Choć mało mamy lat, poznajemy ekonomii świat

„Chociaż mało mamy lat –
poznajemy ekonomii świat”
projekt edukacyjny promujący ideę przedsiębiorczości wśród dzieci w wieku przedszkolnym

Opracowały:
Edyta Babicz
Monika Heigelmann

Poznań 2022r.
Wstęp

Czy dzieci w wieku przedszkolnym można wprowadzać w świat ekonomii? Czy nie jest to zbyt wczesna pora, aby zaznajamiać je z pojęciami ‘banknoty, oszczędzanie’? Jaki jest najlepszy czas na rozmowy z dziećmi o domowym budżecie i finansach? Niejednokrotnie rodzice i nauczyciel zadają sobie powyższe pytania.
Wychodząc naprzeciw tym pytaniom - oraz obserwując zainteresowanie dzieci owym tematem - postanowiłyśmy stworzyć niniejszy projekt edukacyjny pt „Chociaż mało mamy lat – poznajemy ekonomii świat”.
Według Mieczysława Gulcza ekonomia jest nauką badającą prawidłowości rządzące procesem gospodarowania pod kątem określania metod racjonalnego spożytkowania ograniczonych zasobów. Zadaniem wychowania przedszkolnego jest pomoc dziecku w zrozumieniu rzeczywistości, która go otacza. Im wcześniej dzieci poznają świat finansów, tym lepiej będą w nim funkcjonowały.
Rozmowy i zabawy z dziećmi w obszarze ekonomii można rozpocząć tak naprawdę wtedy, gdy dziecko samo wyjdzie z inicjatywą, gdy zacznie stawiać w tym zakresie pytania i będzie się interesowało powyższą tematyką. Dla większości dzieci w wieku przedszkolnym o wartości pieniądza decyduje najczęściej jego wielkość oraz ilość (bez względu na wartość), dlatego też zrozumienie, że jeden banknot i kilka monet może mieć tę samą wartość jest pojęciem trudnym do zrozumienia. Równie trudno dzieciom zrozumieć sytuację, gdy rodzic chce wymienić pieczołowicie zbierane przez dziecko monety na jeden banknot.
Potrzeba, zatem czasu, aby dzieci zrozumiały sens transakcji finansowych czy faktu, że pieniądze są wynagrodzeniem za ciężko wykonaną pracę.
Projekt edukacyjny „Choć mało mamy lat poznajemy ekonomii świat ” wprowadza dzieci pięcioletnie i sześcioletnie w świat ekonomii, uczy dbałości o gospodarkę naszego kraju i przyszłość kolejnych pokoleń. Tym niemniej ważne jest, aby wprowadzać dzieci w świat ekonomii, używając metod, słów i środków dostosowanych do ich możliwości poznawczych.

Założenia projektu edukacyjnego „Chociaż mało mamy lat – poznajemy ekonomii świat” są zgodne z aktualnie obowiązującą podstawą programową wychowania przedszkolnego.

Cele ogólne projektu:
• promowanie idei przedsiębiorczości wśród dzieci w wieku przedszkolnym,
• zapoznanie z pojęciem banknot i moneta,
• kształtowanie nawyku racjonalnego gospodarowania pieniędzmi,
• zapoznanie z działaniem transakcji wymiennej.

Cele szczegółowe, dziecko:
• wie, gdzie i w jaki sposób można zrobić zakupy (kiosk, sklep, bazar,
internet),
• wie, czym można zapłacić za zakupy (pieniądz, karta, płatności on-line),
• zna sposoby gromadzenia pieniędzy (skarbonka, portfel, konto bankowe),
• wie skąd się biorą pieniądze – za pracę,
• zna walutę obowiązującą w Polsce,
• doskonali umiejętność liczenia na konkretach, przelicza, dokłada,
odkłada, liczy w zakresie 10,
• wie, do czego służy bankomat, kasa fiskalna, bank, sklep,
• potrafi odczytywać napisy globalnie (czyta całościowo wyrazy),
• zna reguły transakcji wymiennej: kupno-sprzedaż,
• zna zalety oszczędzania,
• potrafi przestrzegać ustalonych norm i reguł,
• współpracuje w grupie,
• doskonali sprawność ruchową,
• jest twórcze i kreatywne.

Formy realizacji projektu:
- prace plastyczne,
- multimedia,
- gazetki tematyczne,
- spotkanie ze specjalistą (w miarę możliwości),
- zabawy muzyczne, ruchowe,
- zabawy matematyczne,
- odgrywanie ról.

Przeznaczenie projektu

Projekt edukacyjny „Chociaż mało mamy lat – poznajemy ekonomii świat” napisany został z myślą o dzieciach pięcioletnich oraz sześcioletnich w Przedszkolu nr 35 im.Króla Maciusia I w Poznaniu – aby przybliżyć dzieciom świat ekonomii, z którą stykają się w swoim codziennym życiu.
Został on napisany także dla nauczycieli, którzy mogą modyfikować działania w nim zawarte i dostosować do możliwości rozwojowych dzieci.
Realizacja projektu zakłada współpracę z rodzicami i specjalistami z zakresu bankowości (w miarę możliwości).
Fotorelacja z realizacji projektu zostanie opublikowana na stronie internetowej przedszkola oraz – w miarę możliwości – w lokalnym czasopiśmie Echo Piątkowa i portalu czasopisma Bliżej Przedszkola.

Miejsce realizacji projektu:
Przedszkole nr 35 im.Króla Maciusia I w Poznaniu

Termin realizacji:
19.04.2022-22.04.2022

REALIZACJA PROJEKTU

HARMONOGRAM DZIAŁAŃ

Działania zawarte w niniejszym projekcie są propozycjami, które można modyfikować, realizować w całości lub tylko częściowo. Głównym założeniem owych działań jest praktyczne działanie dzieci.

Lp Temat
Opis działania
1 Banknoty i monety • „ Wszyscy dla wszystkich” – słuchanie wiersza Juliana Tuwima recytowanego przez nauczycielkę (załącznik nr 1)
• Rozmowa tematyczna z dziećmi :
- Do czego potrzebne są nam pieniądze?
- Czy wszystko można kupić za pieniądze?
- Co można kupić za pieniądze?
- Czego nie można kupić?
- Jaka waluta obowiązuje w naszym kraju?
* „ Jak wyglądają pieniądze?” – oglądanie
prawdziwych banknotów i monet, określanie ich
wartości, dostrzeganie różnicy pomiędzy banknotami a
monetami.
• „Awers i rewers” – omówienie nazw stron monety -rewers – strona z nominałem, awers – strona z orłem.
• „Połącz monety” – zabawa ruchowa – każde dziecko otrzymuje ilustracje z rewersem lub awersem monety o nominale 1 zł. Dzieci poruszają się po dywanie w rytm tamburyna, na hasło połącz monety dobierają się parami tak aby jedno dziecko miało awers a drugie rewers.
• „Liczymy banknoty” – zabawa matematyczna – nauczyciel prezentuje dzieciom banknoty służące do zabawy i wyjaśnia, że są one bardzo podobne ale nie są prawdziwe i nie można nimi płacić. Dzieci nazywają banknoty dziesięcio-, dwudziesto i pięćdziesięciu złotowe. Dzieci próbują dodawać dziesiątkami banknoty.
• „Moja moneta” – zabawa plastyczna – dzieci otrzymują białe koła i projektują według własnego uznania awers i rewers swojej monety (wywieszenie prac na tablicach w holu).
• „Znajdź monetę” – zabawa dydaktyczna podsumowująca temat – nauczyciel rozkłada w sali sylwety monet i banknotów a następnie prosi każde dziecko po kolei aby znalazło wymieniony przez nauczycielkę nominał.
2 Co to jest oszczędzanie? • „ Co to jest oszczędzanie?” – wprowadzenie do tematu dnia. Próby wyjaśnienia co oznacza słowo oszczędzanie (wg słownika PWN oszczędzanie to:- wydawanie mało pieniędzy, żeby móc część odłożyć na jakiś cel; nie wykorzystywanie czegoś od razu, zachowywanie część na później; zużywanie czegoś jak najmniej). Rozmowa kierowana pytaniami nauczyciela na temat tego co możemy oszczędzać?
• „O oszczędnej Ani i rozrzutnej Oli” – słuchanie opowiadania czytanego przez nauczycielkę i ilustrowanego sylwetami (załącznik nr 2).
Rozmowa na temat treści opowiadania kierowana pytaniami nauczyciela.
• „Świnka skarbonka” – rozwiązanie zagadki słownej (załącznik nr 3)
• Oglądanie i porównywanie skarbonek zaprezentowanych przez nauczyciela. Swobodne wypowiedzi dzieci na temat tego jak należy oszczędzać? Co znaczy powiedzenie mądre oszczędzanie?
• „Oszczędzanie”–film edukacyjny https://www.youtube.com/watch?v=zlH-Gz-g158
• „Jaki to banknot” – zabawa ruchowa - dzieci losują banknoty i poruszają się po dywanie w rytm tamburyna. Na przerwę w akompaniamencie nauczyciel wymienia nazwę banknotu. Te dzieci które mają wymieniony banknot podnoszą go do góry.
• „Świnka skarbonka” – zabawa techniczna – wykonanie skarbonek wg instrukcji nauczyciela (załącznik nr 4)
3 Czy pieniądze rosną na drzewach? • Skąd się biorą pieniądze? – burza mózgów – zapisanie propozycji i pomysłów dzieci na dużym arkuszu papieru.
• Opowiadanie „Jak powstają pieniądze?” (załącznik nr 5).
Rozmowa na temat treści kierowana pytaniami nauczyciela.
• Maszyna do pieniędzy – zabawa ruchowa utrwalająca współpracę w małych zespołach : dzieci podzielone na kilka zespołów. Zadaniem każdego zespołu jest ułożenie ze swoich ciał maszyny do produkcji pieniędzy (nauczyciel wyznacza czas na wykonanie zadania i odmierza go przy pomocy klepsydry, minutnika, telefonu). Można również wybrać opcję układania maszyny z klocków.
• „Zuzia i Marcel - Bankomat” – film animowany (5:33)
https://www.youtube.com/watch?v=EoMBLqmcBJs
• Zabawa ruchowa „Skacząca złotówka” – dzieci ustawione jedno za drugim, losują z pudełka/woreczka monetę (w pudełku/woreczku powinny znajdować się monety 1zł oraz kilka pozostałych). Jeśli dziecko wylosuje monetę 1 zł podskakuje obunóż, jeśli wylosuje inną monetę robi pajacyki.
• Finansowe dźwięki – rozpoznawanie odgłosów szelestu banknotów, spadających monet, przeliczania pieniędzy w banku.
4 Co mogę kupić? • Zabawa w sklep : na stoliku/ławce/półkach ustawione są zabawki/zabawkowe produkty spożywcze/opakowania po kosmetykach itp. Nauczyciel wspólnie z dziećmi ustala cenę poszczególnych produktów(można zrobić to dzień wcześniej lub w ranku). Każde dziecko otrzymuje pieniądze o tej samej wartości(banknoty lub monety-zabawkowe/wydrukowane). Początkowo rolę sprzedawcy pełni nauczyciel – zadaniem dzieci jest zakup towaru ze sklepu – tak, aby nie zabrakło mu pieniędzy. Następnie rolę sprzedawcy przejmuje dziecko (stosowanie zwrotów grzecznościowych).
• W kawiarni : dzieci wspólnie z nauczycielem przygotowują towary (kolorowanie/wycinanie z kolorowego papieru/wycinanie z gazetek reklamowych), np. : pączki, eklery, tort, babeczki itp. Za każdy produkt ustalają wspólnie cenę – (tym razem rolę pieniędzy będą pełnić guziki/klocki wafle itp. ), np. jeden pączek = 3 klocki wafle itd. Każde dziecko-klient otrzymuje pewną ilość pieniędzy-wafli i udaje się do kawiarni, gdzie robi zakupy ‘na wynos’. Po skończonej zabawie dzieci wspólnie z nauczycielem przeliczają utarg z kawiarni – sprawdzają ile pieniędzy udało się zarobić.
• Ewaluacja zabawy: Przykładowe pytania :
czy, jeśli mam 1 zł to jest mniej czy jest to więcej niż 2zł? (analogicznie pozostałe nominały)
czy za 1zł kupię mniej czy więcej niż za 5zł? (analogicznie pozostałe nominały)

ZAŁĄCZNIK NR 1:
Wiersz J.Tuwima
„Wszyscy dla wszystkich”

Murarz domy buduje, krawcowa szyje ubranie.
Ale gdzieżby coś uszył , gdyby nie miał mieszkania?
A i murarz by przecie na robotę nie ruszył
Gdyby krawiec mu spodni i fartucha nie uszył.
Piekarz musi mieć buty, więc do szewca idzie,
No, a gdyby nie piekarz , to by szewc nie miał chleba.
Tak dla wspólnej korzyści i dla dobra wspólnego – Wszyscy musza pracować. Mój duży kolego.

ZAŁĄCZNIK NR 2
Opowiadanie „O oszczędnej Ali i rozrzutnej Oli”

Ania i Ola to bardzo dobre przyjaciółki (nauczyciel prezentuje sylwety dziewczynek oraz kartki z ich imionami). Zawsze razem się bawią, mieszkają w jednym bloku i często się odwiedzają. Jednak jest coś, co je różni.
Ania wszystkie pieniądze, które dostaje od rodziców lub dziadków, wrzuca do swojej skarbonki (wybrane dziecko wrzuca przygotowane monety do skarbonki, pokazując cyfry, które są na nich umieszczone – dzieci głośno odczytują), natomiast Ola wszystkie pieniądze, które dostaje, od razu wydaje. Kupuje kolejną lalkę, ubranka dla misia, klocki, którymi często nawet się nie bawi (nauczyciel pokazuje kartki z wyrazami: „lalka”, „miś”, „klocki”). Pewnego dnia dziewczynki bawiły się na podwórku. Nagle Ola zaczęła bardzo płakać.
- Co się stało? Zapytała Ania.
– Moja mama ma jutro urodziny i chciałabym kupić jej prezent, ale nie mam żadnych oszczędności- odpowiedziała Ola.
– Nic się nie martw. Spróbuję ci pomóc. Pójdę po swoją skarbonkę i wspólnie przeliczymy zebrane przeze mnie pieniądze. Pożyczę ci potrzebną kwotę (wybrane dziecko wyjmuje kolejno monety ze skarbonki i układa na dywanie, po czym wszystkie dzieci wspólnie z
nauczycielem sumują monety).
Ola otarła łzy i z nadzieją spojrzała na przyjaciółkę. Ania pożyczyła Oli pieniądze i dała jej dobrą radę na przyszłość, aby kupowała tylko to, czego naprawdę potrzebuje.
A najlepszym sposobem na oszczędzanie jest – skarbonka. Dziewczynki wspólnie zrobiły
piękną skarbonkę dla Oli.
– Dziękuję ci, Aniu. Wiedziałam, że zawsze mogę na ciebie liczyć.
Ania bardzo się zawstydziła.
– Przecież ty też byś mi pomogła. Jesteśmy prawdziwymi przyjaciółkami.
PYTANIA DO TEKSTU:
Jak mają na imię przyjaciółki z opowiadania? Jakie one są?
Co różni dziewczynki? Co robi Ola ze swoimi pieniędzmi a co robi Ania?
Dlaczego Ola płakała?
Jak Ania pomogła Oli? Co wspólnie zrobiły dziewczynki?

ZAŁĄCZNIK NR 3

Zagadka słowna:
Śmieszna, mała świnka
otwór ma na grzbiecie.
Chętnie tam wrzucają,
swe pieniądze dzieci. (skarbonka)

ZAŁĄCZNIK NR 4:
Skarbonka z butelki:
- plastikowa butelka,
- czarny flamaster,
- klej na ciepło,
- papier kolorowy,
- nożyczki.
Oklejamy kolorowym papierem fragment butelki (jak na zdjęciu), wycinamy kształt uszu i przyklejamy je do butelki, doklejamy oczy (mogą być gotowe plastikowe/naklejki lub wycięte z papieru). Na plastikowej nakrętce rysujemy dwie większe kropki.

ZAŁĄCZNIK NR 5:
Opowiadanie „Skąd się biorą pieniądze?”
Wujek Tymona i Niny pracuje w mennicy. To taka specjalna fabryka, gdzie produkowane są banknoty i monety. Dziś dzieci odwiedziły wujka w pracy, by zobaczyć jak powstają pieniądze.
- ojej! Ile pieniędzy – zawołał Tymon, gdy zobaczył jak drukowane są banknoty, czyli pieniądze papierowe.
- fajnie byłoby mieć w domu taką drukarnię!
Wujek wytłumaczył dzieciom, że pieniądze mogą być drukowane tylko w mennicy. Nikt w swoim domu nie może drukować pieniędzy i płacić nimi np. za zakupy lub pizzę.
Wujek pokazał dzieciom , że pieniądze drukowane są na specjalnym papierze – jeśli spojrzy się na niego pod światło – można zobaczyć specjalne obrazki, które nazywamy znakiem wodnym. (nauczyciel po zakończeniu czytania może dzieciom pokazać te znaki na oryginalnym banknocie). Rysunek na banknocie jest bardzo skomplikowany – po to, aby nikomu nie udało się go odwzorować.
W mennicy powstają również monety. Każda moneta ma swoją wartość, czyli nominał. Na każdej monecie można znaleźć rok, w którym została wyprodukowana. Poza zwykłymi monetami mennica produkuje również monety okolicznościowe. Po powrocie do domu Nina i Tymon sprawdzili w swoich skarbonach kiedy zostały wyprodukowane pieniądze, które do tej pory uzbierali.
Przykładowe pytania:
A Ty, masz swoją skarbonkę, do której wrzucasz pieniądze? Na co oszczędzasz?
Czy każdy może wydrukować sobie banknoty? Dlaczego nie?
W jaki sposób zabezpiecza się banknoty przed podrobieniem ich?
Przypomnijmy sobie jak nazywa się polska waluta?
Czyje podobizny widnieją na banknotach?
Co znajduje się na monetach?
Czy pieniądze na świecie zawsze były? – wyjaśnienie, że kiedyś nie było pieniędzy. Istniała za to wymiana ‘towar za towar’ – jeśli ktoś chciał kupić np. ziemniaki musiał zapłacić czymś, co sam miał – np. kapustą. Obecnie możemy płacić banknotami, monetami, kartą płatniczą czy też przez Internet.
WAŻNE : aby wyjąć pieniądze z bankomatu trzeba je najpierw zarobić, czyli mama i tata muszą chodzić do pracy. Nie można wziąć więcej pieniędzy niż się ma na koncie w banku, bo wtedy powstaje kredyt i trzeba oddać do banku więcej pieniędzy niż się wzięło.
Literatura:

1. Monika Jaworska, Monika Jędrzejewska i inni, „Dziecinnie prosta matematyka”, wyd.Fundacja mBanku 2019
2. Julia Chruścielewska ,Finansiaki, wyd.Mente 2019
3. Finansiaki to my - https://finansiaki.pl/ksiazka-finansiaki-to-my/
4. Podstawa programowa wychowania przedszkolnego
5. J.Pytlarczyk, W kręgu zabawy, Program wychowania przedszkolnego.