Mali gospodarze w przedszkolu waldorfskim

Mali gospodarze w przedszkolu
Dziecko pragnie poznawać świat wszystkimi zmysłami - pragnie widzieć, słyszeć, dotykać i brać do rąk, chce smakować i wąchać. W naszym nowoczesnym świecie dzieciom często brakuje wielu doświadczeń, które mogłyby przeżywać wszystkimi swoimi zmysłami, a które dawniej były czymś naturalnym i oczywistym. Dlatego szczególnie dzisiaj doświadczanie „wszystkimi zmysłami” jest niezwykle ważnym celem pedagogicznym w wychowaniu przedszkolnym.
Jedzenie jest najważniejszą czynnością w życiu każdego człowieka. Czas, w którym przygotowujemy, a następnie spożywamy posiłek z najbliższymi, powinien być wyjątkowy. Powinna być to chwila celebrowana, pełna wzajemnej życzliwości, zainteresowania, okazywania sobie nawzajem uczuć oraz wzajemnego szacunku. Odpowiednio spożywane posiłki pozytywnie wpływają na nasz dobry nastrój, samopoczucie, a także wzajemne relacje.

PROGRAM „GOSPODARZ MALUTKI”
Ogromna potrzeba doświadczania świata przez małe dzieci oraz niezwykła radość wynikająca z aktywnego uczestnictwa w zajęciach z gospodarstwa domowego stały się inspiracją do napisania przeze mnie programu „Gospodarz malutki - Programu wspomagania aktywności i samodzielności dzieci w wieku przedszkolnym poprzez budzenie zainteresowań technicznych”.
Pracuję w przedszkolu o charakterze waldorfskim, w którym raz w tygodniu prowadzone są zajęcia z gospodarstwa domowego. W przedszkolu tym praca dydaktyczno – wychowawcza jest planowana zgodnie z rytmem roku, tygodnia i dnia. W zależności od grupy środa lub czwartek jest dniem, w którym odbywają się zajęcia z gospodarstwa domowego.
Aby ująć wszystkie zadania należące do zadań małego gospodarza program podzieliłam na cztery obszary:
1. Gospodarz piecze i gotuje.
2. Gospodarz sporządza przetwory, sałatki z owoców i warzyw, szybkie desery, pasty.
3. Gospodarz sprząta i dba o ogródek.
4. Gospodarz podejmuje gości.

DOŚWIADCZANIE
Wszystkie prace „gospodarskie” czy „domowe”, które wykonuje nauczycielka wraz z dziećmi oprócz tego, że są inspiracją dla zabawy dzieci,
są także po to, by dziecko mogło doświadczać , a więc zanurzać ręce w realnej pracy, której efektem są np. upieczony chleb, ciasta lub ciastka, pokrojona sałatka, przyrządzona pasta, wyciśnięty sok, czy też posprzątane kąciki zabaw, posegregowany materiał przyrodniczy, uporządkowany ogródek przedszkolny. Dziecko nie powinno być tylko obserwatorem, widzem, ono musi uczestniczyć w prawdziwym życiu. Musi doświadczać - przeżywać i samo dochodzić do wniosków. Dzieci zdobywają wiedzę poprzez doświadczanie, nie zawsze poprzez obserwowanie działania innej osoby czy słuchanie kiedy ktoś tłumaczy. Pozwólmy dzieciom na doświadczanie.

CELEBROWANIE POSIŁKÓW
Dorośli najczęściej przygotowują posiłki bez udziału dziecka, bo tak jest szybciej i czyściej. Dziecko dostaje więc wszystko gotowe, bez okazji wpływania na smak i skład potraw. Dlatego tak ważne jest, aby dzieci w przedszkolu , na zajęciach z gospodarstwa domowego miały możliwość poznawania składników, określania doznań smakowych i nazywania ich oraz sprawdzania, co je wywołuje. Aby mogły próbować swych sił w: mieszaniu składników, wałkowaniu ciasta, wykrawaniu ciasteczek, obieraniu owoców, krojeniu produktów, doprawianiu zalewy, itp. To wyjątkowo smaczna zabawa!
W trakcie takich smakowych eksperymentów wiele się dzieje: silne doświadczenia smakowe prowokują do mówienia, wywołują w dziecięcej wyobraźni obrazy wcześniejszych doznań i skłaniają do ich nazywania, a także do łączenia przyczyny ze skutkiem.
Z tematem celebrowania posiłków, wiąże się także kultura spożywania posiłków, umiejętność przygotowania potraw, ich wybierania i komponowania, sztuka nakrywania do stołu, składania serwetek, nawyk właściwego zachowania się przy stole, nauka posługiwania się sztućcami oraz znajomość dobrych manier przy jedzeniu. Dobrych manier przy stole można nauczyć dziecko skutecznie, gdy dorośli z jego otoczenia przestrzegają ceremoniału jedzenia: stół jest ładnie nakryty, wszyscy zajmują swoje miejsca, są pogodni, kulturalnie jedzą, nie grymaszą, potrafią podziękować za sporządzenie posiłku oraz posprzątać po nim.

DBANIE O PORZĄDEK
Bardzo ważną umiejętnością kształtowaną u dzieci w wieku przedszkolnym jest umiejętność utrzymania porządku w swoim otoczeniu. Dotyczy to zarówno codziennych zajęć dydaktycznych, jak i zabaw spontanicznych, podejmowanych przez dzieci. Dzieci starsze potrafią już dostrzec wygodę ładu i porządku, a bałagan skojarzyć z kłopotami. W sali zabaw jest wiele miejsc przechowywania przedmiotów, dlatego kształtowanie nawyku odnoszenia ich na swoje miejsce trzeba organizować stopniowo, ale konsekwentnie od najmłodszych lat. Dobrze jest także wspólnie z dziećmi ustalać miejsca dla nowych zabawek i omawiać z nimi sposób funkcjonowania zabawki. Także podczas zajęć dydaktycznych ważne jest kształtowanie u dzieci nawyku utrzymywania ładu i porządku na stole poprzez odkładanie na miejsce wykorzystanego narzędzia, czy materiału, posprzątaniu stołów po zakończonych zajęciach, pozbierania z podłogi tego , co na nią spadło. W grupach starszych bardzo pomocni okazują się dyżurni, którzy pomagają w utrzymaniu porządku w sali.

DBANIE O PRZYRODĘ
Do zajęć „Małego gospodarza” należy także dbanie o przyrodę znajdującą się w sali, a więc rośliny doniczkowe, skrzynki z ziołami, kwiaty cięte w wazonach, jak i o ogródek przedszkolny. Praca w ogrodzie ma olbrzymie znaczenie dla wszechstronnego rozwoju dziecka. Wyostrza jego spostrzegawczość, budzi zainteresowanie, wzbogaca wiadomości .Dziecko poznaje wpływ warunków na rozwój roślin, zaczyna rozumieć związek między zjawiskami, szuka ich przyczyny. Dziecko uczy się pracować, a widząc rezultaty własnego wysiłku rozwija w sobie wytrwałość, cierpliwość, zamiłowanie i właściwy stosunek do pracy oraz do roślin i zwierząt. Uczy się także działania w zespole, pomaga innym mimo, że u dziecka w wieku przedszkolnym dominuje jeszcze egoizm dziecięcy.

UROCZYSTOŚCI
Aby zachęcić wszystkie dzieci do aktywnego uczestnictwa w zajęciach z gospodarstwa domowego oraz wdrożyć do czynności gospodarczo – porządkowych, należy stosować różnorodne metody prowadzenia zajęć, od tradycyjnych do nowatorskich, aktywizujących, które pozwolą rozwijać się kulinarnej pasji, pasji poznawania świata. „Małemu gospodarzowi” należy stwarzać okazje do współuczestniczenia w przygotowaniu uroczystości w przedszkolu , takich jak.: z okazji Dnia Rodziny, Dnia Babci i Dziadka, Dożynek czy Jasełek. Dzieci mogą ozdobić salę i udekorować stół na przybycie gości, poprowadzić konferansjerkę i zaprezentować swoje umiejętności aktorskie, taneczne, muzyczne czy wokalne.
Dużą rolę w procesie dydaktyczno-wychowawczym odegrać może rodzina, a więc rodzice i babcie, do których warto zwrócić się z prośbą o podzielenie się ciekawymi, może zapomnianymi już przepisami kulinarnymi, które będzie można realizować, a następnie degustować.
Zajęcia z gospodarstwa domowego w przedszkolu nie zastąpią rodzinnych spotkań przy stole. Postarajmy się dziś , w tym zabieganym świecie zorganizować dzień tak, aby znalazło się w nim miejsce na wspólny rodzinny posiłek przy stole. To wyjątkowa okazja do zbliżenia się wszystkich członków rodziny i czas, kiedy dzieci się otwierają i mówią o swoich przeżyciach, radościach, smutkach i problemach.
Aldona Mróz
Przedszkole Niepubliczne
„Zielona Kraina” w Bydgoszczy