Scenariusz lekcji wychowawczej: Kultura i szacunek nie tylko od święta

Poziom: klasa 1, 2 gimnazjum
Zajęcia: lekcja wychowawcza
Temat: "Kultura i szacunek tworzą mój dobry wizerunek".

Cele ogólne lekcji:
- kształtowanie właściwych postaw grzecznościowych,
- poznanie zasad dotyczących kulturalnego zachowania i norm współżycia społecznego.

Cele szczegółowe lekcji:
- uczeń potrafi rozpoznać kulturalne zachowanie i wypowiedzi,
- uczeń potrafi wskazać zachowania wyrażające szacunek (podaje przykłady takiego zachowania),
- uczeń potrafi sformułować zasady i nakazy grzecznego postępowania,
- uczeń potrafi odróżnić zachowania i wyrażenia wulgarne od kulturalnych grzecznych,
- uczeń potrafi wskazać postawy wulgarne i niegrzeczne.

Formy i metody pracy:
- praca w grupach,
- techniki parateatralne – drama,
- praca na forum klasy,
- praca indywidualna.

Pomoce dydaktyczne:
- krzyżówka dla uczniów (przygotowana przez nauczyciela),
- kartki z wyrażeniami kulturalnymi i niegrzecznymi,
- „Słownik wyrazów obcych”,
- karteczki w kopertach ze scenkami do przedstawienia.

Przebieg lekcji:

1. Uczniowie otrzymują krzyżówkę do rozwiązania (zał.1). Po rozwiązaniu otrzymują hasło: KULTURA.
2. Uczniowie wyjaśniają, co znaczy to słowo, jak je rozumieją? (odczytanie definicji słownikowej). Uczniowie odpowiadają, kto tworzy kulturę, od kogo się jej wymaga.
3. Podanie tematu lekcji.
4. Wyznaczeni wcześniej uczniowie, przedstawiają dwie sceny z życia rodzinnego. Jedni pokazują sytuację, gdy córka niegrzecznie i wulgarnie odnosi się do mamy (np. żąda, by ta jej coś kupiła itp.). Druga scenka przedstawia sytuację, gdy dziecko kulturalnie rozmawia z rodzicem, jest uprzejme i grzeczne. Uczniowie komentują dramę.
5. Na tablicy zostają umieszczone kartki z różnymi wyrażeniami (Wypchaj się!; Ani mi się śni! Sam sobie zrób.; Przepraszam, ale teraz nie mam czasu.; Dziękuję za wyrozumiałość.; Nie chce mi się!; Spadaj!; Proszę, niech pani usiądzie!; To ohydne! Nie zjem tego.; Dziękuję. To miło z Twojej strony.; Proszę, pozwól mi jeszcze chwilkę posiedzieć z kolegami.). Uczniowie sortują je na kulturalne i niekulturalne. Wyjaśniają, na jakiej postawie dokonali podziału. Określają, które z nich częściej goszczą na ich ustach.
6. Uczniowie zastanawiają się, kiedy powiemy o kimś, że jest niekulturalny, a kiedy, że jest już wulgarny. Co oznacza słowo „wulgarny”? (odczytanie definicji słownikowej).
7. Uczniowie przedstawiają scenki dramatyczne ukazujące ten sam temat na dwa różne sposoby – raz przyjmując postawę wulgarną, potem – przyjmując postawę kulturalną.
Przykładowe scenki:
a) chłopcy namawiają kolegę, by dał im odpisać zadanie domowe; za pierwszym razem obie strony zachowują się wulgarnie, niekulturalnie; za drugim razem chłopiec wykazuje się postawą asertywne, kulturalnie i grzecznie odmawia
b) pani sprzątająca prosi przechodzącego ucznia, by podniósł leżący na ziemi papierek; za pierwszym razem uczeń reaguje agresywnie, niegrzecznie odnosi się do starszej osoby; za drugim razem grzecznie wykonuje polecenie pracownika szkoły, itp.
8. Uczniowie tworzą kodeks kulturalnego człowieka (praca zbiorowa).

Załącznik nr 1
1. Imię chłopca (tytułowego bohatera noweli Sienkiewicza), który marzył o skrzypcach.
2. Nazwisko autora wierszy dla dzieci, m.in. „Ptasiego radia”, „Lokomotywy”.
3. Taki człowiek, który dba tylko o siebie; inaczej egoista.
4. W jakich roślinach brzmiał chrząszcz z wiersza Jana Brzechwy?
5. Inaczej pomoc.
6. Linijka wiersza.
7. Nie może istnieć bez orzeczenia.

(odpowiedzi: Janko, Tuwim, samolubny, trzcina, ratunek, wers, zdanie)