Makrometodyka nauczania walki w taekwon-do

Wiele lat prób i poszukiwań najlepszych rozwiązań dostosowania właściwości ludzkiego ciała i psychiki do potrzeb samoobrony doprowadziło do opracowania jednolitego systemu, któremu 11.04.1955 roku nadano nazwę taekwon-do, Choi Hong Hi w oparciu o osobiste doświadczenia treningowe taek kyon i karate opracował oryginalny system posiadający (Choi 1995):
„Unikalne techniki, a przy tym doskonalsze od dotąd znanych, umożliwiające człowiekowi osiągniecie wyższego poziomu rozwoju umysłu oraz tężyzny fizycznej, zapewniając tym sposobem możliwość zyskania pewności siebie i opowiadania się po stronie sprawiedliwości, jak również utrzymania dobrego zdrowia, stanowiącego najwyższe dobro pojedynczego człowieka” .
W warstwie duchowej Taekwon-do wywodzi się z tradycyjnych etycznych i moralnych zasad dalekiego wschodu, a równocześnie zawiera sporo osobistej filozofii Choi Hong Hi. Od strony fizycznej techniki Taekwon-do są oparte na zasadach naukowych, w szczególności prawach fizyki Newtona, które pokazują jak wytworzyć maksymalna siłę. Również wojskowe zasady taktyki zostały uwzględnione przy pracach nad taekwon-do.

Opanowanie Taekwon-do wymaga rozłożenia w czasie i bezwzględnej systematyczności co wymusza ogrom materiału szkoleniowego, bowiem:
· istnieje sklasyfikowanych 3200 technik podstawowych w tym 1200 kopnięć;
· 24 układy formalne zawierają od 19 do 72 ruchów, co
w sumie daje 970 ruchów;
· istnieje sześć podstawowych rodzajów walki, a niektóre
z nich posiadają warianty szczegółowe;
· utwardzanie powierzchni uderzających i blokujących wymaga wielokrotnych zderzeń hartowanych części ciała;
· postępowanie w przypadkach nietypowych ataków zmusza do żmudnego powtarzania tych samych sekwencji ruchowych, prowadzących w efekcie do powstania odruchu na określony rodzaj agresji.

Podstawą szkolenia a zarazem i celem jest umiejętne posługiwanie się ciałem w samoobronie czyli walka. Walka to "wszelkie działanie przynajmniej dwupodmiotowe, gdzie jeden z podmiotów przeszkadza drugiemu. Oba podmioty nie tylko dążą obiektywnie do celów niezgodnych, lecz nadto wiedzą o tym i liczą się w budowaniu swoich planów z działaniami strony przeciwnej. Przypadek wzajemnego i świadomego zarazem przeszkadzania, uważamy za najciekawszy, iż wtedy obie strony zmuszają się wzajemnie w sposób osobliwie intensywny do pokonywania trudności, a więc pośrednio - do usprawniania techniki działań" (Kotarbiński 1982)
Przytoczona definicja jest dosyć trudna do zrozumienia oraz interpretacji w środowisku sztuk i sportów walki, gdzie walka to rzeczywiste (praktyczne) zastosowanie znanych technik ataku
i obrony, które były doskonalone podczas ćwiczeń podstawowych oraz w układach formalnych, realnym i poruszającym się przeciwnikiem lub kilkoma przeciwnikami.” (Bujak 1999)

Poszczególne odmiany walki wręcz wypracowały nieco odmienną metodykę i podejście do nauczania i szkolenia. Wspólnym dla wszystkich jest fakt, że chcąc opanować działania taktyczno-techniczne należy stosować metodę powtórzeniową od łatwego (prostego) do trudnego (złożonego) oraz ćwiczyć z realnym przeciwnikiem. Poniżej przedstawiono sposób podejścia treningowego w sztuce walki jaką niewątpliwie jest Taekwon-do.

Jak już wspomniano głównym celem sztuk samoobrony, sztuk walki i systemów pokonywania przeciwnika jest nauka rozwiązywania sytuacji konfliktowej (Jaskólski). Niezbędnym do tego elementem jest kooperacja negatywna czyli walka.

Struktura nauczania walki w taekwon-do formuły ITF obejmuje:
· opanowanie technik podstawowych,
· kombinacji tych technik wykonywanych pojedynczo,
· nauka walk sterowanych Sambo Matsogi (walka trzykrokowa), Ibo Matsogi (walka dwukrokowa), Ilbo Matsogi (walka jednokrokowa) wykonywanych początkowo samodzielnie a następnie z partnerem,
· nauczanie walki wolnej,
· walka z kilkoma przeciwnikami.

Podstawową wersją walki w taekwon-do jest walka trzykrokowa (sambo matsogi). Taki sposób zdobywania podstaw techniki obronnej ma swoje uzasadnienie wynikające z bezpieczeństwa ćwiczących – słabe opanowanie technik mogło by prowadzić do przypadkowego uderzenia współćwiczącego. Właściwe odmierzenie dystansu ma zasadnicze znaczenie dla prawidłowego wykonania ćwiczenia. Realizując w procesie treningu część poświęconą sambo matsogi nie należy dopatrywać się w tej odmianie walki realizmu, a traktować jako specyficzną metodę nabywania umiejętności walki realnej. Podstawową zaletą walki trzykrokowej jest to, że zapewnia wysoki poziom bezpieczeństwa współćwiczącym. Błędne wykonanie bloku nie powoduje uderzenia partnera – spowodowane jest to przyjęciem określonej pozycji, która zabezpiecza właściwy dystans pomiędzy ćwiczącymi.

Walka dwukrokowa (ilbo matsogi) to dwa różnego rodzaju ataki oraz dwa rodzaje obron w dwóch pozycjach. Pozostałe elementy są podobne jak w sambo matsogi. Jest znacznie trudniejsza od walki na trzy kroki.
Podstawowymi celami ilbo matsogi są:
· doskonalenie technik ataku i obrony w różnych kombinacjach ruchowych, używając znanych technik;
· wyrabianie nawyku łączenia technik nożnych i ręcznych
w akcje;
· nauka kontroli dystansu;
· „hartowanie” powierzchni uderzeniowych;
· doskonalenie technik podstawowych z partnerem;
· doskonalenie umiejętności czucia przestrzeni i przeciwnika.

Walka dwukrokowa wymusza na ćwiczących wzmożoną koncentrację podczas wykonywanego zadania – dwie różne techniki ataku i obrony w wykonywane w różnych pozycjach. Błąd w wykonaniu zadania może spowodować uderzenie współćwiczącego, dlatego ten sposób prowadzenia walki powinno się wprowadzać po opanowaniu przez ćwiczących technik w stopniu dobrym.

Walka jednokrokowa jest kolejnym etapem w metodyce nauczania walki w taekwon-do. Wykonują ją osoby o znacznym zaawansowaniu technicznym, realizacja jej polega na wykonaniu jednego ataku, adekwatnej do niego obrony następnie wykonywana jest kontra.

Walka sportowa - ma charakter dwupodmiotowy i przebiega w warunkach niestandardowych, aktywność zawodnika cechuje techniczna wszechstronność i wielka dynamika czynności koordynacyjno - ruchowych. Od zawodników ubranych w regulaminowo określone stroje do bok, w sposób rygorystyczny wymaga się kontroli siły (kontakt z przeciwnikiem na dotknięcie tzw. touch contact) i celności wykonywanych technik (pole trafień ograniczone do przednich części głowy i tułowia).
Na ogół wykonywane techniki mają charakter acykliczny (Choi, Bryl 1990). Taktyka walki w Taekwon-do jest swoistą utylitaryzacją środków technicznych w celu zdobycia punktów. Osiągnięcie tak postawionego celu w dwupodmiotowym układzie walki zależy przede wszystkim od właściwej antycypacji zamiarów przeciwnika. Odpowiednio wczesne przewidywanie działań przeciwnika pozwala na ich dezorganizację poprzez działanie wyprzedzające. Działania te powinna cechować wysoka intensywność i wszechstronność czynności motorycznych oraz środków technicznych mająca na celu stopniowe przejmowanie inicjatywy w walce.
Stopy i dłonie zawodników zabezpieczają specjalne protektory wykonane z materiału tłumiącego i amortyzującego ciosy. Obok tego regulaminowego wyposażenia zawodnicy mogą stosować ochraniacze przedramion, podudzi, zębów, krocza i głowy, kobiety także piersi. Wszystko to w celu zminimalizowania możliwości doznania fizycznego urazu lub kontuzji.