Tańce w edukacji muzycznej w przedszkolu - kolejność wprowadzania

Tańce w edukacji muzycznej – kolejność wprowadzania

Obcowanie z muzyką stwarza nastrój zadowolenia, a taniec przy muzyce jeszcze tę radość potęguje. Nawet całkiem małe dziecko, które jeszcze nie opanowało dobrze chodzenia, gdy usłyszy muzykę, spontanicznie zaczyna poruszać swoim ciałem, kołysać się, obracać, przytupywać. Możemy powiedzieć, że tańczy, kierując się „naturalnym wyczuciem istoty tańca”. Program umuzykalnienia w przedszkolu przewiduje wprowadzanie tańców dopiero w grupie dzieci sześcioletnich. W grupie pięciolatków prowadzone są zabawy taneczne, które są formą przygotowującą do tańca. Zabawy te opierają się na piosenkach o charakterystycznych rytmach tańców i przewijają się w nich niektóre elementy tańca, jednak dozwolone są różne uproszczenia i zmiany ułatwiające dzieciom tańczenie.
W grupie dzieci trzy i czteroletnich prowadzi się zabawy rytmiczne, które usprawniają i przygotowują dzieci do prawidłowego biegu, skoku, zapoznają je z różnymi rodzajami ustawień, chodzenia, trzymania się. Zasadniczym zadaniem zabaw rytmicznych jest kształcenie spostrzegania sygnałów muzycznych i reakcji na te sygnały. Mimo, że program podaje, iż w przedszkolu należy stosować proste formy taneczne, uwzględniające głównie polskie tańce ludowe, nie sposób pominąć innych tańców, które mogą i powinny znaleźć się w repertuarze dzieci np. tańce integracyjne, ekspresyjne.
Tańce integracyjne to proste układy ruchowe i gesty wykonywane w rytm muzyki. Określone kroki taneczne wykonywane są przez całą grupę, czasami w parach, gdzie nie ma podziału na role żeńskie i męskie. Każde z dzieci może przybrać dowolną rolę, a częste zmiany partnerów w tańcu służą nawiązaniu kontaktów z innymi tańczącymi. 

Według Urszuli Smoczyńskiej – Nachtman -”Kalendarz muzyczny w przedszkolu” proste tańce wprowadza się w grupie dzieci czteroletnich „Węgierska zabawa z chusteczką” „Grozik”
w grupie dzieci pięcioletnich wprowadza się „Korowód marszowy”, taniec „Miotlarz” i „Krakowiak”.
Dzieci sześcioletnie poznają tańce: „Szewc”, „Klepany”, „Polka tramblanka”, „Koziorajka” i „Trojak”

I poziom
• udział w zabawach ruchowych ze śpiewem, ilustrowanie piosenek ruchem
• zabawy rytmiczne przy akompaniamencie dowolnego instrumentu muzycznego – w formie opowieści ruchowej
• ćwiczenia użytkowe:
bieg i marsz, skoki obunóż w miejscu i z pozycji podpartego przysiadu, ustawianie się w rzędzie, formowanie koła, dobieranie parami, ćwiczenie dużych grup mięśni, cwału bocznego i kroku dosuwanego
• zabawy uwrażliwiające na różne elementy muzyki (skrajne zmiany tempa dynamiki i rejestru wysokości dźwięku oraz jego barwę)
II poziom
• ćwiczenia użytkowe:
ustawianie się w dwóch kołach, szeregu, parach,, w luźnej grupie,
• utrzymywanie równowagi przy ćwiczeniach z przyrządami, skokach, obrotach, staniu na jednej nodze itp.
• ćwiczenia doskonalące koordynację ruchów – wykonywanie dwóch różnych czynności jednocześnie
• zabawy oparte na treści piosenek, obserwacji otoczenia
• zabawy taneczne, uczenie się prostych form tanecznych – kroku podstawowego
• odpowiednie reagowanie ruchem na trzy rodzaje zmian tempa, dynamiki i wysokości dźwięku
• zabawy inhibicyjno - incytacyjne
III poziom
• sprawne poruszanie się w czasie biegu, marszu i podskoków
• poruszanie się cwałem, galopem, podskokami z nogi na nogę,
• umiejętne reagowanie ruchem na zmiany metrum, artykulacji akompaniamentu podczas zabaw
• nauka prostych kroków i figur tanecznych
IV
poziom
• estetyczne poruszanie się przy różnego rodzaju marszach, biegach, skokach, cwałach itp.
• szybkie i prawidłowe reagowanie na różne sygnały hamowaniem i pobudzaniem ruchu oraz ustawianiem się w sali z zachowaniem równych odległości
• sprawne posługiwanie się rekwizytami w zabawach
• poznanie kroku podstawowego i prostych figur kilku tańców

Nazwy i cechy polskich tańców narodowych
Krakowiak
Żywy, polski taniec ludowy z okolic Krakowa, zaliczany do polskich tańców narodowych, w metrum 2/4 i w charakterystycznym, synkopowanym rytmie. Nazwa tańca pochodzi z XVIII wieku i odnosiła się do grupy tańców posiadających własne lokalne nazwy: mijany, dreptany, ścigany, skalmierzak, przebiegany.
Polonez
Polonaise (fr.) – polski; nazywany pierwotnie chodzonym. Jest polskim tańcem dworskim, choć jego korzenie tkwią w muzyce ludowej. Cechy: Dostojny, raczej powolny, akcent na raz, metrum 3/4. Tempo umiarkowane i jednostajne.
Mazur
Pochodzi z Mazowsza. Cechy: tempo szybkie, akcentowane podskoki, żywy, „siarczysty”. Metrum 3/4 lub 3/8, dużo rytmów punktowanych, akcenty często na słabych częściach taktów.
Oberek
Zwany też obertasem, najszybszy z tańców narodowych. Cechy: bardzo szybki, w drobnych wartościach rytmicznych, wesoły, żywy, metrum 3/8. Akcenty podobne jak w mazurze.
Kujawiak
Pochodzi z Kujaw. Cechy: powolny, metrum 3/4. Najwolniejszy z tańców narodowych. Kolebany. Melodia utrzymana jest najczęściej w tonacji molowej.

Książka pt.'Polskie tańce ludowe' autorstwa Marii Wieman - wybitnego pedagoga i twórcy licznych zabaw i piosenek dla dzieci - jest unikatowym zbiorem Polskich tańców ludowych, zawierającym 22 ruchowe opracowania tańców z różnych regionów Polski wzbogacone komentarzem metodycznym autorki oraz znakomitymi rysunkami Eugeniusza Hilchena przedstawiającymi kroki, figury i charakter danego tańca.
Książka skierowana jest do nauczycieli: rytmiki w przedszkolach, muzyki w młodszych klasach szkoły podstawowej, a także klubów, różnego rodzaju ognisk i świetlic.
Spis tańców:
Koza, Krzyża, Michałek, Nenka, Polka-mazurka, Fafur, Olender, Żuraw, Mach, Polka lubelska, Chodzony łowicki, Klepany, Cebulka, Krzyżak rzeszowski, Gąsior, Kaczok, Wrona, Koseider, Żabka, Kłaniany,
Marynia, Walcerek

Nauka tańców regionalnych:
- Nauka tańców ludowych : Klapok, Łowicki chodzony, Konik kurpiowski z regionu Mazowsza.
- Nauka tańców ludowych : Moja Maryneczka, Poszła po wodę, Posłała mnie matka z regionu Wielkopolski.
- Nauka tańców ludowych : Ja se góral, W murowanej piwnicy, z regionu Podhala.
- Nauka krakowiaków w układzie dla dzieci do piosenek: Hej na krakowskim rynku, Na krakowską nutę.
- Nauka tańców ludowych : Szewc i Trojak ze Śląska.
- Nauka tańców ludowych : Cebulka i Polka lubelska z regionu Małopolski.
- Nauka tańców ludowych : Nenka i Polka mazurka z regionu Kaszub.

Literatura:
Dąbrowska G., (1991): Tańcujże dobrze, tańce polski, WSIP, Warszawa.
Ławrowska R., (2005): Rytm, muzyka, taniec w edukacji, Kraków.
Wieman M., (1953): Zabawy ze śpiewem. Dla dzieci od lat 3 do 8, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa,
Wieman M., (1954): Zabawy i tańce z piosenką, Nasza Księgarnia, Warszawa,
Wieman M., (1961): Tańce i zabawy ze śpiewem, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa.
Wieman M., (1988) : A czy Wy tak potraficie? Piosenki, zabawy i tańce dla dzieci w wieku 3-7 lat, WSiP, Warszawa.
Wieman M, (2008): Polskie tańce ludowe, Triangel, Warszawa.
Wieman M, (2009): Tańce innych narodów, Triangel, Warszawa.
Wróblewska A., (2004): Narodowe tańce polskie, Płock.

11.11.2019r. Opracowała
Iwona Mierzejewska