Program "Smaczne i zdrowe są warzywa i owoce kolorowe" - edukacja dzieci w wieku przedszkolnym w zakresie zdrowego stylu życia i kształtowania postaw prozdrowotnych

Program
,,Smaczne i zdrowe są
warzywa i owoce kolorowe”
– edukacja dzieci w wieku przedszkolnym w zakresie zdrowego stylu życia i kształtowania postaw prozdrowotnych

ADRESAT: starsza grupa dzieci uczęszczających do przedszkola, rodzice przedszkolaków
CZAS REALIZACJI: rok szkolny 2021/2022
REALIZATOR: Iwona Zadrożniak

WSTĘP
Dzieciństwo to nie tylko okres beztroskiej zabawy, ale także czas, w którym kształtują się preferencje smakowe. Nie od dziś wiadomo, że zdrowe odżywianie odgrywa ogromną rolę w życiu każdego człowieka, bez względu na wiek.
Warzywa i owoce są ważnym składnikiem diety dzieci – są źródłem przede wszystkim witamin, błonnika i składników mineralnych. Barwa warzyw i owoców wiąże się z określonymi substancjami w nich zawartymi, także z ich właściwościami zdrowotnymi. Spożywanie 5 porcji warzyw, owoców lub soków dziennie jest tak ważne, ponieważ nasz organizm nie jest w stanie wytworzyć samodzielnie witamin, soli mineralnych, substancji odżywczych.
Przedszkolaki uwielbiają rysować, malować, wyklejać owoce i warzywa, jednak nie wszyscy lubią je jeść. Dlatego też należy wpajać dzieciom od najmłodszych lat właściwe nawyki żywieniowe. Warunkiem koniecznych do uzyskania efektów edukacji zdrowotnej jest stosowanie różnorodnych metod i form pracy: zajęć warsztatowych, spotkań ze specjalistami, zabaw, pogadanek, wycieczek. Aby zyskać przychylność dzieci i jednocześnie zachęcić je do spożywania owoców i warzyw, można podzielić je na pięć grup kolorów dla zdrowia (czerwoną, żółto-pomarańczową, ciemnofioletową i zieloną) i prowadzić zajęcia w grupach, wzbogacać ich wiedzę o różne ciekawostki o owocach i warzywach.
Dzieci nie przygotowują samodzielnie posiłków, a więc ważne jest zaangażowanie rodziców w działania związane z promocją zdrowego odżywiania.

ZAŁOŻENIA PROGRAMU
Program przeznaczony jest dla grupy starszych dzieci przedszkolnych. Zajęcia będą odbywać się od 2 do 3 razy w miesiącu. Przewidziany czas zajęć nie będzie przekraczać 30 minut. Zakończenie realizacji programu jest przewidywane wraz z końcem roku szkolnego 2021/2022.
Zajęcia będą odbywać się w miłej i przyjaznej atmosferze, aby zachęcić dzieci do nabywania wiedzy o owocach i warzywach. Stopień trudności zabaw i zadań będzie dostosowany do własnych możliwości dzieci. W pracy z dziećmi wykorzystywane będą różne bajki i filmy edukacyjne, plakaty. Z myślą o sprawdzenie wiedzy przedszkolaków po pogadankach, przygotowałam krótką książeczkę z kartami pracy dla każdego dziecka, która pozwoli dzieciom uczyć się poprzez zabawę.
Tematy zajęć będą dostosowywane do tematyki tygodnia, miesiąca, aktualnej pory roku.

CELE:

Cele główne programu:
• Wzrost kompetencji dzieci w zakresie prawidłowego odżywiania – nabywanie wiedzy i umiejętności dbania o własne zdrowie.
• Propagowanie zdrowego stylu życia u dzieci i ich rodzin.
• Kształtowanie właściwych nawyków żywieniowych w przedszkolu, w domu.

Cele szczegółowe programu:
• Zapoznanie dzieci z rolą witamin i minerałów znajdujących się w owocach i warzywach.
• Poznanie podstawowych zasad żywieniowych.
• Kształtowanie umiejętności komponowania zdrowych posiłków.
• Dostrzeganie konieczności spożywania potraw niezbędnych dla zdrowia.
• Rozumienie potrzeby każdorazowego mycia rąk po wyjściu z toalety oraz przed posiłkiem.
• Doskonalenie kulturalnego zachowania się podczas spożywania posiłków.
• Zachęcanie dzieci do aktywnego wypoczynku jako źródła zdrowia.
• Rozwijanie plastycznych, teatralnych, manualnych, matematycznych zainteresowań u dzieci.
• Wdrażanie do pracy zespołowej.
• Rozwijanie kreatywności u dzieci.
• Współpraca z rodzicami. Poszerzanie świadomości rodziców w zakresie zdrowego odżywiania, zapobieganie nadwadze i otyłości u dzieci.

Do realizacji programu mogą być wykorzystane m.in.:
• zajęcia warsztatowe,
• pogadanka,
• pokaz,
• filmy edukacyjne,
• teatrzyki i metody dramowe,
• konkursy,
• prezentacje multimedialne,
• wycieczka,
• spacery, wyjścia,
• książeczka z kartami pracy i zadaniami.

Formy pracy:
• zbiorowa,
• indywidualna,
• grupowa.

Cele programu Tematyka zajęć Umiejętności nabyte przez dzieci
Zapoznanie dzieci z rolą witamin i minerałów znajdujących się w owocach i warzywach.
1. Witaminowe abecadło – zwrócenie uwagi na konieczność dostarczania witamin organizmowi.
2. Witaminki dla chłopczyka i dziewczynki – zapoznanie z podstawowymi nazwami witamin i ich występowaniem w owocach i warzywach.
3. Poznajemy właściwości owoców i warzyw – zabawy badawcze – stymulowanie aktywności twórczej uczniów.
4. Skąd pochodzą ekologiczne warzywa i owoce? – poznanie pracy rolnika.
Dzieci rozpoznają za pomocą zmysłu smaku, węchu, dotyku wybrane owoce i warzywa, nazywają je. Znają wartość odżywczą owoców i warzyw. Wiedzą, że witaminy zawarte w owocach i warzywach pełnią funkcje niezbędne do zachowania zdrowia i prawidłowego rozwoju. Rozumieją, że rolnik, sadownik sadzą i sieją warzywa i owoce, o które dbają, aby ludzie mogli zdrowo się odżywiać.
Poznanie podstawowych zasad żywieniowych.

1. Każdy przedszkolak dobrze wie, jak odżywiać zdrowo się – zachęcanie dzieci do przestrzegania zasad zdrowego stylu życia.
2. Kodeks zdrowego przedszkolaka – tworzenie zasad zdrowego odżywiania.
3. Piramida zdrowego stylu życia – zapoznanie dzieci ze sposobami dbania o własne zdrowie, porządkowanie produktów według piramidy żywienia. Dzieci potrafią rozróżnić żywność zdrową od niezdrowej, wymieniają podstawowe zasady zdrowego odżywiania. Potrafią umiejscowić składniki pokarmowe w piramidzie żywienia.

Kształtowanie umiejętności komponowania zdrowych posiłków.
1. My jesteśmy kucharzami, nasze potrawy pięknie zjadamy – wdrażanie dzieci do przyrządzania posiłków z zachowaniem zasad zdrowego stylu życia.
2. Robimy zdrowe zakupy – uświadamianie dzieciom konieczności racjonalnego robienia zakupów.
3. Sałatka jarzynowa jest pełna zdrowa – tworzenie sałatki – wykorzystywanie zdobytej wiedzy w praktycznym działaniu. Dzieci rozumieją potrzebę spożywania 5 porcji warzyw, owoców i soków dziennie, łączą elementy w zbiory według podanych cech, wykonują sałatkę jarzynową, owocową, szaszłyki owocowe, soki. Dbają o porządek na stanowisku pracy podczas przygotowywania posiłków.
Dostrzeganie konieczności spożywania potraw niezbędnych dla zdrowia.
1. Podróż do krainy pełnej zdrowia – zwrócenie uwagi na konieczność spożywania 5 posiłków dziennie.
2. Dzień marchewki – dostrzeganie wartości odżywczych marchewki, rozwijanie umiejętności matematycznych.
3. Dzień ziemniaka –zintegrowanie dzieci poprzez zabawę.
4. Święto sałaty – poszerzanie wiedzy na temat sałaty, bogactw witamin w niej zawartych.
Dzieci wiedzą, że śniadanie jest najważniejszym posiłkiem dnia, spożywają różnorodne posiłki. Rozumieją znaczenie zdrowych posiłków dla prawidłowego wzrostu i rozwoju, podają przykłady produktów, które każdy powinien spożywać i takich, których dla zachowania zdrowia powinno się unikać. Układają zdrowy zestaw potraw.
Rozumienie potrzeby każdorazowego mycia rąk przed posiłkiem.
1. Czyste ręce mamy, więc do jedzenia się zabieramy – utrwalenie zasad dbania o higienę. Dzieci wiedzą, co to higiena osobista i rozumieją dlaczego należy o nią dbać. Wiedzą, że należy myć owoce, warzywa, a także ręce przed spożywaniem posiłków.
Doskonalenie kulturalnego zachowania się podczas spożywania posiłków.
1. Dobre maniery przy stole – przekazywanie i utrwalenie wiedzy na temat kulturalnego stylu życia.

Dzieci kulturalnie zachowują się przy stole, stosując zasady. Przestrzegają zasad bezpieczeństwa podczas spożywania posiłków, potrafią je wymienić.
Zachęcanie dzieci do aktywnego wypoczynku jako źródła zdrowia.
1. Slalom między owocami i warzywami – rozwijanie sprawności fizycznej, zwinności dzieci z wykorzystaniem sylwet warzyw i owoców.
2. Do sadu po zdrowie – wycieczka, obserwacja budowy drzew owocowych, zapoznanie z pracą sadownika. Dzieci wiedzą, jakie zachowania i formy aktywności są prozdrowotne, a jakie negatywnie wpływają na zdrowie. Podają przykłady aktywnych form wypoczynku, potrafią gimnastykować się, wykonywać proste ćwiczenia ruchowe.
Rozwijanie plastycznych, teatralnych, manualnych, zainteresowań u dzieci.
1. Iskierka zdrowia – zabawy teatrzykowe.
2. Warzywno – owocowe stworki – potworki – rozwijanie wrażliwości artystycznej. Dzieci wykorzystują zdobytą wiedzę w praktycznym działaniu, rozwiązują karty pracy w książeczkach, przeliczają owoce i warzywa, układają wyrazy z rozsypanki literowej, tworzą prace plastyczne różnymi technikami, odgrywają scenki, wcielając się w warzywa i owoce.
Wdrażanie do pracy zespołowej.
1. Tropiciele zdrowego skarbu – poszukujemy owoców i warzyw – kształtowanie umiejętności współpracy w grupie.
2. Ziołowy zakątek – tworzenie skrzynek z ziołami, rozwijanie samodzielności, zainteresowań przyrodą.
3. Nasz grupowy ogródek warzywny – obserwowanie wzrostu roślin i ich pielęgnacja.
Dzieci zgodnie współpracują w grupie, przestrzegają zasad umieszczonych w kodeksie grupowym, pomagają sobie nawzajem w czynnościach, dzielą się przydzielonymi zadaniami, obowiązkami, dostrzegają pozytywne cechy innych. Wspólnie z nauczycielem i rówieśnikami tworzą skrzynki z ziołami, sadzą i sieją warzywa, obserwują ich wzrost, podlewają.
Rozwijanie kreatywności u dzieci.
1. Projektujemy logo programu – utrwalenie różnych technik plastycznych.
2. Kolorowy dzień z owocami i warzywami – zabawy ruchowe, wcielanie się w role warzyw i owoców.
3. Co można zrobić z owoców i warzyw? - zapoznanie z różnymi sposobami gromadzenia przez ludzi zapasów warzyw i owoców sezonowych na zimę.
Dzieci szukają nowych rozwiązań, możliwości, pomysłów na wykonanie zadań, odpowiadają na pytania. Tworzą logo programu i stworki z warzyw, owoców według własnej inwencji twórczej.
Współpraca z rodzicami. Poszerzanie świadomości rodziców w zakresie zdrowego odżywiania, zapobieganie nadwadze i otyłości u dzieci.
1. Jak przemycać owoce i warzywa do diety dzieci? – spotkanie z dietetykiem. Rodzice biorą udział w prelekcji z dietetykiem.

KONKURS ,,PIĘKNE I ZDROWE WARZYWA KOLOROWE”

EWALUACJA
W celu stwierdzenia, czy cele edukacyjne zostały zrealizowane, a dzieci przyswoiły przewidywane wiadomości o warzywach i owocach przeprowadzona zostanie ewaluacja. Do oceny efektów końcowych w/w zadań mogą być wykorzystane różnorodne narzędzia diagnostyczne m.in.: obserwacje, rozmowy, prelekcje, karty pracy, analiza wytworów dzieci.

Iwona Zadrożniak

Przykładowe scenariusze

Temat: Dzień marchewki – dostrzeganie wartości odżywczych marchewki, rozwijanie umiejętności matematycznych.

Cele główne:
• poznanie wartości odżywczych marchewki,
• dostrzeganie konieczności spożywania potraw niezbędnych dla zdrowia,
• rozwijanie kreatywności u dzieci,
• kształtowanie właściwych nawyków żywieniowych u dzieci.
Cele operacyjne – dziecko:
• rozpoznaje i nazywa marchewkę,
• wie, że należy myć warzywa przed jedzeniem,
• rozwiązuje zagadkę dotyczącą tematu zajęć,
• wie, że marchewka jest źródłem witaminy A,
• tworzy prace plastyczne z zastosowaniem różnych technik,
• bierze udział w grach i zabawach.
Metody pracy: objaśnienie, rozmowa, ćwiczenia praktyczne.
Formy pracy: zbiorowa, indywidualna.
Materiały: zagadka, sylwety marchewki, liczmany, kartki, klej, okazy kilku marchewek, koszyk z warzywami i marchewkami, apaszka do zasłonięcia oczu, nożyczki, bibuła.
Przebieg zajęć
1. Rozwiązanie zagadki o marchewce – wprowadzenie do tematu zajęć.
Pomarańczowa, słodka z ziemi wyrwana
pyszna w surówce i gotowana.
Dobrze jej w dłoni i salaterkach
więc chrup ją zawsze zamiast cukierka”.

2. Zabawa ruchowa: ,,Wyrywanie marchewki”.
Dzieci kładą się na brzuchu w kole, twarzami do siebie, trzymają się za ręce, udając marchewki. Jedno dziecko wciela się w rolę rolnika i wyrywa kolejno marchewki. Każda następna wyrwana marchewka, staje się rolnikiem i pomaga w wyrywaniu marchewek.

3. Zabawa badawcza ,,Marchewki w koszyku”.
Dzieci rozpoznają marchewki umieszczone w koszyku z innymi warzywami z zasłoniętymi oczami. Do rozpoznawania marchewek wykorzystują zmysł węchu i dotyku. Przeliczają marchewki.

4. Rozmowa o wyglądzie, wartościach odżywczych, wykorzystaniu marchewki w potrawach.

5. Odpowiadanie na pytania.
• Marchewka to owoc czy warzywo?
• Jakie znacie inne warzywa i owoce, które mają kolor pomarańczowy?
• Co można zrobić z marchewki?
• Jakie zwierzęta lubią marchewkę?
• Czy marchewkę można jeść na surowo?
• Jakie witaminy zawiera marchewka?

6. Praca plastyczna: ,,Marchewki”–modelowanie marchewek z kolorowego papieru, wykorzystanie kleju, bibuły.

7. Matematyczne zagadki z marchewką.
Dzieci siedzą w kole, mają dostęp do liczmanów (marchewek), wykonują polecenia zawarte w zagadkach.
Wyrwał Krzyś marchewki: trzy dla siebie i dwie dla Zosi. Ile marchewek wyrwał Krzyś?
Wyrwał Krzyś marchewki: pięć dla siebie i dwie dla Zosi. Ile marchewek wyrwał Krzyś?
Na grządce rosło osiem marchewek. Zające zjadły trzy marchewki. Ile marchewek zostało na grządce?
Na grządce rosło sześć marchewki. Zające zjadły dwie marchewki. Ile marchewek zostało na grządce?
8. Degustacja marchewki surowej, gotowanej.

Temat: Dobre maniery przy stole – przekazywanie i utrwalenie wiedzy na temat kulturalnego stylu życia.

Cele ogólne
•Doskonalenie kulturalnego zachowania się podczas spożywania posiłków.
•Ukształtowanie i utrwalenie poprawnych nawyków higienicznych wśród dzieci związanych z kulturą spożywania posiłków.
Cele operacyjne – dziecko:
•potrafi kulturalnie zachować się przy stole i prawidłowo korzystać ze sztućców,
•umie nakryć prawidłowo do stołu,
•posiada nawyk mycia rąk przed posiłkami.

Metody pracy: objaśnienie, rozmowa, ćwiczenia praktyczne – scenki rodzajowe.
Formy pracy: zbiorowa, indywidualna, grupowa.
Materiały: sztućce, kubek, papierowe lub plastikowe talerzyki, piłeczki, karty pracy, tekst wiersza ,,Przy stole”, nożyczki, klej

Przebieg zajęć:
1.Wprowadzenie do tematu zajęć – wysłuchanie wiersza ,,Przy stole”.
,, Przy stole’’
Kacper wprost uwielbiał jeść
W nocy śnił o rosole....
Zawsze miał na coś ochotę,
Dnie całe siedziałby przy stole.
A stół jego miejscem był ulubionym,
Wygodny stawiał stołeczek i nikt nawet nie był zdziwiony,
Że wokół tyle miseczek
Zupy, kanapki, sałatki, ryba,
Owoce, grzyby i balerony,
Ze sto pięćdziesiąt tych potraf chyba!
Kacperek zerka rozanielony
Je grzecznie i cicho, nie ma mlaskania,
Siorbania, grzebania i rozlewania,
Sztućce batuta u dyrygenta,
bo łasuch Kacper zawsze pamięta,
że elegancja królową stołu,
czy wśród kanapek, czy wśród rosołów.

2.Wypowiedzi dzieci dotyczące poprawnego zachowania podczas jedzenia na podstawie wiersza.

3.Wyjaśnienie pojęcia ,,dobre maniery”.

4.Zabawa ruchowa ,,Bieg kelnera’’
Do zabawy są potrzebne następujące przedmioty: plastikowe lub papierowe talerzyki oraz małą piłeczkę dla każdej grupy składającej się z minimum 4 osób. Dzieci ustawiają się w wyznaczonym miejscu, pierwszy zawodnik z drużyny trzyma w dłoni talerzyk a na nim piłeczkę, z którą musi pokonać trasę. Jeśli upuści piłeczkę, wraca do linii startu i ponownie rozpoczyna bieg. Wygrywa drużyna, w której wszyscy zawodnicy zaliczą bieg z piłeczką pierwsi.

5.Jak układamy sztućce na stole? - ułożenie sztućców na stoliku.

6.Scenki rodzajowe – przedstawianie poprawnej i niepoprawnej postawy przy stole.

7.Podsumowanie zajęć – wręczenie całej grupie dyplomu kulturalnego zachowania przy stole.

Temat: Witaminki dla chłopczyka i dziewczynki – zapoznanie z podstawowymi nazwami witamin i ich występowaniem w owocach i warzywach.

Cele ogólne:
•Poznawanie nazw witamin i ich ról w organizmie.
•Wdrażanie do prowadzenia prawidłowego, zdrowego trybu życia.
•Zwrócenie uwagi na konieczność dostarczania witamin organizmowi.
•Zapoznanie dzieci z rolą witamin i minerałów znajdujących się w owocach i warzywach.

Cele operacyjne – dziecko:
•Zna nazwy podstawowych witamin: A, B, C, D, E, K.
•Rozumie, że nasz organizm funkcjonuje dzięki witaminom.
•Zgodnie współpracuje w grupie.
•Nazywa owoce i warzywa.
•Wie, że witaminy zawarte w owocach i warzywach pełnią funkcje niezbędne do zachowania zdrowia i prawidłowego rozwoju.
Metody pracy: objaśnienie, pogadanka na temat sposobu odżywiania się – nawiązanie do własnych doświadczeń dzieci, swobodne wypowiedzi, książeczka z zadaniami i kartami pracy.
Formy pracy: zbiorowa, indywidualna, grupowa.
Materiały: ilustracje owoców i warzyw, sylwety owoców, warzyw, tekst wiersza ,,Witaminki”, naturalne okazy warzyw i owoców, koszyki z napisami ,,warzywa”, ,,owoce”, kolorowe karteczki dla każdej z grup, karteczki z napisanymi literkami, kredki, flamastry, kartki.

Przebieg zajęć:
1.Pogadanka o sposobach dbania o zdrowie, odpowiedniej ilości snu, piciu wody, właściwym i regularnym odżywianiu.

2.Słuchanie wiersza ,,Witaminki”.
Hej chłopaki i dziewczynki
czy Wy znacie witaminki?
Przed chorobą bronią Was,
gdy jesienny nadszedł czas.
Gdy już zimno i szaruga,
a przed nami zima długa.
Wtedy tylko witaminy:
jabłka, gruszki i cytryny.
Cebula, szczypiór i pomidory,
groch, pietruszka i zielone pory.
Dodaj mleko, serek biały
czyś jest duży, czy też mały.
Hej chłopaki i dziewczynki
jedzcie zawsze witaminki.
3. Rozmowa na temat wartości odżywczych warzyw i owoców. Wypowiadanie się również na temat różnych potraw przygotowywanych z warzyw i owoców.

4.Ćwiczenie orientacji przestrzennej z wykorzystaniem sylwet owoców lub warzyw.
Każde dziecko otrzymuje sylwetę owocu lub warzywa. Postępuje zgodnie z poleceniami nauczyciela: np. kładzie sylwetę z prawej, lewej strony itp.

5.Zabawa edukacyjna – Czy to owoc czy warzywo? - zagadki o warzywach i owocach.
Dzieci siedzą w kole- w środku koła zgromadzone warzywa i owoce. Po rozwiązaniu zagadki dziecko umieszcza odpowiednie warzywo lub owoc w wybranym koszyku.

Na ogonie złota głowa. Smaczne pestki w sobie chowa.(dynia)

Różowo zakwitło wiosną, przez lato pięknie urosło.
Jesienią w zadzie dojrzało. Rumiane, okrągłe, zapachniało.(jabłko)

Ma gruby brzuszek i kolor żółto-zielony.
Będzie z niej w zimie kompot wymarzony...(gruszka)

Z grządki w ogródku zrywamy je co rano,
Najlepiej nam smakują z bitą śmietaną. ...(truskawki)

Ma gruby brzuszek i ogonek mały
Będzie z niego pewnie barszczyk doskonały. ... (burak)

Czerwieni się ze wstydu. Dojrzewa na słonku.
Wśród zielonych liści wisi na ogonku.(wiśnia)

6.Dorysowywanie połówek owoców i warzyw, nazywanie ich, kolorowanie obrazków – praca w książeczce z zadaniami.

7.Praca w grupach – podsumowanie tematu zajęć.
Dzieci podzielone na grupy 5-osobowe, otrzymują kolorowe karteczki. Każda z 4 grup (owoce i warzywa fioletowe/czerwone/zielone/żółto-pomarańczowe) wymienia warzywa i owoce we wskazanym kolorze i rysuje je na kartkach. Następnie dzieci otrzymują karteczki z napisaną literą, która oznacza, że warzywa i owoce we wskazanym kolorze są źródłem danej witaminy.