Zdanie pojedyncze rozwinięte i nierozwinięte - scenariusz lekcji

Klasa: IV

Forma organizacyjna:
- praca indywidualna
- praca zbiorowa

Zastosowane metody:
- poszukująca
- poglądowa
- podająca
- praktyczna – ćwiczenia

Cel ogólny:
- wprowadzenie i utrwalenie pojęć podmiot, określenie, zdanie pojedyncze rozwinięte i nierozwinięte,

Cele operacyjne:
- uczeń rozpoznaje i nazywa podstawowe części zdania
- uczeń potrafi wyodrębnić podmiot, orzeczenie i określenia w zdaniu
- uczeń rozpoznaje zdanie pojedyncze rozwinięte i nierozwinięte
- uczeń dostrzega różnicę między zdaniem pojedynczym rozwiniętym a nierozwiniętym
- uczeń potrafi budować zdanie pojedyncze rozwinięte i nierozwinięte

Środki dydaktyczne:
- zadania znajdujące się w podręczniku do kl. IV „Język polski. Między nami” (s.84-85)

Przebieg zajęć:

Część wprowadzająca:

1. Przypomnienie wiadomości o wypowiedzeniach, które uczniowie zdobyli na poprzednich lekcjach.

WYPOWIEDZENIE

ZDANIE RÓWNOWAŻNIK ZDANIA
(orzeczenie) (brak orzeczenia)

POJEDYNCZE ZŁOŻONE
(jedno orzeczenie) (co najmniej dwa orzeczenia)

2. Poinformowanie uczniów, że zdanie pojedyncze dzieli się na: nierozwinięte i rozwinięte.

3. Zapisanie tematu: Zdanie pojedyncze rozwinięte i nierozwinięte.

Część właściwa lekcji:

1. Pogadanka.
Porównanie rodziny do zdania. Mama i tata (podmiot i orzeczenie) są podstawą istnienia rodziny (zdania). Mama i tata (podmiot i orzeczenie) tworzą rodzinę nierozwiniętą (zdanie nierozwinięte). Gdy pojawiają się dzieci (określenia), mamy do czynienia z rodziną rozwiniętą (zdaniem rozwiniętym).

2. Wprowadzenie terminu podmiot.
Zapisanie na tablicy oraz w zeszycie zdania: Kacper pojechał. Odszukanie i podkreślenie orzeczenia. Odszukanie wyrazu, który wskazuje na wykonawcę czynności. Podkreślenie wyrazu wskazującego na wykonawcę czynności. Wyjaśnienie znaczenia terminu podmiot.

3. Zapisanie w zeszycie:
Podmiot – część zdania, która nazywa wykonawcę czynności. Odpowiada na pytania: kto?, co?

4. Wprowadzenie terminów: określenie, zdanie pojedyncze nierozwinięte, zdanie pojedyncze rozwinięte.
Zapisanie na tablicy oraz w zeszycie zdania: Wczoraj mały Kacper pojechał z tatą do ogródka dziadka Makarego. Odszukanie i podkreślenie orzeczenia oraz podmiotu. Zwrócenie uwagi na pozostałe wyrazy. Wyjaśnienie znaczenia terminu określenie.

5. Zapisanie w zeszycie:
Określenia – wyrazy, które uzupełniają informacje na temat podmiotu i orzeczenia.

6. Porównanie zdań: Kacper pojechał. Wczoraj mały Kacper pojechał z tatą do ogródka dziadka Makarego.
Wyjaśnienie różnicy między zdaniem pojedynczym nierozwiniętym i rozwiniętym.

7. Zapisanie w zeszycie:
Zdanie pojedyncze nierozwinięte – zdanie, które składa się tylko z podmiotu i orzeczenia lub samego orzeczenia.
Zdanie pojedyncze rozwinięte – zdanie, które oprócz podmiotu i orzeczenia zawiera określenia.

8. Odszukiwanie podmiotu, orzeczenia i określenia w zdaniu. Zapisywanie pytań, na jakie odpowiadają poszczególne wyrazy w zdaniu.

Tata i Kacper przywieźli z działki różne warzywa. Dzisiaj mama ugotuje im na obiad zupę jarzynową.

Tata i Kacper kto? Dzisiaj kiedy?
przywieźli co zrobili? mama kto?
z działki skąd? ugotuje co zrobi?
różne jakie? im komu?
warzywa. co? na obiad na co?
zupę. co?

Podsumowanie:

1. Utrwalenie pojęć podmiot, zdanie pojedyncze nierozwinięte i zdanie pojedyncze rozwinięte.
2. Zadanie pracy domowej: zad. 7, s.85.
Gdy mama przeczytała kartkę, zdenerwowała się.
Przekształć zdania nierozwinięte na rozwinięte tak,
aby mama nie martwiła się o dzieci.