Wielokulturowość w polskiej szkole

Zespół Szkolno-Przedszkolny nr 11 w Krakowie zdecydował się ubiegać o realizację projektu „Wielokulturowość w szkole – wyzwania i korzyści” w związku ze zmianami, jakie zaszły w ostatnich latach w polskim społeczeństwie i polskiej szkole. Przed nauczycielami naszej placówki stanęło wiele nowych wyzwań związanych z pojawieniem się w szkołach uczniów - obcokrajowców. Dla większości z nas to całkowita nowość, bez względu na staż pracy, dlatego od kilku lat szukaliśmy własnych sposobów wspomagania ucznia z doświadczeniem migracji. Brak doświadczenia w pracy z takim uczniem oraz niemożność czerpania go od kolegów - nauczycieli, którzy również stanęli przed nowymi wyzwaniami, stanowił poważną barierę w naszej pracy z grupą niejednolitą kulturowo. Świadomi braku odpowiednich kompetencji umożliwiających nam skoordynowane, systemowe i dobrze przemyślane działania, których celem byłoby włączenie uczniów obcokrajowców oraz ich rodzin do wspólnoty szkolnej, podjęliśmy działania o realizację projektu związanego z wielokulturowością. Uznaliśmy, że niezbędnym będzie skorzystanie z doświadczeń nauczycieli z innych krajów europejskich, którzy mają już w tym obszarze wypracowane odpowiednie narzędzia wspierające ucznia obcego pochodzenia. W związku z tym wystąpiliśmy o dofinansowanie zagranicznych kursów z Funduszy Europejskich.
Nasz projekt został otrzymał grant ze środków Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój (PO WER). Zrealizowaliśmy go w okresie od października 2019 do maja 2022 roku. W tym czasie wykonaliśmy szereg działań projektowych, między innymi 12 nauczycieli z naszej szkoły uczestniczyło w kursach zagranicznych na Malcie, Cyprze oraz Teneryfie związanych z tematyką wielokulturowości i różnorodności w szkole. Zdobytą wiedzę i umiejętności po powrocie z mobilności wdrażaliśmy w pracę naszej szkoły. Dzięki udziałowi w projekcie podnieśliśmy kompetencje nauczycieli w zakresie nauczania w wielokulturowych klasach, poznaliśmy metody wspierania ucznia z doświadczeniem migracji, jak również jego rodzica, opracowaliśmy materiały niezbędne do pracy z obcokrajowcem: pakiet powitalny, scenariusze zajęć, niezbędnik wychowawcy, zestaw zabaw i gier integracyjnych, również do realizacji w czasie nauczania zdalnego. Nawiązaliśmy kontakty międzynarodowe w celu realizowania w przyszłości wspólnych projektów. Wymieniliśmy dobre praktyki związane z wyzwaniem, jakim jest praca w oddziałach wielokulturowych. Poznaliśmy sposoby zapobiegania wykluczenia ucznia obcego pochodzenia, zdobyliśmy wiedzę o sposobach pracy w środowiskach wielokulturowych, co pozwoliło wyeliminować błędy w pracy z takim dzieckiem. Zaangażowaliśmy się w projekty, których celem jest kształcenie dzieci imigrantów. Utworzyliśmy trzy oddziały przygotowawcze i zatrudniliśmy pomoce nauczyciela. Umożliwiliśmy wyrównanie szans edukacyjnych uczniom z doświadczeniem migracji. Wzmocniliśmy kompetencje językowe nauczycieli, którzy podczas sesji szkoleniowych, jak również programu kulturalnego, mieli okazję posługiwać się językiem angielskim. Promocja rezultatów projektu zachęciła innych nauczycieli do nauki języków obcych i korzystania z możliwości programów unijnych. Udziałem w mobilnościach upowszechniliśmy ideę uczenia się przez całe życie, podnoszenia kompetencji oraz kwalifikacji zawodowych, nieustannego rozwoju osobistego, które są niezbędne, aby sprostać wyzwaniom, które są stawiane przed nauczycielem. Naszym uczniom pokazaliśmy, jakie możliwości daje znajomość języków obcych. W czasie realizowania projektu nasza szkoła rozwinęła się jako przyjazna obcokrajowcom. Już na początku projektu zatrudniliśmy na pełen etat asystenta międzykulturowego, który wspiera proces adaptacji nowych uczniów. Kilkoro nauczycieli ukończyło studia podyplomowe uprawniające do nauczania języka polskiego jako obcego, powołany został Zespół Nauczycieli Języka Polskiego jako Obcego. Kwestia integracji ucznia z doświadczeniem migracji ze środowiskiem szkolnym została wdrożona do Planu Profilaktyczno - Wychowawczego szkoły. Do Kalendarza wydarzeń szkolnych wprowadziliśmy stałe wydarzenia promujące wielokulturowość: Tydzień kultury ukraińskiej, Dzień Tortilli, Międzynarodowy Dzień Dziecka, Dzień Św. Patryka. Włączyliśmy uczniów obcokrajowców do aktywnego uczestnictwa w wydarzeniach szkolnych, jak również tych o zasięgu lokalnym, np. Festyn Rodzinny, Szkolny Kiermasz. Zespoły nauczycieli - przedmiotowców oraz Zespół Wychowawców do swoich planów pracy wdrożyły lekcje z elementami wielokulturowymi. W naszej szkole zatrudnieni zostali nauczyciele obcego pochodzenia, co wzmocniło postawę akceptacji oraz tolerancji i pozwoliło posiąść wiedzę, której trudno nauczyć się z podręczników. Wprowadzona została innowacja kulturowa " Asterix i Obelix - Misja Frankofonia, czyli kultura i język francuskiego obszaru językowego w nauczaniu zintegrowanym". W roku 2020 zrealizowaliśmy projekt multimedialny "Nice to Watch You" ze szkołą International House Guayaquil w Ekwadorze, przy współpracy z byłą wolontariuszką EVS. Pomimo trudności związanych z pandemią COVID-19 realizowaliśmy projekty Europejskiego Korpusu Solidarności, dzięki którym społeczność szkolna otwiera się na różnorodność kultur i tradycji. Nasze oczekiwania przerósł poziom kursów zagranicznych, w których wzięliśmy udział: wiedza oraz bardzo dobre przygotowanie prowadzących, niejednokrotnie osób, które mają za sobą doświadczenie migracji i podzieliły się nim podczas sesji szkoleniowych. Pozwoliło nam to otworzyć się na inne kultury, ale również spojrzeć na własną kulturę z innej perspektywy, na status nauczyciela w różnych krajach, odmienne relacje miedzy nauczycielami oraz uczniami w różnych kręgach kulturowych. Rezultaty oraz efekty uczenia się przyszło nam wdrażać natychmiast po powrocie z mobilności. W związku z wybuchem wojny w Ukrainie diametralnie wzrosła liczba obcokrajowców w naszej szkole, przyjęliśmy w ostatnim czasie ponad 60 uczniów. Zakładając cele projektu w 2019 roku wiedzieliśmy, że temat wielokulturowości jest ważny dla społeczności szkolnej, nie sądziliśmy jednak, że przybierze on aż taki wymiar i stanie się nie tyle potrzebnym, a wręcz koniecznym. Wzbogacenie naszego warsztatu pracy o metody nauczania ucznia z doświadczeniem migracji bardzo szybko znalazło zastosowanie w praktyce i dało nam poczucie pewności, że postępujemy właściwie opierając się na zagranicznych, sprawdzonych wcześniej metodach. Pozwoliło nam to w sposób zorganizowany i profesjonalny wprowadzić aż tak dużą grupę do społeczności szkolnej.
Dzięki udziałowi w projekcie ”Wielokulturowość w szkole – wyzwania i korzyści”, dofinansowanym z Funduszy Europejskich, ze środków Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój (PO WER), nasza szkoła rozwinęła się jako przyjazna uczniom z doświadczeniem migracji, a jej społeczność otworzyła się na różnorodność kultur i tradycji.