Cybernetyczny mentoring ucznia to znaczy nauczyciel, który zna dynamizm charakteru wychowanka

Mentoring jest popularnym pojęciem, w którego zakres wchodzi długotrwała relacja pomiędzy nauczycielem a uczniem ukierunkowana na poszerzanie i pomoc w wykorzystywaniu zdolności wychowanka. Mentorem można więc określić przełożonego, który pragnie rozwinąć potencjał podopiecznego poprzez inspiracje, stymulowanie i przywództwo (por. A. Zajączkowska i in., Vademecum Mentoringu, 2016, s. 8). Pozytywna ewolucja osoby w wybranej dziedzinie w wyniku mentoringu zakłada znajomość kluczowych cech charakteru przez mentora i wykorzystanie tej wiedzy w celu skutecznego sterowania.

Cybernetyka jest nauką o sterowaniu. Sterowanie zaś jest wywieraniem celowego wpływu na systemy i procesy. Wykorzystanie wiedzy Polskiej Szkoły Cybernetyki której przedstawicielami są profesor Marian Mazur (+1983) oraz docent Józef Kossecki (+2015), z zakresu sterowniczych właściwości charakteru, na rzecz mentoringu uczniów stanowi wartość dodaną niniejszej pracy.

Charakter w cybernetyce jest rozumiany jako zespół sztywnych cech (por. M. Mazur, Cybernetyka i charakter, 1999, s. 235-244). Mentor powinien oddziaływać w sposób zgodny z charakterem ucznia, by wywołać atrakcję, aprobatę i pożądaną decyzję. Dynamizm charakteru jest definiowany jako logarytm stosunku współczynnika rozbudowy C do współczynnika starzenia procesu autonomicznego A czyli D = log C/A. Z tej definicji wynika, że dynamizm charakteru można podzielić na egzodynamizm D>0, statyzm D=0 i endodynamizm D<0. Konsekwencją tego jest spostrzeżenie, że wyraźny dynamizm dodatni będą miały osoby młode. Dlatego w niniejszej pracy zostaną przedstawione konsekwencje bycia egzodynamikiem, co stanowi clou dla zrozumienia przez nauczyciela-mentora charakteru uczniów, którzy generalnie są osobami młodymi.

W praktyce pedagogicznej należy przyjąć zgodnie z założeniami psychocybernetyki wyłożonymi powyżej, że egzodynamików generalnie cechuje rozpraszanie. Z tego wynika na ogół, że zachowanie ucznia definiowane jest poprzez uleganie bodźcom atrakcyjnym, a unikanie bodźców antyatrakcyjnych. Zatem w odniesieniu do wieku, im młodszy jest uczeń czyli im ma większy dynamizm charakteru tym bardziej prawdziwe są zasady:
1. Egzodynamik szuka atrakcji nie patrząc na konsekwencje. Przeżywa żywiołowo.
2. Młody uczeń jest wybredny, niestały, chwiejny, zmienny, chaotyczny, nieprzywiązany do zasad.
3. Wysoki dynamizm charakteru charakteryzuje kreowanie wyobrażeń, działanie, tworzenie, rozrzutność, rozdawnictwo.
4. Podwładny egzodynamik reaguje od razu, spontanicznie, w sposób niekontrolowany.
5. Zachowanie wychowanka o wysokim dodatnim dynamizmie jest nieprzewidywalne, co wynika ze zmienności poglądów. Konsekwencją jest zjawisko „szerokiego sumienia”.
6. Podopieczny jest łatwowierny, skłonny do ulegania presji, jest naiwny, nie ma poczucia niebezpieczeństwa.
7. Egzodynamik łatwo przebacza i zapomina urazy, naturalnie i bez trudu nawiązuje znajomości.
8. Ma dużo do powiedzenia, może konfabulować, bywa w euforii, jest uczuciowy, gestykuluje; mimika jest bogata.
9. Uczeń egzodynamiczny jest niecierpliwy, dla niego czas stoi w miejscu.
10. Egzodynamik nie akceptuje przemocy i przymusu. Stąd nie radzi sobie ze sprawami organizacyjnymi, ani nie sprawdzi się w organizacji.

Podsumowując, nauczyciel „uzbrojony” w wiedzę z zakresu cybernetyki charakteru człowieka może podczas mentoringu w sposób optymalny sterować uczniem. Odkrywanie i rozwijanie sprawności podopiecznego poprzez lepsze rozumienie jego charakteru pozwala zastosować dobrane metody pracy. Ostatecznie należy stwierdzić, że mentoring ucznia przez nauczyciela wykorzystujący zdobycze cybernetyki maksymalizuje prawdopodobieństwo realizacji potencjału ucznia.