Cykl zajęć z elementami turystyki górskiej dla grupy młodzieży klas VII-VIII, wśród których są osoby przejawiające zachowania autystyczne

Cykl zajęć z elementami turystyki górskiej dla grupy młodzieży klas VII-VIII wśród których są osoby przejawiające zachowania autystyczne.

Przemysław Woźniak

Prowadzenie zajęć nie wymaga szczególnych przygotowań, zazwyczaj są to materiały papiernicze. Przewiduje się realizację 20 godzin zajęć cyklicznie 1 raz w tygodniu oraz 3 wycieczki górskie. Uważam, że najlepiej byłoby, gdyby moja propozycja uzupełniona była oddziaływaniem indywidualnym oraz intensywną pracą z rodziną

Metody i formy pracy stosowane podczas zajęć:
– krąg (wspólne siedzenie w kręgu umożliwia nawiązanie kontaktu emocjonalnego i wzrokowego, sprzyja wyrażaniu uczuć i zapamiętaniu tego co zostało powiedziane.)
– dyskusja (prowadzący zachęca jedynie wszystkich do brania w niej udziału, stwarza atmosferę zaufania i akceptacji)
– burza mózgów ( stworzenie listy pomysłów na rozwiązanie określonego problemu,
– uzupełnianie zdań (które ułatwiają samodzielną wypowiedż, poprawia komunikację)
– praca w małych grupach
– rysunki i inne prace plastyczne
– drama (odgrywanie scenek, które stwarzają możliwość ćwiczenia nowych sposobów zachowań w nowych sytuacjach ale w bezpiecznych warunkach)

Tematyka zajęć obejmuje następujące zagadnienia:

1. Integracja i ćwiczenia budujące empatię (mają na celu budowanie wzajemnego zaufania, zachęty i wsparcia, „przełamują lody”. Gdy uda się to osiągnąć, ludzie zachowują się swobodnie, są otwarci. Proponowane ćwiczenia : „Poznajmy się”- uczestnicy przedstawiają się imieniem i dodają cechę która zaczyna się na pierwszą literę imienia np. Bożena- buntownicza, Marcin - miły itd „Niedokończone zdania”- uczestnicy odczytują wybrane zadania z karty ćwiczeń i je dokańczają. Mogą zgłaszać się sami lub po kolei siedząc w kole. „Tratwa ratunkowa”- grupy 8-10 osób, potrzebny karton o wymiarach 60x90 cm. Kładziemy karton na podłodze mówiąc, że jest to tratwa ratunkowa. Wszyscy uczestnicy mają zmieścić się na tratwie stojąc na niej chociaż jedną nogą i wytrzymać w tej pozycji przez 30 sekund. W podsumowaniu należy analizować: Czy wszyscy pracowali razem, czy ktos został wyłączony, jakie role przyjęli uczestnicy, uczestnicy opowiadają w jaki sposób najlepiej współpracować przy rozwiązywaniu problemów. „Współpraca”- grupa dzieli się na 4-6 osobowe zespoły. Prowadzący mówi, że wybierają się na wycieczkę np. w góry, albo za granicę. W ciągu 10 minut każdy zespół ma ustalić co ze sobą zabrać na wycieczkę. Zadajemy zespołom pytania: W jaki sposób zdecydowaliście co zabrać?, Czy słuchaliście głosów innych?,
2. Poczucie własnej wartości: człowiek o wysokim poczuciu własnej wartości podejmuje dobrze przemyślane decyzje i sensownie zachowuje się w sytuacjach konfliktowych. To z kolei pozwala skutecznie opierać się naciskom kolegów i środowiska w sprawie picia i eksperymentowania z narkotykami.
Proponowane ćw.: : „Moje zalety i wady”- praca z grupą do 25 osób. Uczestnicy wypełniają karty ćwiczeń Moje zalety i wady. Osoba prowadząca podkreśla, że więcej uwagi należy poświęcić rubryce „Zalety” W tym ćw. kładzie się nacisk na dobre strony po to, by wzmocnić poczucie własnej wartości uczestników. Jeżeli ktoś miałby trudności z wypełnieniem wówczas prosi się kolegów o wymienienie zalet, jakie widzą w danych osobach. Na koniec można zadać pytania: Jakie są proporcje zalet i wad ?, Czy można pozbyć się wad?, Dlaczego niektórym ludziom jest łatwiej mówić o swoich wadach niż zaletach?,
„Zwierzęta”- na kartkach uczestnicy przedstawiają siebie jako zwierzęta, które powinny posiadać takie cechy, jak rysujący je uczestnicy. Gdy rysunek jest gotowy należy odwrócić go na podłodze tak by był niewidoczny. Każdy losuje jeden rysunek i wpisuje cechy jakie jego zdaniem posiadają przedstawione na rysunkach zwierzęta. Następnie po kolei pokazują rysunki i czytają wpisane cechy, a grupa odgaduje autora rysunku.
3. Jak podejmować decyzje: podejmowanie właściwych decyzji wymaga określonych umiejętności i wiedzy, a to z kolei pomaga w przewidywaniu konsekwencji. Proponowane ćw. ”Czy Twoim zdaniem?”- prowadzący odczytuje zdania, a uczestnicy stają po jednej lub drugiej stronie w zależności czy wybrali: zgadzam się lub niezgadzam się. Następnie wyrywkowo prosi o wyjaśnienie dlaczego takie miejsce wybrali. „Kto ma na nas wpływ”- uczestnicy wypełniają indywidualnie karty wskazując osoby, które maja największy wpływ na ich decyzje (tu mama, tata, dziadkowie, nauczyciel, kolega, siostra, brat. Następnie porównują odpowiedzi i omawiają je.
4. Jak porozumiewać się innymi: umiejętność porozumiewania się wpływa na poczucie własnej wartości. Brak takich umiejętności może prowadzić do samotności, bezsilności i rozczarowań w życiu. Proponowane ćw.: „Kalambury:, „Głuchy telefon”,” Budowanie wieży ze słomek w grupach 4-6 osobowych”.
5. Co to znaczy być asertywnym: Proponowane ćw.: „Wyobrażona historia” uczestnicy siedzą wygodnie i mają sobie wyobrazić sytuację: kolega prosi cię abyś mu w czymś pomógł, ale właściwie w tym czasie chciałeś potrenować. Gdy przychodzisz na miejsce gdzie się umówiliście kolegi jeszcze nie ma, pojawia się po 20 mniutach. Odbywa się dyskuja nad tym jak każdy z uczestników zareagowałby w tej sytuacji: co czuł, jaki wpływ na wasze relacje miałoby to co powiesz koledze.”Jak przeżyć odtrącenie”- prowadzący pyta uczestników jak uniknąć odtrącenia lub jak poradzić sobie z nim. Zapisuje na tablicy pomysły:- asertywnego zachowania
6. Jak radzić sobie ze stresem: proponowane ćw.:„Mam prawo złościć się”-siedząc w kręgu uczestnicy opowiadają o sytuacjach trudnych z którymi mieli do czynienia, następnie na tablicy wypisuje społecznie akceptowane sposoby odreagowania i kontroli złości (dyskusja, burza mózgów), „Ćwiczenia relaksujące”- w trakcie tego ćwiczenia uczestnicy kładą się na podłodze, a prowadzący spokojnie czyta polecenia w rodzaju: zdejmij buty, połóż się na plecach, zamknij oczy i poczuj, że....... „Myśl pozytywnie”- na kartkach uczestnicy piszą...Jestem w porządku, ponieważ... i podają 5 powodów, by dobrze o sobie myśleć, np. bo robię zakupy babci, bo dobrze gram w siatkówkę, bo opiekuję się kotem. Po zajęciach zachowuja kartki, aby wrócić do nich, gdy zdarzy im się myśleć negatywnie.

W ostatnich latach coraz bardziej docenia się walory turystyki jako formy pomocy młodzieży przejawiającej wszelkiego rodzaju problemy emocjonalne oraz zaburzenia funkcjonowania w kontaktach z rówieśnikami: - tu mają możliwość odreagowania napięcia
– zdobędą wiedzę o zachowaniach społecznie pożądanych, a także wiedzy o geografii, historii, biologii,
– nabędą pewne umiejętności potrzebne im w radzeniu ze swoimi problemami
– nauczą się odreagowania napięcia emocjonalnego czy fizycznego,
– poznają alternatywne formy spędzania czasu wolnego
– ma szansę przeżyć sytuacje wzmacniące poczucie własnej wartości i samooceny
– wyciszają się poprzez kontakt z przyrodą.

3 wycieczki:
nr.1 Ustroń Równica, wycieczka piesza
nr 2 Wisła Czantoria, wycieczka piesza
nr.3 Brenna Leśnica, wycieczka piesza do Szczyrku