Edyp - bohater tragiczny

Edyp to bohater mitu greckiego oraz licznych dzieł literackich. Klasyczną wersję jego losów przedstawił Sofokles w tragedii „Król Edyp”. Opowiada ona dzieje dotkniętego klątwą bogów, syna króla Teb. Los Edypa jest przesądzony jeszcze przed jego narodzinami. Bohater sam ściąga na siebie zgubę, a jego losy są uzależnione od sił wyższych: fatum czy wyroków boskich. To właśnie tragedia Edypa.
Wyrocznia przepowiedziała królowi Lajosowi, że jego własny syn zabije go, a potem ożeni się z matką. Po urodzeniu Edypa przez Jokastę ojciec, chcąc uchronić się przed losem rozkazał wywieść swojego syna do lasu i tam pozostawić. Nad chłopcem ulitował się sługa Lajosa i Edyp został oddany w ręce pasterzy. Wydaje się, że zło zostało zatrzymane. Jednak po pewnym czasie bohater dowiedział się o swoim przeznaczeniu i uciekł z Koryntu myśląc, że ucieka od rodziców. Pomyłka ta sprowadziła go z powrotem na drogę spełnienia przeznaczenia. W czasie wędrówki spotyka na wąskiej drodze wędrowca, z którym wdaje się w spór, po czym zabija go. Po przybyciu do Teb, Edyp uwalnia miasto od Sfinksa. W nagrodę otrzymuje rękę Jokasty i zostaje władcą Teb. Cała przepowiednia wypełniła się, lecz nikt oprócz bogów o tym nie wiedział. Z własną matką ma dwóch synów i dwie córki. Po pewnym czasie miasto zaczyna nękać zaraza. Wyrocznia wyjawia Edypowi, że kara zostaje zdjęta, jeśli ukarze mordercę poprzedniego króla. W wyniku podjętego śledztwa, Edyp dowiaduje się, kim jest naprawdę. W swoim działaniu był uparty, odważny i konsekwentny. Najbardziej tragiczny był moment ostatecznego odkrycia prawdy. Jokasta powiesiła się z rozpaczy, Edyp wykuł sobie oczy, bo nie chciał patrzeć na soją hańbę. W swoich zmaganiach z losem Edyp poniósł klęskę.
Tragiczna ironia losu sprawia, że Edyp, dobry władca, pełen troski i miłości do swojego ludu, staje się nędzarzem, żebrakiem i tułaczem. Paradoksalnie do klęski prowadzi Edypa jego wielkość jako człowieka i króla. Gdyby z tak wielkim uporem nie dążył do poznania prawdy, nie doszłoby do odsłonięcia jego nieświadomych zbrodni. Jego tragedia jest o tyle większa, że dosięga go nie tylko los zapisany w niebie, ale również jego własna klątwa rzucona mordercę Lajosa, gdy jeszcze nie wiedział, że sam nim jest. Edyp to człowiek z tak olbrzymim poczuciem moralności, prawości i honoru, że czuł się w obowiązku stać się swoim własnym sędzią i katem.
Edyp to człowiek, którego tragedią jest niewiedza, a klęską poznanie. Wobec bogów zgrzeszył dumą i pychą myśląc, że ucieknie przed swoim przeznaczeniem. Zamiary bohatera stale mijają się z celem. Edyp jest postacią tragiczną, ponieważ stał w sytuacji wyboru i każda jego decyzja prowadziła ku katastrofie. Jego życie podporządkowane było przeznaczeniu, a walka z losem – nieskuteczna. Edyp był igraszką w rękach bogów. Im bardziej starał się uciec od przeznaczenia, tym bardziej nieszczęścia się do niego przybliżały.
Starcie jednostki z siłą wyższą (fatum), zderzenie sprzecznych racji prowadzi do katastrofy i klęski jednostki. Szukając szczęścia, Edyp jest bezsilny wobec nieogarnionych praw losu. Życiem bohatera rządzi boskie fatum, spod którego władzy nie jest on w stanie się wyzwolić, bo nawet próba buntu wobec wyroków niebios wiedzie do ich wypełnienia.