zadaj pytanie do dyskusji) podczas którego uczniowie będą mogli utrwalić zdobyte informacje.
5. Monitoruj pracę uczniów, skoryguj ewentualne błędy opierając się na własnej wiedzy.

Lekcja odwrócona

Metoda polega na samodzielnym przygotowaniu się uczniów do lekcji przy pomocy materiałów poleconych lub przygotowanych przez nauczyciela/nauczycielkę. W odróżnieniu od kształcenia wyprzedzającego, w metodzie odwróconej klasy to nauczyciel/nauczycielka wyznacza konkretne materiały - takie same dla wszystkich uczniów.

Rola nauczyciela w tej metodzie:
1. Wyjaśnij uczniom, na czym będzie polegać ich zadanie. Wskaż, czego oczekujesz. Podaj instrukcję i wskazówki. Poinformuj, jakie będą zasady oceniania. Określ czas na wykonanie zadania.
2. Przekaż uczniom namiary na materiały, na podstawie których przygotują się do wykonywania zadania. Możesz wykorzystać materiały dostępne w sieci lub stworzyć je samodzielnie. Pamiętaj, aby materiały były dopasowane do konkretnych odbiorców.
3. Stwórz przestrzeń, aby uczniowie mogli wykonać zadanie opierając się na informacjach uzyskanych na podstawie przekazanych im materiałów.
4. Omów pracę uczniów. Dokonaj ewaluacji.

WebQuest

Metoda polega na rozwiązaniu przez uczniów zadania, z pomocą instrukcji umieszczonej na stronie internetowej. Wyjściowym źródłem informacji w badaniach uczestników projektu jest Internet. Uczniowie pracują głównie posługując się materiałami poleconymi lub przygotowanymi przez nauczyciela/nauczycielkę.

Zadania nauczyciela w tej metodzie:
1. Przygotuj inspirujące wprowadzenie, zachęcające uczniów do działania.
2. Poinformuj uczniów, na czym będzie polegać ich zadanie.
3. Opisz proces - wskaż poszczególne kroki, służące wykonaniu zadania. Daj im instrukcję i wskazówki.
4. Przygotuj źródła - listę linków do zasobów dostępnych w sieci, potrzebnych do rozwiązania poszczególnych zadań.
5. Poinformuj, jakie będą zasady ewaluacji. Określ kryteria ocen – punktację i sposób oceny wykonania zadań.
6. Opisz pożądane efekty pracy uczniów. Zawrzyj konkluzję zachęcającą do refleksji, rozszerzania i pogłębiania wiedzy.

Struktura WebQuestu
WPROWADZENIE → ZADANIE → PROCES → ŹRÓDŁA → EWALUACJA → KONKLUZJA

Projekt uczniowski

Projekt jest metodą, która może być zastosowana zarówno w pracy dydaktycznej, jak i wychowawczej. Istota jej polega na tym, że uczniowie samodzielnie realizują „duże zadanie”. Nauczyciel określa jedynie ramy projektu. Może on być realizowany indywidualnie lub zespołowo. Celem tej metody jest kształtowanie umiejętności planowania i organizacji pracy własnej uczniów, zbierania i selekcjonowania informacji, rozwiązywania problemów, pracy w grupie, podejmowania decyzji, oceniania komunikowania się.

Rola nauczyciela w tej metodzie
1. Inicjuj sytuacje problemowe, proponuj tematy i problemy do rozwiązania.
2. Zachęcaj uczniów do zadawania pytań.
3. Wspieraj uczniów, udzielaj im konsultacji.
4. Pomagaj uczniom dobrać pomoce techniczne i dbaj o poprawność metodologiczną.
5. Czuwaj nad całością projektu.
6. Dokonaj ewaluacji

Równie aktywizującymi metodami, które stosuję są narzędzia TIK wprowadzane na zajęciach lekcyjnych. Dzisiejszy uczeń raczej od urodzenia porusza się w świecie technologii oraz Internetu stąd jest to dobra droga do uaktywnienia uczniów na lekcjach. TIK są wszechobecne na zajęciach komputerowych i podczas nauki informatyki. Trudno wyobrazić sobie edukację w tych dziedzinach bez nowoczesnych technologii. Poza uczeniem się podstaw budowy komputera, uczniowie poznają zasady bezpiecznego korzystania z Internetu, w tym aspekty etyczne, prawne i ochronę danych osobowych, komunikują się w cyberprzestrzeni, wyszukują, selekcjonują i gromadzą informacje, korzystają z wielu programów użytkowych, tworzą i przekształcają teksty, grafikę, dźwięk, prezentacje multimedialne, dane liczbowe, wykonują złożone projekty, opracowują strony internetowe, rozwijają swoje zainteresowania.

Na uwagę zasługują różne darmowe programy do tworzenia pomocy na zajęcia takie jak:
Kahoot, Canva, Learning Apps, Padlet, Quizlet, Pocket, Quizizz, QRCodeMonky itp.

Wykorzystując nowoczesne metody aktywizujące i angażujące uczniów, dobrze opierać się także na korelacjach międzyprzedmiotowych aby pokazać powiązanie interdyscyplinarne, co powoduje lepsze zrozumienie świata. Warto także aby nauczyciel zbudował własny, indywidualny narzędziownik pracy.

Bibliografia:
1. Nowak W. Konwersatorium z dydaktyki matematyki, PWN, Warszawa 1989
2. Szlosek F. Wstęp do dydaktyki przedmiotów zawodowych, Wyd. WSI, Radom 1995
3. Brudnik E., Moszyńska A., Owczarska B. Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie – przewodnik po metodach aktywizujących, Zakład Wydawniczy SFS, Kielce 2000
4. Eby J.W., Smutny J.F. Jak kształcić uzdolnienia dzieci i młodzieży, WSiP, Wa-wa, 1998