Scenariusz zajęć w przedszkolu "Mali odkrywcy"

CELE ZAJĘĆ:
- poznanie podstawowych właściwości wody, oleju, sody, mąki
- wzbogacanie wiedzy dzieci w sposób empiryczny (przeprowadzanie doświadczeń
pod okiem nauczyciela/ uczniów)
- wzbogacanie słownictwa dzieci
- polisensoryczne poznawanie różnych substancji
- rozwijanie umiejętności analitycznych w trakcie prowadzonych doświadczeń
- utrwalanie zasad bezpieczeństwa i higieny

CELE OPERACYJNE:
dziecko uczestniczące w zajęciach:
- zadaje pytania dotyczące realizowanej tematyki
- samodzielnie przeprowadza doświadczenia w całości lub w części
- proponuje doświadczenia związane z tematyką zajęć i podstawowymi pytaniami
- czerpie radość z osiąganych rezultatów
- potrafi wskazywać, nazywać cechy, zachowania wody, oleju, sody, mąki
- wykazuje zachowania prospołeczne przez umiejętność współdziałania w grupie
- nazywa zjawiska towarzyszące działaniom empirycznym takie jak: pływanie, tonięcie, utrzymywanie się na powierzchni, wypływanie, rozpuszczanie się, wybuch, wypełnianie powietrzem itp.
- zachowuje należytą ostrożność, wynikającą z kontraktu grupowego (w zakresie bezpieczeństwa i higieny).

FORMY PRACY:
- indywidualna
-zespołowa

METODY PRACY:
- oglądowe (obserwacja i pokaz)
- czynne ( samodzielnych doświadczeń, kierowania własną działalnością dziecka oraz zadań stawianych dziecku)
- aktywizujące (burza mózgu, problem badawczy)

POMOCE DYDAKTYCZNE: olej, woda, barwniki, tabletki musujące, rękawiczki, miski, talerze, menzurki, zlewki, pipety, płyn do naczyń, balony, ocet soda oczyszczona, butelki, mąka, skrobia ziemniaczana, skrobia kukurydziana, pianka do golenia, balsamy do ciała, piasek, pieprz

PRZEBIEG ZAJĘĆ:

Uczniowie klas 7a, 7b, 7c przygotowali salę przedszkolną do zajęć z dziećmi. Na jednym ze stolików zgromadzono wszystkie potrzebne do doświadczeń materiały. Uczniowie przedstawili się jako grupa „Szalonych naukowców” – mają białe fartuchy, rękawiczki, peruki i gogle ochronne. Uczniowie – nauczyciele są podzielenie na zespoły w zależności od tego, jakie doświadczenie będą prezentować. Na ich stolikach znajdują się kolorowe karty z nazwą doświadczenia i symbolizującym go piktogramem.

Dzieci z dwóch grup przedszkolnych 5-6 latków, zgodnie z założeniami Planu Daltońskiego, również zostają podzieleni na zespoły – losują piktogramy symbolizujące kolejność obserwowanych eksperymentów. „Szaleni naukowcy” po każdym przeprowadzonym eksperymencie zadają pytania dzieciom – toczy się prawdziwa burza mózgów, dzieci starają się omówić eksperyment swoimi słowami oraz poszukują odpowiedzi dlaczego eksperyment przyniósł taki efekt. Po zobaczeniu wszystkich decydują w zespołach która para dzieci będzie mogła przeprowadzić doświadczenie pod okiem „Szalonych naukowców” podczas gdy reszta grupy będzie przekazywała algorytm postępowania krok po kroku (na miarę swoich możliwości). Prezentują własne wykonanie doświadczenia przed całą zgromadzoną społecznością.

EKSPERYMENTY:

1. Lampa z lawą
Przebieg: Tabletkę musującą należy przekroić na 4 części. Do wysokiego naczynia wlewamy olej do ¾ wysokości butelki, a resztę uzupełniamy wodą (powinno zostać ok. 2,5 cm luzu). Teraz pora na barwnik – wystarczy ok. 10 kropli. Wrzucamy jedną część tabletki, a kiedy zacznie musować, dorzucamy kolejną i powtarzamy to z pozostałymi. Możemy „lawę’’ ożywić, wrzucając za każdym razem do środka nową tabletkę.

Efekt: Olej jest lżejszy od wody (ma mniejszą gęstość). Woda nie miesza się z olejem. Rozpuszczając się w butelce, tabletka zaczyna musować, a pęcherzyki powietrza unosząc się, zabierają ze sobą cząsteczki kolorowej wody. Gdy bąbelki gazu dopływają do powierzchni, gaz ucieka, a woda opada na dół.

2. Wulkan
Przebieg: Na środku talerza ustawiamy szklankę i mocujemy ją do niego taśmą klejącą.
Odrywamy z rolki tyle folii aluminiowej by wystarczała, aby całkowicie pokryć talerz wraz ze szklanką a następnie owijamy tą folią talerz ze szklanką. Wycinamy na środku dziurę w folii i przymocowujemy brzegi folii do brzegów szklanki. Ustawiamy „wulkan” na tacy, aby „lawa” nie rozlała się po stoliku. Wlewamy do wulkanu 2 łyżki wody, dodajemy kilka kropel barwnika. Następnie wsypujemy łyżkę sody oczyszczanej i mieszamy do rozpuszczenia. Na koniec nalewamy 2 łyżki octu do osobnego kubeczka. Wlewamy jednym ruchem ocet z kubeczka do wulkanu. Obserwujemy piękny wybuch lawy!

Efekt: Powstała piana – lawa to bąbelki napełnione gazem: dwutlenkiem węgla,
który powstaje w wyniku reakcji octu z sodą oczyszczoną

3. Pompka do balonów
Przebieg: Do butelki wlewamy ocet, a do balonika, przy użyciu lejka wsypujemy sodę oczyszczaną. Ostrożnie nakładamy balon na butelkę z octem, uważając by soda nie wsypała się do środka zanim balon nie zostanie dobrze nałożony na butelkę.
Teraz trzymamy balon zamocowany na butelce, przechylamy tak by soda wsypała się do octu.

Efekt: Balon zaczyna się sam pompować, ponieważ w butelce w wyniku połączenia się sody z octem zachodzi reakcja chemiczna – powstaje gaz, który wypełnia balonik.

4. Magiczny palec
Przebieg: Do miski wlewamy wodę po czym całą powierzchnię cieczy posypujemy pieprzem. Następnie moczymy na środku miski palec -nic się nie dzieje. Następnie czubek palca zamaczamy w płynie do mycia naczyń i ponownie zanurzamy na środku miski z wodą i pieprzem.

Efekt: Drobinki pieprzu na powierzchni wody zaczną uciekać od palca w kierunku brzegu naczynia. Drobiny pieprzu utrzymują się na powierzchni wody dzięki zjawisku napięcia powierzchniowego. Przyczyną istnienia tego zjawiska są siły przyciągające między cząsteczkami wody. Dzięki nim woda zachowuje się jakby miała delikatną, sprężystą i niewidoczną błonkę, która utrudnia przenikanie w głąb cieczy ciał będących na jej powierzchni. Tą właściwość wykorzystują niektóre małe zwierzęta do poruszania się po wodzie (głównie owady). Dodatek płynu do mycia naczyń ułatwia przerwanie błonki (detergenty zmniejszają napięcie powierzchniowe). W miejscu w którym dotknęliśmy palcem powierzchni wody powstaje “dziura” o mniejszym napięciu powierzchniowym, więc pieprz przemieszcza się w kierunku większego napięcia powierzchniowego (“mocniejsza błona” zabiera drobiny pieprzu).

5. Kolorowy deszcz
Przebieg: Przygotowujemy barwniki, część z nich rozrabiamy w wodzie, w niedużych naczyniach (chcemy porównać, która ciecz szybciej przeniknie przez piankę) Do 2/3 wysokości słoika nalewamy gorącej wody. Resztę słoika zapełniamy pianką do golenia. Przy pomocy pipety, strzykawki lub łyżki zakraplamy barwnik na piankę do golenia, czynność powtarzamy kilka razy. Po kilku chwilach obserwujemy co się dzieje w naszym naczyniu, w jaki sposób barwniki mieszają się z wodą.

Efekt: W słoiku powstają kolorowe krople oraz efektowne kolorowe smugi. Dzieci zauważają, że substancje o większej gęstości przenikają szybciej przez piankę do golenia.

6. Ciecz nienewtonowska
Przebieg: Należy wsypać do miski szklankę mąki ziemniaczanej i dolać ok ¾ szklanki wody. Mieszanka nie może być zbyt wodnista. Gdyby tak się stało, należy dosypać mąki. Płyn nienewtonowski musi być gęsty.

Efekt: Dzieci podczas zabawy poznały płyn, który zmieniał się w ciało stałe. Magia? Skądże! To właściwości cieczy nienewtonowskiej. Przeczy ona prawom Newtona, ponieważ w przypadku używania wobec niej siły, nabiera właściwości ciała stałego.
Już przy pierwszej zabawie dzieci doświadczyły, że ugnieciona przez nich kuleczka zaczyna się przelewać przez palce, kiedy trzymają ją w dłoniach. Takie ugniatanie, przelewanie to również wspaniała zabawa sensoryczna. Dzieci jeździły również resorakiem jak po tafli wody. Kiedy zostawiły autko w jednym miejscu, zaczęło się zatapiać, jakby wciągały go ruchome piaski. Potem postanowiliśmy „chodzić” paluszkami i położyć swoją dłoń. Następnie uderzaliśmy pięścią w ciecz. Była twarda!

Na koniec zajęć dzieci mogły pobawić się w tworzenie zapachowych mas plastycznych (połączenie skrobi ziemniaczanej z balsamem) oraz tworzenie piasku kinetycznego (połączenie piasku, skrobi kukurydzianej, barwnika spożywczego oraz 1 łyżeczki płynu do naczyń)

PODSUMOWANIE I EWALUACJA:

Na koniec zajęć dzieci decydują, które eksperymenty podobały im się najbardziej. Podsumowują w miarę możliwości właściwości poznanych substancji i przyczyny wybuchu wulkanu /napełniania się balonu/ cieczy nienewtonowska. Oceniają zajęcia poprzez naklejanie emotek buziek na ‘Termometr zadowolenia